Στις 3 Ιουνίου τα επεισόδια στη Σάμο είχαν ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό τουλάχιστον 30 προσφύγων και παράνομων μεταναστών. Στις 8 Ιουλίου είχαμε εντάσεις στη Λέρο. Στις 19 Ιουλίου, εκ νέου σοβαρά επεισόδια στο hotspot της ΒΙΑΛ στη Χίο. Λειψυδρία, ανεπαρκής εφοδιασμός σε τρόφιμα, εθνοτικές και άλλες διαφορές μεταξύ εξαθλιωμένων ανθρώπων: προφανώς οι αφορμές δεν λείπουν για να ξεσπάσει η βία. Το ζήτημα όμως είναι να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση το συντομότερο δυνατόν, καθώς η εξέλιξή της είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για τους Έλληνες πολίτες που ζουν στις περιοχές αυτές.
Η Ελλάδα όπως έχω επισημάνει από πέρυσι το καλοκαίρι (Κυριακάτικη KontraNews, 9/8/2015), δεν αντέχει άλλους πρόσφυγες και παράνομους μετανάστες. Τα τελευταία στοιχεία όμως για τις μετεγκατάσταση και τις επαναπροωθήσεις δεν είναι καθόλου ικανοποιητικά. Τα πρόσωπα που έχουν εγκλωβιστεί στην Πατρίδα μας σύμφωνα με τους αριθμούς που εξέδωσε το Συντονιστικό Όργανο Διαχείρισης Προσφυγικής Κρίσης στις 20 Ιουλίου ήταν 57.497. Η περίφημη μετεγκατάσταση προχωρά με ρυθμούς χελώνας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν μέχρι τις 13 Ιουλίου, από τους 66.400 πρόσφυγες που έπρεπε να έχουν μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα σε άλλες χώρες της Ε.Ε., είχαν μετεγκατασταθεί μόλις 2.218 άτομα! Δηλαδή, από τον Σεπτέμβριο του 2015 που το Συμβούλιο της Ε.Ε. αποφάσισε τη μετεγκατάσταση αυτών των ανθρώπων, είχαμε λιγότερες από 300 μετεγκαταστάσεις κατά μέσο όρο μηνιαίως. Αν υπολογίσει κανείς τους αριθμούς, με αυτόν τον ρυθμό για να γίνουν οι 66.400 μετεγκαταστάσεις θα χρειαστούν περισσότερες από δύο δεκαετίες! Αυτό δείχνει την πλήρη απροθυμία των άλλων κρατών μελών της Ένωσης να αναλάβουν τις ευθύνες τους, με εξαίρεση ίσως την Πορτογαλία.
Το ίδιο ισχύει και για τις επαναπροωθήσεις από την Ελλάδα προς την Τουρκία που έχουν παγώσει και ειδικά μετά τα τελευταία γεγονότα και την απόπειρα πραξικοπήματος υπάρχει κίνδυνος ολόκληρη η Συμφωνία της 18ης Μαρτίου να τιναχτεί στον αέρα. Γι’ αυτό και οι Ελληνικές αρχές οφείλουν να πιέσουν για την δημιουργία και λειτουργία, το συντομότερο δυνατόν, ενός υποχρεωτικού συστήματος μετεγκαταστάσεων.
Την αγανάκτηση που προκαλούν οι κωλυσιεργίες του ευρωπαϊκού συστήματος έχω μεταφέρει επανειλημμένα στην Ευρωβουλή. Στη συνεδρίαση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στις 21 Ιουνίου τόνισα μεταξύ άλλων, ότι η διαδικασία προχωρά εξαιρετικά αργά καθώς δεν υπάρχει το αναγκαίο προσωπικό να χειριστεί τους σχετικούς φακέλους, αφού από πλευράς Ε.Ε. δεν έχει καν σταλεί το απαραίτητο προσωπικό. Έτσι στην πράξη, όσοι κάνουν αίτηση ασύλου κερδίζουν χρόνο, ανεξάρτητα εάν δικαιούνται ή όχι άσυλο.
Με αφορμή τη συζήτηση για την Σλοβακική Προεδρία στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου της 6ης Ιουλίου, επεσήμανα στον ίδιο τον Πρωθυπουργό της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο ότι το μεγάλο ζήτημα που ταλανίζει αυτή την περίοδο την Ευρώπη παραμένει αυτό των προσφυγικών ροών, αφού η Συμφωνία της 18ης Μαρτίου με την Τουρκία δεν εφαρμόζεται, όπως δεν εφαρμόζονται και προηγούμενα συμφωνηθέντα, ακόμα και μεταξύ των κρατών μελών. Στην ίδια συζήτηση επεσήμανα επίσης ότι εκκρεμεί και η αναμόρφωση των κανόνων του Δουβλίνου ούτως ώστε να υπάρξει δίκαιη ανάληψη της ευθύνης όλων των κρατών μελών έναντι των προσφύγων, προκειμένου η Ελλάδα και η Ιταλία να μην μετατρέπονται σε αποθήκες ψυχών.
Όπως έχω τονίσει πολλάκις, ο Κανονισμός του Δουβλίνο ΙΙΙ για το άσυλο έχει αποτύχει πλήρως. Και παρά την αναγκαιότητα να υπάρξει ριζική αναμόρφωση των Κανόνων αυτών προκειμένου να διασφαλιστεί η δίκαιη και από κοινού ανάληψη της ευθύνης, η Ε.Ε. δρομολογεί τη διατήρηση του status quo, αρνούμενη να καταργήσει το κριτήριο της χώρας της πρώτης εισόδου που αποτελούσε το βασικό πρόβλημα και του Δουβλίνο ΙΙΙ. Δεν αποκλείεται μάλιστα να αρχίσει ξανά η διαδικασία επιστροφών προσφύγων από άλλα κράτη της Σένγκεν στην Ελλάδα πιθανότατα από Δεκέμβριο του 2016.
Τα χρονικά περιθώρια λοιπόν στενεύουν. Η Ελληνική πλευρά πρέπει να κινηθεί άμεσα και γρήγορα για να περιορίσει τη ζημιά που έχει ήδη γίνει. Η συζήτηση γύρω από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. για το 2017 έχει ανοίξει και είναι μία καλή ευκαιρία για να αιτηθεί η Ελλάδα χρήματα για την στήριξη όλων των επαγγελματιών που επλήγησαν από την προσφυγική/μεταναστευτική κρίση στα νησιά του Αιγαίου. Από την πλευρά μου, έχω ήδη καταθέσει σχετική Ερώτηση προς την Κομισιόν στις 19 Ιουλίου, με την οποία ζητώ να ληφθούν άμεσα μέτρα ανακούφισης για τον τουριστικό κλάδο της Λέσβου που έχει καταρρεύσει. Ιδιαίτερα ζητώ να μειωθεί στα επίπεδα Σεπτεμβρίου 2015 ο ΦΠΑ εστίασης και διαμονής.
Ταυτόχρονα η Ελληνική πλευρά πρέπει να πιέσει με στόχο να εφαρμοστούν τα συμφωνηθέντα άμεσα και οφείλει να χρησιμοποιήσει για αυτό όλα τα διαθέσιμα εργαλεία. Άλλωστε, όπως προκύπτει και από την απάντηση που έδωσε ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας της Ε.Ε. κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος μετά από παρέμβαση μου στην Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στις 15 Ιουνίου, η επιτάχυνση των μετεγκαταστάσεων των προσφύγων από Ελλάδα σε άλλες χώρες της Ε.Ε. αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μάλιστα, όπως ανέφερε ο κ. Αβραμόπουλος, σε περίπτωση που ορισμένα κράτη μέλη της Ε.Ε. συνεχίσουν να αθετούν τις υποχρεώσεις που υπέχουν στο πλαίσιο της διαδικασίας μετεγκατάστασης προσφύγων δεν θα διστάσει να τα κατονομάσει δημόσια. Ο ίδιος, τον περασμένο Μάρτιο είχε θέσει άλλωστε τον στόχο τον 6.000 μετεγκαταστάσεων ανά μήνα. Όλα αυτά αποτελούν ένα ισχυρό επιχείρημα για τις διεκδικήσεις της Ελλάδας.
Είναι καιρός οι δεσμεύσεις να γίνουν πράξη και να συγκροτηθεί μία στρατηγική με βάθος χρόνου, που να δίνει απαντήσεις στα άμεσα και διογκούμενα προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλές περιοχές της Πατρίδας μας λόγω της προσφυγικής κρίσης.
* Ο Νότης Μαριάς, είναι ανεξάρτητος ευρωβουλευτής, επικεφαλής του Πολιτικού Κινήματος Αντιμνημονιακοί Πολίτες, καθηγητής Θεσμών Ε.Ε. στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
