Η αύξηση του πληθυσμού της γης και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των αναπτυσσόμενων χωρών, θα αυξήσει τις ανάγκες σε τρόφιμα και ειδικότερα σε τρόφιμα ζωικής παραγωγής. Φαίνεται ότι η αναμενόμενη αύξηση της ζήτησης σε τρόφιμα θα συνεχίσει να συνδυάζεται με την απαίτηση για παραγωγή ασφαλών, ανταγωνιστικών και ποιοτικών προϊόντων.
Η Ελλάδα είναι έντονα ελλειμματική στα περισσότερα από τα προϊόντα ζωικής παραγωγής. Η αναγκαία ανάπτυξη της Ελληνικής κτηνοτροφίας θα πρέπει να στηριχθεί περισσότερο στην παραγωγή προϊόντων ποιότητας, η οποία πιστοποιείται και σημαίνεται.
Για τη δυναμική προώθηση στην αγορά ποιοτικών προϊόντων πρέπει να υπάρχουν: πρώτον, τυποποιημένες προδιαγραφές ποιότητας(πρότυπα) και δεύτερον μηχανισμός που να δίνει στον καταναλωτή τη βεβαιότητα ότι το προϊόν είναι ανώτερης ποιότητας και σύμφωνο με τις προδιαγραφές.(σύστημα πιστοποίησης ποιότητας).
Στη χώρα μας σήμερα ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός (ΕΛΓΟ) ΔΗΜΗΤΡΑ, στον οποίο συγχωνεύτηκε ο Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (Ο.Π.Ε.Γ.Ε.Π), πιστοποιεί δύο κατηγορίες προϊόντων ποιότητας:
Τα προϊόντα ποιότητας σύμφωνα με Κοινοτικούς Κανονισμούς και τα προϊόντα ποιότητας σύμφωνα με εθνικά ή διεθνή πρότυπα.
Τα προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) ανήκουν στην πρώτη κατηγορία και προστατεύονται σήμερα με βάση τους κανόνες του Κανονισμού ΕΕ αριθ.1151/2012 και είναι καταχωρισμένα σε ειδικό μητρώο.
Σύμφωνα με τον Κανονισμό ως «Ονομασία Προέλευσης» νοείται η ονομασία που ταυτοποιεί το προϊόν: α) Το οποίο κατάγεται από το συγκεκριμένο τόπο, περιοχή, ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις, χώρα (ιστορία).
β) Του οποίου η ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο γεωγραφικό περιβάλλον που περιλαμβάνει τους φυσικούς και ανθρώπινους παράγοντες (παράδοση).
γ) Του οποίου η παραγωγή, η μεταποίηση και η επεξεργασία γίνονται στην οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή (προέλευση).
Οι καταχωρισμένες στο μητρώο των Π.Ο.Π ονομασίες προστατεύονται από:
α) κάθε άμεση ή έμμεση εμπορική χρήση καταχωρισμένης ονομασίας για προϊόντα που δεν καλύπτονται από την καταχώριση, εφόσον τα προϊόντα αυτά είναι συγκρίσιμα με τα προϊόντα που έχουν καταχωρισθεί με την ονομασία αυτή ή εφόσον η χρήση αυτή αποτελεί εκμετάλλευση της φήμης της προστατευόμενης ονομασίας, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων στις οποίες τα προϊόντα αυτά χρησιμοποιούνται ως συστατικό·
β) κάθε κατάχρηση, απομίμηση ή επίκληση, έστω και αν αναφέρεται η πραγματική προέλευση των προϊόντων ή υπηρεσιών ή εάν η προστατευόμενη ονομασία μεταφράζεται ή συνοδεύεται από εκφράσεις όπως «στυλ», «τύπος», «μέθοδος», «όπως παράγεται στ.», «απομίμηση» ή άλλες ανάλογες, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων στις οποίες τα προϊόντα αυτά χρησιμοποιούνται ως συστατικό·
γ) οποιαδήποτε άλλη ψευδή ή παραπλανητική ένδειξη, όσον αφορά την καταγωγή, την προέλευση, τη φύση ή τις βασικές ιδιότητες του προϊόντος, αναγραφόμενη στη συσκευασία ή στο περιτύλιγμα, στο διαφημιστικό υλικό ή σε έγγραφα που αφορούν το συγκεκριμένο προϊόν, καθώς και η χρησιμοποίηση συσκευασίας που θα μπορούσε να δημιουργήσει εσφαλμένη εντύπωση ως προς την προέλευση του προϊόντος·
δ) οποιαδήποτε άλλη πρακτική ικανή να παραπλανήσει τους καταναλωτές, όσον αφορά την πραγματική προέλευση του προϊόντος.
Κάθε κράτος μέλος ορίζει τις αρμόδιες αρχές για τους επίσημους ελέγχους, τόσο στους χώρους παραγωγής, όσο και στους χώρους εμπορίας των προϊόντων ΠΟΠ
Στη χώρα μας οι έλεγχοι αξιολόγησης και επιτήρησης για την ορθή τήρηση των προδιαγραφών στους χώρους παραγωγής των προϊόντων ΠΟΠ γίνονται από τον Ελληνικό Γεωργικό Οργανισμό (ΕΛΓΟ) ΔΗΜΗΤΡΑ σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων, οι δε έλεγχοι στην αγορά μόνο από τον ΕΛΓΟ.
Η πιστοποίηση για παραγωγή προϊόντων ΠΟΠ δίνεται από το Συμβούλιο Πιστοποίησης, ύστερα από τους παραπάνω ελέγχους και σχετική εισήγηση του ΕΛΓΟ.Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις προδιαγραφές δεν χορηγείται πιστοποίηση, αν αυτή χορηγήθηκε, ανακαλείται και επιβάλλεται το σύστημα κυρώσεων που περιγράφεται στην εθνική νομοθεσία.
Οι σκοποί και οι επιδιώξεις των Κανονισμών που αναφέρονται στην προστασία των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων είναι:
* Η διαφοροποίηση της γεωργικής παραγωγής, για να επιτευχθεί στην αγορά μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.
* Η βελτίωση του γεωργικού εισοδήματος και η συγκράτηση του αγροτικού πληθυσμού, ιδιαίτερα στις ορεινές, μειονεκτικές και απομακρυσμένες περιοχές, με την προώθηση προϊόντων που παρουσιάζουν ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
* Η ικανοποίηση των καταναλωτών που αναζητούν ποιοτικά προϊόντα με εγγυήσεις για τη μέθοδο παρασκευής και την καταγωγή τους.
* Η διάθεση σύντομων και σαφών πληροφοριών στον καταναλωτή για την καταγωγή του προϊόντος.
* Η ικανοποίηση των παραγωγών με απολαβή υψηλότερων εισοδημάτων σε ανταπόδοση των προσπαθειών που κάνουν για την παραγωγή ποιοτικών και ασφαλών προϊόντων.
Οι Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης αναδεικνύουν την ποιότητα των αγροτικών προϊόντων και αποτελούν εργαλεία για την αγροτική ανάπτυξη.
Δίνουν προστιθέμενη αξία στα αγροτικά προϊόντα και τα δένουν στενά με μια συγκεκριμένη περιοχή.
Το πιο σημαντικό εθνικό μας προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης, στο οποίο στηρίζεται η Ελληνική αιγοπροβατοτροφία, είναι το παραδοσιακό μας τυρί , η ΦΕΤΑ. Τη φήμη και την αξία της εκμεταλλεύονται χώρες εκτός Ευρώπης και δίνουν σε τυριά τους το όνομα ΦΕΤΑ, αν και αυτά δεν έχουν και δεν μπορεί να έχουν ούτε κατά προσέγγιση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του παραδοσιακού μας τυριού. Οι εμπορικές συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις χώρες αυτές, στις οποίες δεν προστατεύεται η ΦΕΤΑ, δεν πρέπει να γίνουν δεκτές από τη χώρα μας με κανέναν τρόπο. Θα πρέπει να δοθεί αγώνας για την προστασία της ονομασίας «ΦΕΤΑ» και στην παγκόσμια αγορά, όπως ακριβώς αυτή προστατεύεται στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Από τον Δημήτριο Κουλουκτσή
* Ο Δημήτριος Κουλουκτσής είναι γεωπόνος
