Του Βασίλη Πλατή, φιλόλογου-δρος Ιστορίας Α.Π.Θ.
Οι τελευταίες δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, με τον εμφύλιο πόλεμο να σοβεί στη Συρία, παρά την επίτευξη προσωρινής εκεχειρίας μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων πλευρών, την προέλαση του «Ισλαμικού Κράτους» και κυρίως την «έκρηξη» των προσφυγικών ροών προς τις δυτικές χώρες, κυριαρχούν στη διεθνή ειδησεογραφία.
Εκείνο όμως που απουσιάζει παντελώς από τις αναλύσεις των ΜΜΕ στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ είναι οποιαδήποτε αναφορά στο ρόλο που διαδραμάτισαν κατά το παρελθόν οι χώρες της Δύσης στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και ο οποίος εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τα θλιβερά γεγονότα που βιώνει σήμερα ο αραβικός κόσμος αλλά και η Ευρώπη.
Η υπόμνηση κάποιων από τις αλλεπάλληλες, απροκάλυπτες συνήθως, επεμβάσεις των ισχυρών χωρών της Δύσης στη Μέση Ανατολή, αρκεί για να αποδειχθεί ότι το μέλλον αρκετών χωρών της «ευαίσθητης» αυτής περιοχής είχε υπονομευτεί από παλιά.
Η Μέση Ανατολή όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, περιοχή η οποία ελέγχει το 70% περίπου της παγκόσμιας πετρελαϊκής παραγωγής, δημιουργήθηκε μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, από τον κατακερματισμό των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Ωστόσο, αντί να ιδρυθεί ένα ενιαίο ισχυρό αραβικό έθνος-κράτος, όπως άλλωστε διακήρυττε η βρετανική διπλωματία της εποχής, ο βρετανικός παράγοντας επέβαλε τη δημιουργία πολλών ανίσχυρων και εύκολα χειραγωγήσιμων αραβικών προτεκτοράτων, ενώ άφησε χώρο και για τη δημιουργία στο μέλλον εβραϊκού κράτους στην περιοχή.
Επίσης, στη διάρκεια του Μεσοπολέμου, οι δυτικές αποικιοκρατικές χώρες, με τις διαρκείς παρεμβάσεις τους για να εξυπηρετήσουν τα οικονομικά και πολιτικά τους συμφέροντα στην περιοχή, ευτέλισαν τους αρτισύστατους δημοκρατικούς θεσμούς στην Αίγυπτο, στη Συρία και σε άλλες χώρες, ενώ μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι τάσεις φιλελευθερισμού που εμφανίστηκαν στη διακυβέρνηση αρκετών κρατών, εξέπνευσαν υπό το βάρος της παλαιστινιακής καταστροφής και της δημιουργίας του κράτους του Ισραήλ (1948).
Το 1953, πάλι, Αμερικανοί και Βρετανοί, ανέτρεψαν τον συνταγματικά εκλεγμένο ηγέτη του Ιράν Μοχάμεντ Μοσαντέκ και επανέφεραν στην εξουσία τον αυταρχικό αλλά «ελεγχόμενο» σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί, προκειμένου να διαχειριστούν σύμφωνα με τα συμφέροντά τους τον πετρελαϊκό πλούτο της χώρας.
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1956, οι Αγγλογάλλοι προσπάθησαν ανεπιτυχώς να ανακτήσουν τον έλεγχο της διώρυγας του Σουέζ αποπειρώμενοι να γκρεμίσουν από την εξουσία τον δημοφιλή Αιγύπτιο ηγέτη Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ.
Βέβαια, ο κατάλογος των δυτικών πολιτικών και διπλωματικών «αστοχιών» στην περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι μακρότατος, ανάμεσα στις οποίες συγκαταλέγεται και η αμερικανική επίθεση στο Ιράκ, «επινόηση» του Αμερικανού προέδρου Τζωρτζ Μπους αλλά και η λεγόμενη «αραβική άνοιξη», που σε σημαντικό βαθμό προετοιμάστηκε από τους Δυτικούς αλλά κατέληξε στην «παλινόρθωση» των ισχυρών ισλαμικών καθεστώτων.
Γεγονός είναι πάντως ότι η Μέση Ανατολή αποτελεί και σήμερα, κυρίως λόγω των πλούσιων πετρελαϊκών κοιτασμάτων της, προνομιακό πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των ΗΠΑ, των ισχυρών ευρωπαϊκών δυνάμεων (της Γερμανίας, της Μεγάλης Βρετανίας, της Γαλλίας), της Κίνας αλλά και της Ρωσίας.
Ειδικότερα, η Ρωσία, η οποία από την αρχή του εμφύλιου πολέμου στη Συρία είχε ταχθεί στο πλευρό των καθεστωτικών δυνάμεων του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, επιχειρεί να ανακτήσει τα ερείσματά της στη Μέση Ανατολή, τα οποία είχε απολέσει μετά το τέλος της εποχής του Ψυχρού Πολέμου και τη διάψευση των αυτοκρατορικών της φιλοδοξιών.
Το γεγονός όμως που προκαλεί έκδηλη ανησυχία στη διεθνή κοινότητα είναι ότι οι παραπάνω ανταγωνίστριες χώρες δε φαίνεται να συγκινούνται ούτε από το λουτρό του αίματος που ρέει καθημερινά στα πεδία των μαχών στη Συρία ούτε από τα «ποτάμια» των ταλαιπωρημένων ψυχών που ξεβράζονται, εάν σταθούν τυχεροί, στις ελληνικές ακτές.
Σε αυτό, λοιπόν, το «ομιχλώδες» τοπίο των αλληλοσυγκρουόμενων ανταγωνισμών μεταξύ των ισχυρών στη Μέση Ανατολή, πόσο εφικτό είναι άραγε να περιμένουμε την άμεση κατάπαυση του πυρός στη Συρία; Επίσης, σε συνάρτηση και με τη realpolitik που φαίνεται ότι έχουν υιοθετήσει οι κυρίαρχες ευρωπαϊκές χώρες στο ζήτημα της συριακής κρίσης, πόσο ρεαλιστικό είναι για τη χώρα μας να προσδοκά έμπρακτα σημάδια ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, ώστε να αποτραπεί η ορατή πια απειλή του κλεισίματος των βορείων συνόρων μας και της μετατροπής της Ελλάδας σε «αποθήκης ψυχών»;
