Στην πράξη, ο έλεγχος συσσωρεύει και επεξεργάζεται κάθε στοιχείο του ατομικού βίου, με γνώμονα την αποκάλυψη πράξεων και τάσεων, που τυχαία, κατ’ εξακολούθηση, συνειδητά ή ασυνείδητα, ορίζουν το άτομο, διαρκώς μεταβαλόμενο και μονίμως επηρεαζόμενο από έλλογες ή παράλογες καταστάσεις. Έτσι, το άτομο αποκτάει μια «φυσιογνωμία», που ο έλεγχος είναι σε θέση να αποδείξει ότι είναι δική του, ακόμα και αν την αρνείται.
Η «φυσιογνωμία» δεν προσδιορίζει ότι το άτομο είναι μαζί μας, οπότε εξακολουθεί να μην είναι μαζί μας, με συνέπεια την ανάγκη «χειρισμού» του ώστε να αυξάνεται η επιβεβαίωση ότι θα τείνει και θα καταφέρει να είναι μαζί μας ως την έσχατη πνοή του εντέλει. Τέτοιος «χειρισμός» δεν αποτελεί καταναγκασμό, αλλά επικοινωνιακό, πληροφοριακό και παιδευτικό προγραμματισμό, του οποίου το μίγμα αντιστοιχεί σε κάθε άτομο ξεχωριστά και, στην καλύτερη περίπτωση, σε ομάδες ατόμων με τα ίδια ακριβώς χαρακτηριστικά, τα οποία επιβεβαιώνει η διαδικασία του ελέγχου. Εμφανίζονται έτσι ομοφωνίες με διάσπαρτες πολυφωνίες ώστε εξυπηρετείται ο «διάλογος», αναπτύσσονται ακέφαλοι «αγανακτισμένοι», προβάλλονται «εναλλακτικά σενάρια», που γρήγορα χάνονται, αφού ο έλεγχος και οι κατευθύνσεις χειραγώγησης τα αδρανοποιούν και, με ευστοχία, τα εντάσσουν στη «δυναμική» των εξελίξεων.
Αυτή η γονιμότητα απορρόφησης κραδασμών, αναβάθμισης του ελέγχου και βελτιώσεων του «χειρισμού» στοιχίζει λιγότερο από έναν πόλεμο, μια καταπάτηση δικαιωμάτων, μια διασπορά παράπλευρων απωλειών, μιαν ανατροπή κυβερνήσεων, μιαν αλλαγή συνόρων και δημιουργία νέων κρατών, μια διασάλευση της δημοκρατικής νομιμότητας και των αρχών του δικαίου. Ο ήπιος τρόπος προς έλεγχο και εκπαίδευση δεν σημαίνει πως κάθε βίαιος τρόπος αποκλείεται: χρησιμοποιείται εκεί όπου δεν υπάρχουν ώτα ακουόντων. Και στη συνέχεια, οι επεξηγήσεις, οι καταγγελίες, οι διαμαρτυρίες χρηματοδοτούνται στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση, στα «κοινωνικά δίκτυα» για να δικαιώνουν τέτοιες εκδηλώσεις, ώστε αυτοί που δεν είναι μαζί μας να επηρεάζουν το λιγότερο δυνατό εκείνους που είναι μαζί μας και εκείνους που όσο και αν δεν είναι μαζί μας, ελέγχονται και καθοδηγούνται ώστε να είναι μαζί μας.
Ο υπαρκτός σοσιαλισμός και ο καθεστωτικός ολοκληρωτισμός του κατέρρευσαν, επειδή το αξίωμά τους ήταν ότι όποιος δεν είναι μαζί μας είναι εναντίον μας: προσανατολίσθηκαν στους «εναντίον μας», παραβλέποντας ότι όποιος ήταν μαζί τους δεν ήταν κατ’ ανάγκη μαζί τους. Ο Μάο τσε Τουνγκ το δίδαξε, όταν ήταν πια αργά, με την «πολιτιστική επανάσταση». Η κατάρρευσή τους δίδαξε την «δημοκρατία» πως αυτό το νόμισμα είναι κίβδηλο αν δεν χυθεί στο καλούπι ότι όποιος είναι μαζί μας δεν είναι μαζί μας. Η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογία, η πληθώρα των πόλων εξουσίας, το καταναλωτικό πρότυπο που γιγαντώνει τις επιθυμίες, η αποθέωση των «δικαιωμάτων» και ο ευνουχισμός των υποχρεώσεων, η αφέλεια της «ανάπτυξης» στο διηνεκές, η περιφρόνηση της σκέψης εκ μέρους των συνθημάτων και των δικτυώσεων, η απλοποίηση της γλώσσας και των νοημάτων, η πολιτική ορθότητα, η απόρριψη ηθών και συμπεριφορών ασύμβατων με την δημοκρατική ανωτερότητα αρκούν να διευκολύνουν την προσπάθεια σύμπλευσης μαζί μας, μιας προσπάθειας δίχως τέλος, αλλά και δίχως διέξοδο.
Οι παρακολουθήσεις, για τις οποίες γίνεται λόγος (αν και δεν γίνεται πράγματι λόγος), είναι μια παράμετρος του υφιστάμενου και εξελισσόμενου Δημοκρατικού Ολοκληρωτισμού, που εκτρέφει εθνικιστικές και ακροδεξιές δυσοσμίες, ώστε αυτές να αποτελούν αφορμή για κουβέντες, έτσι που οι προθέσεις του ελέγχου και του «χειρισμού» αθωώνονται μπροστά στις «αντιδημοκρατικές απειλές».
Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους
Φέτος φοβήθηκα ακόμα περισσότερο.
Έτσι κλείνει το ποίημα «Φοβάμαι» του Μανόλη Αναγνωστάκη. Μην το αναζητήσετε στο Διαδίκτυο, όπου μας παρακολουθούν. Διαβάστε το από βιβλίο για να το ψιθυρίζετε στον εαυτό σας και σε άλλους ώστε να μην είμαστε μαζί τους τώρα που είμαστε μαζί τους. Ο Δημοκρατικός Ολοκληρωτισμός έχει μέλλον. Να έχει και ο Αναγνωστάκης, ακόμα και αν δεν έχει.
* Ο Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής είναι συγγραφέας
