Η κυβέρνηση δεν γλιτώνει όπως ήλπιζε, από το «βραχνά» της διαρκούς διαπραγμάτευσης με τους δανειστές, ώστε να «αναπνεύσει» επικοινωνιακά, να μπορέσει να αξιοποιήσει τα όποια αποτελέσματα και παράλληλα να μεταφέρει την πολιτική ατζέντα σε άλλα θέματα πιο θετικού περιβάλλοντος για την ίδια.
Στην πρώτη αξιολόγηση, εκεί που η κυβέρνηση είχε αποδεχθεί μέτρα 3% του ΑΕΠ (1+1+1 = 1% για τους άμεσους φόρους, 1% για τους έμμεσους και 1% για τις συντάξεις) προέκυψε το σκληρό θέμα του «δημοσιονομικού κόφτη», που έγινε, επίσης, αποδεκτό.
Στη δεύτερη αξιολόγηση τα πράγματα έγιναν ακόμη χειρότερα, καθώς η κυβέρνηση, κατόπιν απαίτησης του ΔΝΤ και πάλι, αποδέχθηκε μέτρα συνολικού ύψους άνω των 4,5 δισ. ευρώ για την περίοδο 2019-2022, δηλαδή ακόμη και μετά τη λήξη του 3ου μνημονίου. Μέτρα που η αντιπολίτευση ονόμασε 4ο Μνημόνιο και άλλοι, περισσότερο προσεκτικοί, 1/2 Μνημόνιο, μετρώντας έτσι τα Μνημόνια σε 3,5...
Βέβαια για την εφαρμογή τους είναι τα μέτρα δημοσιονομικής λιτότητας που έχουν ήδη ψηφισθεί. Δηλαδή, 1% του ΑΕΠ, υπό τη μορφή των περικοπών συντάξεων το 2019 και 1% του ΑΕΠ από τη μείωση του αφορολόγητου το 2020. Τα επονομαζόμενα αντίμετρα, αλλά και η εφαρμογή τους εξαρτάται από την υπέρβαση του ήδη υψηλού στόχου για ετήσια πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ έως και το 2022.
Η μέχρι τώρα ιστορία των αξιολογήσεων δεν είναι σύμμαχος για την κυβέρνηση, αν σκεφθεί κανείς ότι η δεύτερη αξιολόγηση θα έπρεπε να είχε τελειώσει μέχρι τον Μάριο του 2016 και χρειάσθηκε να φθάσουμε στον Ιούνιο του2017.
ΟΥΣΙΩΔΗ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Εισερχόμενοι στην τρίτη αξιολόγηση, ήδη τα μηνύματα από τον φιλικό προς τη χώρα μας Οικονομικό Επίτροπο, κ. Μοσκοβισί είναι πολύ αυστηρά με αναφορά σε συνεχιζόμενη μετά τον Αύγουστο του 2018 επιτροπεία, ενώ το ΔΝΤ, που βρίσκεται ακόμα στο Πρόγραμμα με το πενιχρό 1,6 δισ. ευρώ για το 2018 (!), αξιώνει ήδη περισσότερα μέτρα για το 2018 και ζητά να ενεργοποιηθεί έναν χρόνο νωρίτερα η μείωση της έκπτωσης φόρου από τα 1.900 ευρώ στα 1.250 ευρώ, ενώ θα αξιώσει να δοθούν και περί τα 10 δισ. ευρώ επιπλέον, για να ενισχυθούν κεφαλαιακά οι τράπεζες εν όψει των διαγραφών που θα γίνουν στα «κόκκινα» δάνεια.
H κυβέρνηση πρέπει να υλοποιεί βήμα το βήμα τα δεκάδες μέτρα της δεύτερης αξιολόγησης και παράλληλα να εξαντλήσει όλα τα περιθώρια να είναι εντός των στόχων τους επόμενους μήνες, ώστε να αποφύγει νέα δημοσιονομική παρέμβαση, δηλαδή νέες περικοπές, πράγμα που πολιτικά δεν θα μπορούσε να αντέξει.
Στα εργασιακά, όπου εμφανίσθηκε ως θρίαμβος ότι δεν προχώρησε η πλήρης απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, αλλά η μερική, και αποφεύχθηκε η κήρυξη ανταπεργίας (λόκ άουτ) των εργοδοτών, είναι γνωστό στην κυβέρνηση και στην τρόικα ότι στην πραγματικότητα όλα αυτά απλώς δεν εξαιρέθηκαν από το Mνημόνιο, αλλά μεταφέρθηκαν στην τρίτη αξιολόγηση, όπου η κυβέρνηση θα πρέπει να δώσει νέα μάχη υπερασπιζόμενη την μέχρι τώρα γραμμή της.
Στην τρίτη αξιολόγηση, το Δημόσιο και ό,τι έχει σχέση με το προσωπικό του κατέχει κεντρική θέση. Η αξιολόγηση του δυναμικού του, η συρρίκνωση του Δημοσίου, με φορτικές πιέσεις για επιλεκτικές απολύσεις, η ανεπιφύλακτη αποδοχή της κινητικότητας, η σταθμισμένη μείωση αποδοχών αποτελούν θέματα ανοιχτά αυτής της αξιολόγησης. Ακόμα και η σχετική συνταγματική αναθεώρηση στην μονιμότητα εν όψει της αντίστοιχης κυβερνητικής πρωτοβουλίας δεν πρέπει να αποκλείεται.
H πλήρης απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και εκείνης του φυσικού αερίου, καθώς και της λιανικής, που προκαλούν ήδη αντιδράσεις θα βρεθεί στο επίκεντρο και θα οριστικοποιηθεί σ΄αυτή την αξιολόγηση.
Η αναμόρφωση - κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας, που προβλέπει πάνω από τριάντα (30) ρυθμίσεις, μπορεί να επιφέρει ειδικές επιβαρύνσεις σε ομάδες φορολογουμένων.
Κι αφού ολοκληρωθούν όλα τα παραπάνω, δηλαδή ψηφισθούν, υλοποιηθούν και πιστοποιηθεί η υλοποίησή τους, ακολουθεί η τέταρτη αξιολόγηση πριν τον Αύγουστο του 2018. Ώστε, μόνο τότε, να έχει διαπιστωθεί η ολοκλήρωση - η υλοποίηση του Προγράμματος με τις σχετικές αποφάσεις και τις θετικές επιπτώσεις που προσδοκούνται από τις αγορές.
Αν όμως συνεχίσουν να υπάρχουν εκκρεμότητες με τα προαπαιτούμενα, αδυναμία κάλυψης αναγκών και μη πραγματοποίηση δεσμεύσεων , τότε δύο ενδεχόμενα βρίσκονται προ των θυρών : η νέο Μνημόνιο, ή, η «σκληρή» προληπτική πιστωτική γραμμή από τον ESM . ESM , o οποίος ενδεχομένως να έχει μετεξελιχθεί σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο.
ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ: ΠΕΡΙΘΩΡΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΕΣ
Σ΄ αυτό το έδαφος, και με την οικονομία σε παρατεινόμενη απίσχνανση δίχως πραγματικά στοιχεία ανάκαμψης και στέρεες τάσεις εξόδου από την ύφεση και αναστροφής προς αναπτυξιακή δυναμική, ο Α. Τσίπρας σχεδιάζει και τις πολιτικές του κινήσεις.
Είναι προφανές ότι η καλύτερη στιγμή από κάθε άποψη για τη νέα εκλογική αναμέτρηση θα ήταν μετά τον Αύγουστο του 2018. Δηλαδή στις αρχές Οκτωβρίου 2018. Ακόμα, και στο αρνητικό σενάριο, της μη θετικής αξιολόγησης για την ολοκλήρωση του προγράμματος, με την ύπαρξη ανοιχτών θεμάτων σε προαπαιτούμενα και υλοποίηση δεσμεύσεων, ο χρονική αυτή στιγμή (Οκτώβρης 2018) θα είναι η καταλληλότερη. Αφού στην περίπτωση αυτή (του αρνητικού σεναρίου) η ατζέντα που θα τεθεί στη δημόσια ζωή και θα πρέπει να οδηγήσει σε λήψη σχετικών αποφάσεων (νέο Μνημόνιο, ή, προληπτική πιστωτική γραμμή από τον ESM) θα έσπρωχνε την κυβέρνηση και τον Α.Τσίπρα, - αν εξακολουθούσε να βρίσκεται στην εξουσία -, βαθύτερα στην κρίση και τη φθορά, με καμία πλέον πραγματική δυνατότητα ανάταξης και βελτίωσης της θέσης τους.
Εξ άλλου είναι γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, ότι το 2019, η χώρα έχει να αποπληρώσει το μεγαλύτερο μέρος χρέους μέχρι το 2060, ύψους 13,7 δισ. ευρώ, παρόμοιου ύψους χρέος εμφανίζεται τα έτη 2037, -38, -39. Το 2019, λοιπόν, δεν είναι μόνο ένα κρίσιμο πολιτικά έτος, με εκλογές Δήμων και Περιφερειών και Ευρωεκλογές, αλλά κι ένα πολύ κρίσιμο οικονομικό έτος. Σ΄ αυτό το ''ναρκοπέδιο'' κανείς εκλογικά εχέφρων, με βεβαρυμένο μάλιστα παρελθόν , δεν θα ήθελα να εισέλθει, εκτός κι αν διακατέχεται από σύνδρομο αυτοχειριασμού...
Όταν θα έχει λήξει το 3ο Μνημόνιο (πρόγραμμα) και η Ελλάδα πρέπει να βρει από τις αγορές αυτά τα 13,7 δισ. ευρώ της αποπληρωμής + τα τυχόν ελλείμματα που θα έχουν απομείνει. Αντιλαμβανόμαστε, βέβαια, ότι για να είναι επιτυχής η ολική έξοδος στις αγορές θα πρέπει να έχουν συντρέξει μια σειρά θετικές προϋποθέσεις, των οποίων η αναπτυξιακή δυναμική έπρεπε, ήδη στον ένατο μήνα του 2017, να είχε παρουσιασθεί, και το 2018 να καταγράφει κυριολεκτικά μοναδικές αναπτυξιακές επιδόσεις, ώστε να υπάρχει η αίσθηση οικονομικής ανόδου.
Η ελπίδα και τότε δεν θα βρίσκεται στην πιθανότητα νίκης, αλλά στην μη αυτοδυναμία της ''Ν.Δ.'' με τον Κ. Μητσοτάκη. Έτσι, ώστε ο δεύτερος γύρος βουλευτικών εκλογών, που θα πραγματοποιηθεί με τον νέο εκλογικό νόμο, να επαναφέρει τον Α. Τσίπρα στο παιχνίδι με ρόλο διεκδικητικό .
Όμως, μάλλον, δεν θα ξαναβάλει, μόνον, τον Α. Τσίπρα στο παιχνίδι (οπωσδήποτε, όχι μόνον αυτόν).
Το τοπίο μεταβάλλεται ήδη στον χώρο της Κεντροαριστεράς και τα πράγματα αλλάζουν. Πολλά θα εξαρτηθούν από τη δυναμική, το πολιτικό περιεχόμενο και την πολιτική ταυτότητα των διεργασιών μορφοποίησης στο χώρο αυτό και την αλλαγή που θα δρομολογήσουν. Η αλλαγή αυτή μπορεί να διαπιστωθεί -κορυφωθεί στις επόμενες εκλογές, οι οποίες, έτσι κι αλλιώς, θα είναι κομβικές...
Του Ελευθερίου Τζιόλα
