Πολλά από τα αιτήματα αυτά, έχουν σχέση με το κράτος και τις αποφάσεις του και ως εκ τούτου οι αγρότες έχουν κάθε δικαίωμα να διεκδικούν, όπως και όλοι οι πολίτες αυτής της χώρας, την ευνοϊκότερη μεταχείριση για τον κλάδο τους. Ακόμη και οι δυναμικές κινητοποιήσεις είναι θεμιτές, όταν υπάρχει η αίσθηση ότι το κράτος είναι άδικο απέναντί τους και πολύ περισσότερο όταν οι κυβερνώντες ήταν κάποτε συμπρωταγωνιστές με τους απεργούς σε ανάλογες κινητοποιήσεις κατά το παρελθόν.
Βέβαια, κανείς εχέφρων και νομοταγής πολίτης δεν συμφωνεί με τις ακραίες μορφές πίεσης, όπως το κλείσιμο των δρόμων με τα τρακτέρ. Αλλά και ποιος εχέφρων και νομοταγής πολίτης συμφωνεί με τους λιμενεργάτες που σταματάνε τα πλοία ή με τους γιατρούς που δεν χειρουργούν και δεν θεραπεύουν τους ασθενείς τους όταν απεργούν ή τους καθηγητές που απεργούν εν μέσω εξετάσεων ή τους εργαζόμενους στη ΔΕΗ που κατεβάζουν τους διακόπτες; Επομένως, όλος ο κόσμος και εγώ μαζί, ευχόμαστε να γίνει ειλικρινής διάλογος και να μη φθάσουν οι κινητοποιήσεις στην έσχατη μορφή τους.
Σε ότι αφορά τα αιτήματα, της μείωσης του κόστους παραγωγής και της εγγύησης των τιμών, είναι προβλήματα χρόνια σύνθετα. Από τι όμως απαρτίζεται το κόστος παραγωγής στη γεωργία (φυτική παραγωγή); Το κόστος στη φυτική παραγωγή αποτελείται από τα επί μέρους κόστη:
--του εδάφους είτε ως τόκος του ιδιόκτητου είτε ως ενοίκιο του ξένου εδάφους
--του μηχανικού εξοπλισμού ή η αμοιβή του όταν ο ίδιος δεν έχει τα ανάλογα μηχανήματα
--του νερού άρδευσης
--της ενέργειας, κυρίως πετρέλαιο και ηλεκτρικό ρεύμα
--κόστος των αναλώσιμων εφοδίων (λιπάσματα, φάρμακα, σπόροι, φυτά, πλαστικά κ.λπ.)
--κόστος της ξένης εργασίας αλλά και της οικογενειακής
--κόστος των κτιριακών εγκαταστάσεων (αποθήκες, υπόστεγα κ.λπ.)
--κόστος των καταναλωτικών δανείων.
Εξετάζοντας τα επί μέρους κόστη της γεωργικής παραγωγής, θα δούμε ότι σε μία ελεύθερη οικονομία, με ανοιχτά σύνορα όπως είναι η δική μας, η παρέμβαση του κράτους περιορίζεται στο ηλεκτρικό ρεύμα, στο πετρέλαιο και στο ΦΠΑ των γεωργικών εφοδίων. Το αρδευτικό νερό, που πράγματι έχει πολύ μεγάλο κόστος, έπρεπε να είχε αντιμετωπισθεί από τις δεκαετίες του ’60, του ’70, και του ’80, με εκτεταμένα έργα ταμίευσης και διαχείρισης των επιφανειακών νερών, κάτι που δεν έγινε. Τώρα πλέον, είναι αμφίβολο εάν μπορεί το κράτος να σχεδιάσει και να υλοποιήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα. Όλα τα άλλα κόστη αφορούν στην ελεύθερη αγορά, όπου το κράτος δεν μπορεί να παρέμβει. Επομένως, η αντιμετώπιση του κύριου όγκου του συνολικού κόστους παραγωγής στη γεωργία, είναι υπόθεση των ιδίων των αγροτών και όχι του κράτους.
Σε ό,τι αφορά τις εγγυημένες τιμές των αγροτικών προϊόντων, εννοείται ότι, το κράτος θα ορίζει μία κατώτερη τιμή, με βάση οπωσδήποτε το κόστος παραγωγής, κάτω από την οποία δεν θα πουλιέται το προϊόν. Φαίνεται ωραίο, αλλά και αυτό σε μία ελεύθερη οικονομία, με ανοιχτά σύνορα όπως είναι η δική μας, δεν μπορεί να εφαρμοσθεί. Είναι μία υπόθεση εκτός τόπου και χρόνου. Επομένως και το θέμα των τιμών των αγροτικών προϊόντων είναι υπόθεση της αγοράς και των ιδίων των αγροτών και όχι του κράτους.
Σε αυτά τα δύο κρίσιμα ζητήματα της δικής μας γεωργίας, δηλαδή, του κόστους παραγωγής και των τιμών των αγροτικών προϊόντων, υπάρχει μία και μόνο συνταγή, η οργάνωση των αγροτών σε ομάδες παραγωγών ή συνεταιρισμούς. Ομάδες και συνεταιρισμούς, όχι με τη μορφή που γνωρίσαμε στο παρελθόν, αλλά στη βάση της επιχειρηματικής οργάνωσης που μοναδικό της μέλημα θα είναι το επιχειρηματικό κέρδος και εν τέλει το όφελος των παραγωγών, όπως άλλωστε διατυπώνεται και στο νόμο 4384/2016, ότι ο συνεταιρισμός είναι «νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και έχει εμπορική ιδιότητα». Μέσα από μία συλλογική οργάνωση και λειτουργία, όπως αυτή του συνεταιρισμού, μπορεί να επιτευχθεί η μείωση του κόστους. Μπορούν να γίνονται μαζικές παραγγελίες και ισχυρές διαπραγματεύσεις, σε χαμηλότερο κόστος για τις προμήθειες και τη χρήση υπηρεσιών και τεχνογνωσίας, που έχουν ανάγκη οι συνεταιρισμένες γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
Επί πλέον, η συνεταιριστική ή ομαδική οργάνωση θα δώσει τη δυνατότητα για δράσεις κρίσιμες και απαραίτητες, που μόνος του ο παραγωγός δεν είναι σε θέση να πραγματοποιήσει.
• Πρώτα από όλα, το παραγόμενο προϊόν, μέσα από την ομάδα ή το συνεταιρισμό, θα αποκτήσει υπολογίσιμο μέγεθος στην αγορά και μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ.
• Θα μπορεί να προγραμματίσει την παραγωγή προϊόντων με βάση την έρευνα αγοράς, ποια προϊόντα έχουν ζήτηση, σε ποιες τιμές, σε ποια μορφή συσκευασίας, σε ποιες ποσότητες κ.λπ., καθώς και διαφήμιση όπου και όταν χρειασθεί.
• Θα επιτύχει τη συνεχή και αδιάλειπτη τροφοδοσία των πελατών, πράγμα απαραίτητο προκειμένου να βρίσκονται τα προϊόντα στην αγορά, κάτι που δεν μπορεί μόνος του με τις μικρές ποσότητες.
• Στα περισσότερα προϊόντα απαιτούνται τυποποίηση, συσκευασία, αποθήκευση, ψυκτικοί χώροι, δηλαδή, απαιτούνται εγκαταστάσεις και μηχανήματα που δεν μπορεί ο κάθε παραγωγός χωριστά να τα διαθέτει.
• Θα μπορεί να αποκτήσει και να αξιοποιήσει την απαραίτητη τεχνογνωσία από τους ειδικούς όπως, γεωπόνοι, οικονομολόγοι, ειδικοί μάρκετιν ή άλλοι.
Τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται μία θετική εξέλιξη, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της γεωργίας, με αργά είναι αλήθεια, αλλά σταθερά βήματα. Οι νέοι αγρότες συμμετέχουν δυναμικά στις κινητοποιήσεις και απαιτούν την επίλυση προβλημάτων που το κράτος έχει το χρέος να διαχειρισθεί και να διευθετήσει. Αλλά δεν μένουν εκεί. Γνωρίζουν πλέον ότι υπάρχουν και προβλήματα, για τα οποία την ευθύνη για την αντιμετώπισή τους έχουν οι ίδιοι οι αγρότες και κάνουν την υπέρβαση. Προχωρούν στην ουσιαστική αντιμετώπιση τόσο του κόστους όσο και των τιμών, που δεν είναι άλλο από την οργάνωσή τους σε ομάδες και συνεταιρισμούς. Σχήματα με τα οποία μειώνουν το κόστος παραγωγής και μπαίνουν όλο και περισσότερο στην αγορά από όπου κερδίζουν σημαντικό μερίδιο. Είναι η αισιόδοξη προοπτική της γεωργίας.
* Tου Κων. Γιατρόπουλου, γεωπόνου
