Βιώνουμε έναν συλλογικό τραυματισμό. Αυτό που διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο είναι το πώς νοηματοδοτείται η έλλειψη χρημάτων και η απώλεια από τον καθένα μας. Το βίωμα αυτό και οι επιπτώσεις του φιλτράρονται και καθορίζονται μέσα από την ψυχική δομή και τις εμπειρίες του κάθε ανθρώπου. Ο όρος χρήματα ως έννοια εκπροσωπεί την ασφάλεια, την κοινωνική κατάσταση και τις ανέσεις. Η οικονομική εξαθλίωση, βιώνεται ως μια αποτυχία, μια προσωπική ανικανότητα η οποία αγγίζει την ενοχή και την ντροπή.
Τακτικές και αντιλήψεις του «μην το σκέφτεσαι» ή «όλα θα πάνε καλά» δεν επιφέρουν αποτελέσματα ασφάλειας και καθησυχασμού απεναντίας εντείνουν το συναίσθημα του άγχους και της απελπισίας.
Μπορούμε να συμβάλλουμε στη βελτίωση της ψυχικής μας υγείας εντός της οικονομικής κρίσης; Κι αν ναι, με ποιο τρόπο;
* Η ουσιαστική αντιμετώπιση βρίσκεται στην προσπάθεια μιας γνωστικής αναδόμησης ή αλλιώς στην τροποποίηση των αρνητικών και δυσλειτουργικών σκέψεων και στην δημιουργία μιας πιο ρεαλιστικής λογικής σκέψης. Η αξιολόγηση και η καταπολέμηση των σκέψεων και συμπεριφορών που διατηρούν και ενισχύουν τα αρνητικά συναισθήματα είναι μια πρώτη γραμμή προσέγγισης για την αντιμετώπιση των ψυχολογικών επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιήσουμε τη σκέψη μας για να ορίσουμε το πρόβλημα στη σωστή του διάσταση, απαγορεύοντας στα αρνητικά συναισθήματα να μας παρασύρουν. Αυτό με τη σειρά του θα βοηθήσει στη λήψη αποφάσεων και στην απόκτηση μιας πιο ψύχραιμης και αισιόδοξης οπτικής για το αύριο. Επανεξετάστε τους επικείμενους κινδύνους που θεωρείτε ότι αντιμετωπίζετε λόγω της οικονομικής κρίσης και αν πραγματικά οι κίνδυνοι αυτοί είναι τόσο σοβαροί και άμεσοι. Τα συναισθήματα άγχους και απελπισίας έχουν την ιδιότητα να επιδρούν αρνητικά στην λογική μας σκέψη, και να τη διαστρεβλώνουν.
* Ένας άλλος τρόπος αντιμετώπισης είναι το να ελέγχουμε τις σκέψεις μας μη πολλαπλασιάζοντας τες. Συχνά οι αρνητικές σκέψεις οδηγούν σε υπεραξιολόγηση της έκβασης μιας κατάστασης που με τη σειρά της αυξάνει το άγχος μας και προκαλεί εκ νέου αρνητικές σκέψεις. Στόχος μας θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη της σκέψης μας με φυσιολογικό ρυθμό και όχι με φόβους και κινδυνολογίες.
* Ένα πολύ χρήσιμο συναίσθημα που πηγάζει από αυτή την εποχή και οφείλουμε να το εκμεταλλευθούμε άμεσα είναι ο θυμός. Αποτελεί έναν ισχυρό σύμμαχο. Ο θυμός ως συναίσθημα κινητοποιεί τον ανθρώπινο δυναμισμό και εγείρει κίνηση και δράση. Όσο, λοιπόν, υπάρχει ο θυμός, μπορεί κανείς να το χρησιμοποιήσει για να δράσει σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο. Ο καθένας ατομικά οφείλει να αναλάβει συνειδητά την προσωπική του μάχη και σε συνεργασία με όλους τους άλλους.
* Η τεχνική της επιβράβευσης και του επαίνου στον εαυτό μας είναι σημαντική. Επιβραβεύουμε τον εαυτό μας για όσα έχουμε καταφέρει και για την προσπάθεια που σημειώσαμε στις καθημερινές απαιτήσεις της ζωής μας ανεξαρτήτως αποτελέσματος.
* Σε ένα μετέπειτα στάδιο και κατανοώντας τι είναι αυτό που δεν μπορούμε να αλλάξουμε, προχωρούμε αυθόρμητα προς την αποδοχή εκείνων των τρόπων με τους οποίους μπορούμε ως ένα σημείο να ελέγξουμε τη ζωή μας. Εστιάζουμε σε αυτά που μπορούμε να ελέγξουμε. Μόνο σε αυτά μπορούμε να επιδράσουμε και να τα προσαρμόσουμε όπως επιθυμούμε. Ενισχύουμε την ικανότητα προσαρμογής μας στις εκάστοτε συνθήκες. Από τη στιγμή που κάποιες συνθήκες δεν αλλάζουν ή δεν είναι δυνατόν να τροποποιηθούν από εμάς τους ίδιους, πρέπει να βρούμε τους τρόπους να νιώθουμε καλά, υγιείς και ισορροπημένοι μέσα σε αυτές.
* Το να μπορούμε να αναγνωρίζουμε, συζητούμε και εκφράζουμε τα συναισθήματα μας λειτουργεί λυτρωτικά μέσα μας! Από τη μια είναι ανακουφιστικός ένας καλός ακροατής και από την άλλη έχουμε την δυνατότητα ακούγοντας τα να τα επαναξιολογήσουμε και να πλησιάσουμε πιο συνειδητά και ορθά την πραγματική κατάσταση που βιώνουμε πέρα από το πλέγμα του φόβου και της ανησυχίας.
* Εμπλουτίζουμε το καθημερινό μας λεξιλόγιο με πιο αισιόδοξες και ευχάριστες λέξεις-εκφράσεις. Δεν υπερτονίζουμε στη συζήτηση με τρίτους τα αρνητικά σημεία της ημέρας προκαλώντας έναν φαύλο κύκλο κακής διάθεσης και απαισιοδοξίας. Απεναντίας απομονώνουμε και σχολιάζουμε τα θετικά γεγονότα αλλά και τους μικρούς στόχους που επιτύχαμε ή έστω πλησιάσαμε.
* Η φροντίδα του εαυτό μας σωματικά και πνευματικά μπορεί να μας εφοδιάσει με περίσσια αντοχή και διαύγεια. Η καλή διατροφή, η συχνή άσκηση κι η ενασχόληση με ευχάριστες δραστηριότητες βελτιώνουν την ψυχική διάθεση και δίνουν άλλη «πνοή» στη σκέψη και στην κρίση μας. Αναζητήστε νέους τρόπους διασκέδασης και αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου σας. Δραστηριότητες συναισθηματικής αποφόρτισης και εκτόνωσης. Επενδύστε σε αυτά που πραγματικά σας γεμίζουν και σας ευχαριστούν και δεν χρειάζονται χρήματα. Η ζωή δεν έχει μόνο υλικά πράγματα. Ανακαλύψτε τον εαυτό σας και πλευρές του που είχατε ξεχάσει. Μπείτε σε δράση και όχι σε ακινησία. Δείτε την κρίση ως μια ευκαιρία συνολικής αναθεώρησης.
Ωστόσο, σε πολλούς από εμάς υποβόσκει μια τάση αναχωρητισμού και ματαιότητας κάθε προσπάθειας για άνοδο. Αυτή η τάση υφίσταται διότι πολλοί άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με την κατάθλιψη. Σ αυτή την περίπτωση είναι σημαντικό να τονίσουμε πως δε διστάζουμε να αναζητήσουμε βοήθεια σε πιθανό αδιέξοδο ,ξεκινώντας από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον και αν δε βρούμε ανακούφιση εκεί, από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Ακόμα και μία συνεδρία στον ψυχολόγο μπορεί να είναι χρήσιμη και ανακουφιστική.
* Της Βασιλικής Κουλουψούζη
Η Βασιλική Κουλουψούζη είναι ψυχολόγος Α.Π.Θ., ψυχοθεραπεύτρια CBT, ειδικευμένη στην ειδική αγωγή
