Από τον Χρίστο Λιάπη
Με αφορμή την αποτρόπαιη και μαρτυρική εκτέλεση του Ιορδανού πιλότου Muath Al-Kassasbeh, -ενός ακόμη δείγματος τυφλού και έμπυρου μίσους προς τον "άλλον", προς τον "ξένο" του Καμύ και προς τον "ξενίτη" του Αγγελόπουλου, ήρθε στο μυαλό ένα παλιότερο άρθρο μου που είχε δημοσιευθεί, πάλι στην ‘Ελευθερία’ -το καλοκαίρι του 2003- απ’ όπου και τα παρακάτω αποσπάσματα:
«Ξενίτης», λέξη που πρωτάκουσα στην ταινία του Αγγελόπουλου «Η αιωνιότητα και μια μέρα», ή αλλιώς ο «όπου γης ξένος», στην αιωνιότητα και στη μία ημέρα. Λέξη που μου ήρθε στο νου ξανά –πριν μερικούς μήνες- όταν οι δέκτες μας κατακλύζονταν από τις ειδήσεις για την πτώση του, τρίτου κατά σειράν, ελικοπτέρου του Ε.Κ.Α.Β. στη διάρκεια αεροδιακομιδής. Ανάμεσα στο πλήρωμα του ελικοπτέρου βρισκόταν και ο Παλαιστίνιος ‘ιπτάμενος γιατρός’ Μάτζεντ Σαφάντι. Γεννημένος εκεί όπου το πρώτο που μαθαίνουν τα παιδιά είναι ο πετροπόλεμος με τους ισραηλινούς, ονειρεύτηκε ένα μέλλον διαφορετικό, τουλάχιστον για τον εαυτό του. Θα μπορούσε, ίσως, να μείνει εκεί για να λιθοβολεί τα ισραηλινά τάνκς, να ζωστεί εκρηκτικά και να τιναχθεί στον αέρα –αυτόκαυστο, ζωντανό πυροτέχνημα- σκοτώνοντας αθώους στο όνομα της ελευθερίας. Προτίμησε να προσπαθήσει να αλλάξει το ‘κισμέτ’, να σώζει ζωές αντί να τις παίρνει. Έγινε γιατρός στη χώρα μας, προσφέροντας τις υπηρεσίες του κυριολεκτικά από την πρώτη γραμμή του επείγοντος. Οικονομικός πρόσφυγας που ζήτησε στην Ελλάδα ένα ανθρωπινότερο, ένα ευνοϊκότερο στις συνθήκες και στις ηθικές στοχεύσεις του μέλλον. Ο Σαφάντι, όμως ήταν ένας «ξενίτης». Ξένος στην πατρίδα του, μια χώρα δίχως κρατική υπόσταση εποικισμένη από το μίσος του πολέμου• ξένος και στη νέα του χώρα, που τον άφηνε να πετά με διάτρητες προϋποθέσεις ασφάλειας, προμηθευόμενη τα (νοσοκομειακά και όχι μόνον) ελικόπτερα της με διαβλητούς διαγωνισμούς. Ξένος ως προς την ίδια του τη μοίρα που είχε αποφασίσει να του στερήσει τη μακροημέρευση.
Κάθε άνθρωπος είναι κι ένας ολόκληρος κόσμος και αυτός ο 'ξένος' από την Παλαιστίνη ας γίνει το μέσο να ταξιδέψουμε, για λίγο, στον κόσμο της Μέσης Ανατολής. Εκεί όπου αν η μοίρα γράψει πως σου μέλλει να γίνεις πυροτέχνημα ανθρώπινο το μόνο που μπορείς να καταφέρεις εναντιωνόμενος είναι να τελειώσεις τη ζωή σου ως σβησμένος, σκοτεινός κομήτης πέφτοντας νύχτα στο Αιγαίο μ’ ένα νοσοκομειακό ελικόπτερο. Η σορός του Σαφάντι μεταφέρθηκε με ένα ελληνικό C 130 στη Συρία για να ταφεί. Ένας Παλαιστίνιος γιατρός που έπεσε με ιταλικό ελικόπτερο, που μεταφέρθηκε με ελληνικό μεταγωγικό, που ετάφη σε συριακό έδαφος. Ένας ξενίτης που πέταξε για τελευταία φορά πάνω από το Σινά και την έρημο του Ιορδάνη, σαν τον Ούγγρο χαρτογράφο Αλμάζι που στον ‘Άγγλο ασθενή’ πετούσε πάνω απ’ την έρημο μ’ ένα αγγλικό αεροπλάνο, με γερμανικά καύσιμα, μεταφέροντας –νεκρή- την Κάθριν Κλίφτον, ώσπου στο τέλος το αεροπλάνο του κατέπεσε φλεγόμενο, με τον ίδιον παραδομένο στις φλόγες.....
....«Εγώ δ’ έρημος, εκ γης βαρβάρου λελησμένη…» είναι τα λόγια που έβαλε η αρχαία τραγωδία στο στόμα της Μήδειας, της πριγκίπισσας της Κολχίδας, που άφησε τη ‘βάρβαρη’ πατρίδα της, την ‘άχορον χώραν’ -τη γη όπου δε χορεύουν- ακολουθώντας τον Ιάσονα. Η Μήδεια υπήρξε το πρώτο θύμα της διαπολιτισμικής νόσου… Σε προηγούμενο άρθρο μου είχα γράψει για το ζεϊμπέκικο του παρκινσονικού. Πολύ καιρό πριν η ασθένεια μετατρέψει το σώμα του σε ‘άχορον χώρα’ ο πατέρας μου είχε βρεθεί, με μια μικρή παρέα ντόπιων συναδέλφων του, σ’ ένα χωριό της Καλαμπάκας. Το γλέντι άναψε σε μια ταβέρνα της πλατείας -έτσι φουντώνανε τότε, αμέσως, σαν δαδιά, τα γλέντια. Οι ντόπιοι ακόμη μιλούνε για το χυμένο κρασί που σ’ ένα κοίλωμα του πατώματος έφτανε ως τον αστράγαλο –σπονδή στον Ξενίτη Δία- ακόμη έχουνε να λένε για τον χορό, για το μεγάλο γλέντι που έκανε εκείνη τη βραδιά ο Ξένος...
* Ο Χρίστος Χ. Λιάπης είναι ψυχίατρος – διδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Αθηνών
