Tου Βασίλη Πλατή, φιλόλογου-δρος Ιστορίας Α.Π.Θ.
Η φράση «είναι η εφαρμογή, ανόητε» που διατύπωσε ο γερμανός υπουργός των Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στο πρόσφατο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός με αποδέκτες κυρίως ηγέτες χωρών της Ανατολικής Ευρώπης που ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η οποία αποτελούσε έμμεσο ψόγο για τη μηδαμινή έως και ελάχιστη συνδρομή τους στο προσφυγικό, οδηγεί αυθόρμητα σε ορισμένους συνειρμούς για το ρόλο της Γερμανίας στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Πράγματι, η Γερμανία με τη δημοσιονομική πειθαρχία και τον ασφυκτικό έλεγχο που έχει επιβάλει στις χρεοκοπημένες οικονομίες των χωρών του ευρωπαϊκού νότου για να εξυπηρετήσει δικά της οικονομικά συμφέροντα, αδυνατεί να αντιληφθεί ότι καλλιεργεί έντονα αντιευρωπαϊκά αισθήματα σε μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες καθιστώντας πιθανή την εθελούσια αποχώρηση κρατών-μελών από την ευρωπαϊκή οικογένεια (ήδη ένα Brexit είναι αρκετά πιθανό για το επόμενο διάστημα) ή οδηγώντας τους πενόμενους λαούς της Ευρώπης σε κοινωνικές εξεγέρσεις.
Ιδιαίτερα απέναντι στην Ελλάδα, η Γερμανία αποφεύγει συστηματικά να αναγνωρίσει τις οικονομικές υποχρεώσεις που απορρέουν από το κατοχικό δάνειο και τις καταστροφές που προξένησαν τα ναζιστικά στρατεύματα κατά την εδώ παραμονή τους, από τις 27 Απριλίου του 1941 έως και την Απελευθέρωση, τον Οκτώβριο του 1944. Επίσης, η εμμονή της Γερμανίας στην επιβολή μνημονιακής πολιτικής στη χώρα μας την έχει εξαναγκάσει να καταβάλλει υψηλά επιτόκια τα οποία μέχρι σήμερα έχουν προσπορίσει στα γερμανικά ταμεία πολλά δισεκατομμύρια, ενώ είναι βέβαιο ότι η Ελλάδα έχει εκχωρήσει μέρος από τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Επιπλέον, η χώρα που έχει χαρακτηριστεί ως «ατμομηχανή» ή «ναυαρχίδα» της Ενωμένης Ευρώπης, αποσιωπά ή υποβαθμίζει το γεγονός ότι ένα σημαντικό κομμάτι της χειμαζόμενης μεσαίας τάξης των ευρωπαϊκών κρατών υιοθετεί ακραίες φασιστικές ιδεολογίες. Ίσως είναι ανάγκη ο κύριος Σόιμπλε να εντρυφήσει στις ομοιότητες του τέλους της περιόδου που χαρακτηρίστηκε από τους ιστορικούς ως «Δημοκρατία της Βαϊμάρης» (1918-1933), ώστε να αναθεωρήσει κάποιες από τις απόψεις που υποστηρίζει δογματικά.
Παράλληλα, μια ενδεχόμενη περιθωριοποίηση της Ευρώπης στο παγκόσμιο «γίγνεσθαι», θα οδηγούσε σίγουρα σε κλονισμό και τη γερμανική οικονομία, η συρρίκνωση της οποίας είναι πιθανό να εκφραστεί με ένα ποσοστό ενδεχομένως κάτω και από το 4% επί του παγκόσμιου ΑΕΠ. Σε αυτή την περίπτωση, το ποσοστό της συμμετοχής της γερμανικής οικονομίας στο παγκόσμιο ΑΕΠ θα είναι μικρότερο από το αντίστοιχο ποσοστό της Ιαπωνίας.
Είναι φανερό ότι η γερμανική πολιτική διακρίνεται στο παρόν από ψευδαισθήσεις ανάλογες με αυτές που έτρεφε κατά τον προηγούμενο αιώνα, όταν οδηγήθηκε σε ολέθρια λάθη, που τραυμάτισαν ανεπανόρθωτα το γερμανικό λαό και άφησαν πληγές που δεν επουλώνονται ούτε από την τωρινή πρόσκαιρη γαλαντομία της καγκελαρίου Μέρκελ προς τους πρόσφυγες. Ωστόσο, εάν η Γερμανία εξακολουθεί να νοσταλγεί την ηγεμονία του παρελθόντος, η εθνική ανεξαρτησία, η ειρήνη, η ελευθερία και η αυτοδιάθεση των λαών της Ευρώπης είναι πιθανό να τεθούν υπό αμφισβήτηση.
Έτσι, αντί για την πραγματοποίηση του οράματος μιας ενιαίας συμπαγούς Ευρώπης από τη Μάγχη έως τα Ουράλια, όπως την είχε οραματιστεί ο γάλλος πρόεδρος Σαρλ ντε Γκωλ, τείνουμε να γίνουμε μάρτυρες της επιστροφής των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής στην Ευρώπη στο ρόλο που είχαν διαδραματίσει την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, δηλαδή αυτό του παράγοντα εξισορρόπησης των αντίρροπων δυνάμεων και του εγγυητή της ασφάλειας και της σταθερότητας. Άλλωστε, το εύρος των εμπορικών συναλλαγών ανάμεσα στη Γερμανία και τη Ρωσία, που κυμαίνεται περίπου στο 40% του συνόλου, φαίνεται ήδη να προβληματίζει την αμερικανική εξωτερική πολιτική, η οποία εμφανίζεται πρόθυμη να αντιδράσει.
Κατά συνέπεια, καλό θα ήταν οι ιθύνοντες της γερμανικής πολιτικής να συνειδητοποιήσουν ότι σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία με τις αγορές να διαδραματίζουν τον κυρίαρχο ρόλο, οι αυτοκρατορίες έχουν περιορισμένη διάρκεια (τρανό παράδειγμα οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής). Γιατί πολλές φορές η Ιστορία επαναλαμβάνεται σαν κακόγουστη φάρσα και «αποκαθηλώνει» όσους θεώρησαν κάποτε τους εαυτούς τους δοκησίσοφους.
