Γιάννης Μήτσιου
Φυσικός - νομικός
Τις προάλλες, από τα ΜΜΕ πληροφορηθήκαμε ότι σε κάποια κωμόπολη της Λέσβου μία ομάδα μαθητών Λυκείου σήκωσαν έναν 9χρονο μαθητή Δημοτικού και τον έβαλαν να πιαστεί από τη σιδερένια στεφάνη της μπασκέτας για να ξεμπλέξει το δίχτυ και αποδεσμεύσει τη μπάλα. Όταν ο 9χρονος τελείωσε και κουράστηκε να είναι κρεμασμένος ζήτησε από τους μεγάλους να τον κατεβάσουν, κλαίγοντας και παρακαλώντας, εκείνοι γελούσαν. Για να δώσει τέλος στην αγωνία του ο 9χρονος πήδηξε ή έπεσε σπάζοντας και τα δυο του χέρια. Δυστυχώς, είναι πολύ συνηθισμένος ο εκφοβισμός των πιο αδύνατων στα σχολεία για πλάκα. Η βία αρχίζει από λεκτική, γίνεται ψυχολογική και καταλήγει σε σωματική. Και γεννιέται το ερώτημα: Μήπως πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά τα οποία διογκώνονται και προβάλλονται από τα ΜΜΕ χάριν εντυπώσεων; Είναι μύθος ή πραγματικότητα η βία της εφηβείας σήμερα;
Πρέπει ωστόσο να ειπωθεί ότι το θέμα των σχέσεων μαθητών - καθηγητών που απασχολεί μαθητές, γονείς, καθηγητές, ψυχολόγους κ.λπ. έχει από παλιά αρχίσει, δηλαδή από την αυγή της Ιστορίας. Είναι ενδιαφέρον να αναφερθούν ορισμένα χαρακτηριστικά περιστατικά:
Ο Μέγας Αλέξανδρος είχε καθηγητή τον Αριστοτέλη, αυτόν τον ηφαιστειώδη νου, όπως έχει ειπωθεί. Σε κάποια φάση κάποιας διδασκαλίας ο Αριστοτέλης "ζόρισε" τον Μεγαλέξανδρο. Βλέπετε η λέξη παιδεία παράγεται από το ρήμα παιδεύω. Ο Αλέξανδρος οργίστηκε και απαίτησε από τον καθηγητή του διδακτική μέθοδο αντάξια του "υψηλού" μαθητή του. Ο Αριστοτέλης τότε, με ευθύτητα και εντιμότητα του απάντησε με τη γνωστή φράση: Δεν υπάρχει βασιλικός δρόμος που να οδηγεί στη μόρφωση. Και είναι γεγονός ότι ο δρόμος αυτός είναι πάντοτε δύσκολος, δύσβατος και ανηφορικός και ίδιος για όλους. Αν κάποιος ισχυρίζεται το αντίθετο ή ο ίδιος απατάται ή κάποιους εξαπατά. Τελικά εκείνο που χρεώθηκε ο Αριστοτέλης - καθηγητής ήταν η αντιπάθεια του Μεγαλέξανδρου - μαθητή.
Ο Σενέκας, Ρωμαίος φιλόσοφος, είχε αναλάβει την εκπαίδευση του Νέρωνα. Όταν ο Νέρων έγινε αυτοκράτορας τον έκανε ύπατο. Γρήγορα, όμως, έχασε την εύνοιά του και για να αποφύγει το κακό τέλος αποχώρησε από την Αυλή. Κατηγορήθηκε όμως για συνωμοσία και υποχρεώθηκε να αυτοκτονήσει κόβοντας τις φλέβες του το 65 μ.Χ. Έτσι τελικά ο μεγάλος Σενέκας πλήρωσε με τη ζωή του την εκπαιδευτική του ευσυνειδησία.
Ο Γιώργος Θεοτοκάς, ένας σύγχρονος έλληνας διανοητής, σε μία "εκ βαθέων" εξομολόγησή του αναφέρει τα εξής: Όταν ήμουν έφηβος και μέχρι τα 25, σχεδόν, χρόνια μου, έβλεπα συχνά στον ύπνο μου ότι πέθανε ο πατέρας μου. Τώρα που έγινα 50 χρόνων, καταλαβαίνω ότι τα όνειρα αυτά δεν ήταν τίποτα άλλο από μια αντανάκλαση της εσωτερικής μου ορμής για χειραφέτηση, αποδέσμευση και απελευθέρωση απέναντι στον πατέρα μου. Της ίδιας ορμής που ένιωθα και απέναντι στους καθηγητές μου.
Είναι γνωστό και πανθομολογούμενο ότι οι έφηβοι είναι προσωπικότητες αναδυόμενες, προσωπικότητες "εν τω γεννάσθαι", παρουσιάζουν μια έντονη "δραστικότητα" στη συμπεριφορά τους που, κάποτε φτάνει στα όρια της σκληρότητας, της αναίδειας και της θρασύτητας. Περνώντας από τον θαυμαστό κόσμο της παιδικής αθωότητας στην εφηβεία της σκληρής πραγματικότητας, είναι φυσικό να συναντούν δυσκολίες και προβλήματα. Προπαντός, βιάζονται να έχουν τις δικές τους εμπειρίες και τα δικά τους βιώματα. Αυτή η βιασύνη να ενηλικιωθούν, να τα γνωρίσουν όλα και περισσότερο τα "απαγορευμένα", συχνά γίνεται βία. Μια βία που εκδηλώνεται, κυρίως, απέναντι σ' αυτούς που νομίζουν ότι τους εμποδίζουν να φτάσουν εκεί που θέλουν. Τους γονείς και τους καθηγητές. Τους εκφραστές της οικογενειακής προστασίας και της πνευματικής αυθεντίας.
Όλοι, λοιπόν, οι άνθρωποι, αυτοκράτορες, βασιλιάδες και κοινοί θνητοί περνούν την εφηβική τους κρίση και, κάποτε, την ξεπερνούν. Αυτή η κρίση σε ορισμένους παρουσιάζεται εντονότερα και εκδηλώνεται βιαιότερα. Χωρίς αυτό να είναι πρόοδος, πισωγύρισμα ή σημείο των καιρών. Και κάποια περιστατικά θρασύτητας που, ίσως, δεν προλαμβάνονται από αδεξιότητα των ενηλίκων, θα πρέπει να θεωρούνται μεμονωμένα. Μπορεί το καράβι της παιδείας, όπου όλοι είμαστε επιβάτες, να μπάζει από παντού, ωστόσο οι σχέσεις μαθητών - καθηγητών δεν παρουσιάζουν σήμερα τόσο μεγάλη αλλαγή. Σε μια έρευνα που είχε κάνει το Εθνικό Ίδρυμα Κοινωνικών Ερευνών είχε βρεθεί ότι:
- Το 33% των μαθητών θεωρούν φίλους τους καθηγητές.
- Το 44% τους αντιμετωπίζει σαν υπαλλήλους που κάνουν τυπικά τη δουλειά τους.
- Ένας μικρός αριθμός τηρεί επιφυλακτική στάση.
Σε όλα όσα αναφέρθηκα θα πρέπει να προστεθεί ότι σε ένα βίαιο κόσμο δεν γίνεται να έχουμε εντελώς ειρηνικά σχολεία. Και κάθε πρόβλημα που εμφανίζεται οφείλουμε να το διαχειριστούμε.
