Συμβαίνει το ζήτημα αυτό να το έχω θέσει ήδη σε άρθρο στην [Ε] με τίτλο: Χρήσεις των ισλαμικών μνημείων της Λάρισας, που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 01.07.2015, σ. 8. Είχα ερωτηθεί σχετικά από έναν δημοτικό σύμβουλο της σημερινής πλειοψηφίας του Δήμου, αλλά και συμπολίτες, κατά πόσο μπορεί να δοθεί στους περιστασιακούς μουσουλμάνους της Λάρισας. Είχα δώσει χωρίς περιστροφές αρνητική απάντηση, τονίζοντας ότι οι μετανάστες, που τότε ήταν όλοι εργάτες, δεν υπήρχαν οι Σύριοι, δεν δικαιούνται να κληρονομήσουν αυτοί μία ελληνοτουρκική παράδοση. Ας φτιάξουν στο βαθμό που ενδιαφέρονται να μείνουν μόνιμα στη Λάρισα, πράγμα αμφίβολο, τους λατρευτικούς των τόπους, ας γράψουν αλλού μόνοι τους την ιστορία τους.
Κατ’αρχήν χρειάζεται μία διευκρίνιση. Το μνημείο δεν είναι οθωμανικό, αλλά ελληνικό, κτίσθηκε μετά την αποχώρηση των Τούρκων το 1881 με χρηματοδότηση των βασιλέων. Θα υπήρχε πολύ απλό σκεπτικό στο ζήτημα αν ο κόσμος που ζούμε ήταν απλός. Δυστυχώς είναι πλέον πολύ σύνθετος. Επομένως απορώ πως ένα τόσο δύσκολο θέμα που αφορά και σε όλα τα διατηρημένα ισλαμικά μνημεία της Ελλάδας, αιρετοί, υπεύθυνοι στον λαό, το προσεγγίζουν με τόσο συνθηματικό (μήπως και συναισθηματικό;) τρόπο: «Εμπρός να αλλάξουμε τον κόσμο..». Θα έπρεπε νομίζω να τεθεί ως ερώτημα για διαβούλευση, στον Τύπο αν έκριναν απαραίτητο, δηλαδή να διατυπώσουν τη γνώμη τους πολίτες για μία νέα χρήση του μνημείου. Αντ’αυτού είδαμε να προβάλλεται ένα ζήτημα τόσο σίγουρα, εκβιαστικά θα έλεγα, αν κατάλαβα καλά, αν το ρεπορτάζ κάλυψε απολύτως τις προθέσεις του εν λόγω αιρετού.
Ίσως η συζήτηση περιττεύει κι αν κάποιος φορέας μπορούσε να απαντήσει καλύτερα είναι μέσω της υπεύθυνης κυβέρνησης η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, η Ελληνική Αστυνομία, δηλαδή η Ασφάλεια, κοκ. Δυστυχώς το πολιτικό Ισλάμ αυτή τη στιγμή που μιλάμε είναι σε αναβράζουσα κατάσταση, όπου πλέον έχει διαταραχτεί ή διακοπεί η επικοινωνία ανάμεσα στα ισλαμικά δόγματα, κυρίως τους σουνίτες και τους σιίτες. Έτσι θα υπήρχε το πρώτο πρόβλημα σε ποιο δόγμα να δοθεί το μνημείο. Αλλά κι αν δοθεί, ποιος αποκλείει ότι δεν θα υπάρξει μία εξτρεμιστική ενέργεια για κάποιο λόγο που οι μουσουλμάνοι γνωρίζουν. Πάντως εμείς ακόμη δεν μπορούμε να καταλάβουμε γιατί ανατινάσσονται άνθρωποι σε τζαμιά της Μέσης Ανατολής σπέρνοντας τον φόνο και τον τρόμο. Εξάλλου κατά κάποιο δεν μας αφορά η μεταξύ των σχέση.
Επομένως το θέμα δεν έπρεπε να τεθεί τόσο πρόχειρα, κι ίσως άλλοι ανώτεροι στον χώρο της Τοπικής διοικήσεως, όπως οι κκ. Καλογιάννης και Αγοραστός, όφειλαν να πάρουν πρωτοβουλίες, αν δεν πήραν ήδη, στις ομάδες αιρετών που προΐστανται. Φαντάζομαι όμως κάτι να διαισθάνονται αν δεν έχουν πληροφορηθεί αρμοδίως. Διοικητικά όμως υπεύθυνη για τέτοια θρησκευτικά θέματα είναι η Ι.Μητρόπολη Λαρίσης, όπου μπορούσαν να αποταθούν οι ενδιαφερόμενοι.
Ως ιστορικός πάντως εκφράζω δυσπιστία να πάρουν ένα μνημείο αλλοδαποί με ευκαιριακή διαμονή που δεν προοιωνίζεται μόνιμη εγκατάσταση. Το οποίο μνημείο, που είναι και το μοναδικό όρθιο τζαμί της Λάρισας, είναι ήδη ενταγμένο στον πολιτιστικό χάρτη της πόλης, όπως συμβαίνει με πολλά τέτοια, ναούς ή τζαμιά, στον γύρω μας κόσμο. Δεν είναι μόνον ισλαμικά μνημεία χωρίς λειτουργική χρήση, αλειτούργητα που λέμε, αλλά και ναοί στην Ελλάδα. Το Γενί τζαμί είναι μέρος της πολιτιστικής ταυτότητας της Λάρισας, έχει ήδη δοθεί σε νέα χρήση από την Εφορεία Αρχαιοτήτων στην οποία ανήκει. Οπότε κάθε μεταβολή σε αυτό πρέπει να εξετάζεται προσεκτικά, να προκύπτει από ανώτερο λόγο από αυτόν που επέβαλε η προηγούμενη χρήση του.
Τα μνημεία στο κέντρο της Λάρισας είναι λίγα, το κέντρο δε ασφυκτιά, οπότε τέτοια νέα χρήση μάλλον θα δημιουργήσει πρόβλημα, π.χ. κυκλοφοριακό. Με τεταμένα τα νεύρα των Ελλήνων λόγω προβλημάτων οικονομίας, τη συσπείρωση δικών μας εθνικιστών ή ακραίων τύπων, μία σπίθα μπορεί να δημιουργήσει σοβαρότατο πρόβλημα. Όπως κι αν το κάνουμε η Ελλάδα είναι Ελλάδα, δεν είναι Γαλλία ή Ολλανδία με μεγαλύτερη ανοχή σε τέτοια ζητήματα. Αλλά και ανάλογα συμφέροντα πάνω σε πολίτες της προερχόμενους από παλιές αποικίες τους. Να το δούμε απλά. Τι θα κερδίσει ο πολίτης, αν δοθεί το Γενί Τζαμί σε θρησκευτική χρήση; Να δώσουμε εντυπώσεις ότι είμαστε φιλικοί; Μην το πληρώσουμε όμως αυτό.
Εξάλλου η ισλαμική λατρεία δεν έχει πολλές απαιτήσεις και σύνθετο τελετουργικό όπως η δική μας, οι πιστοί της βολεύονται πολύ εύκολα όπου γης…Άνθρωποι του μόχθου είναι, και πέρα από το γεγονός ότι δεν είναι σίγουρο ότι θα ζήσουν εδώ μόνιμα, δεν έχουν σύνθετη ιεραρχία και λειτουργικές ανάγκες ώστε να χρειάζονται επίσημο χώρο. Που όσο νάναι απαιτεί έξοδα. Μήπως εμείς θα τα καλύψουμε;
Επομένως προκαλεί έκπληξη πως μέσα στο κατακαλόκαιρο, τέθηκε τόσο επιφανειακά όπως το προσέλαβα, μία θέση που καθώς διαπίστωσα προκάλεσε δυσφορία σε πλείστους συμπολίτες. Ας το ξεχάσουμε προτείνω, χωρίς κορόνες, χωρίς να δείξουμε ότι υποτιμούμε αλλοδαπούς εργάτες, στους οποίους βέβαια αναλογεί ένα μέρος της όλης οικονομικής ζωής της πόλης μας. Αξίζουν να τους βοηθούμε, αλλά όχι σε τέτοιο σημείο, όπου διακριτικά και ελεύθερα μπορούν μόνοι τους να οργανωθούν, σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους, το δόγμα που ανήκουν, πάντα με συμπαράσταση του δήμου, σε άλλους χώρους, κι όχι στο κέντρο της πόλεως, της επαρχίας, της Θεσσαλίας. Όπου δηλαδή μετά δυσκολίας χωρούμε οι μόνιμοι κάτοικοι.
Σταύρος Γουλούλης, φιλόλογος - ιστορικός
