Από τον Γιάννη Θεούλη, επίτιμο δικηγόρο
Η χώρα μας το 1940 βρίσκονταν υπό το Λυκόφως του δικτατορικού καθεστώτος του Ι. Μεταξά, που βίαζε τις λαϊκές ελευθερίες του ελληνικού λαού. Ο Ιταλός δικτάτορας Μουσολίνι ζήλεψε τη δόξα του Χίτλερ που κατακτούσε τη Ευρωπαϊκές Χώρες τη μία μετά την άλλη και σχεδίασε την κατάκτηση της Ελλάδας εισβάλλοντας την 28η Οκτωβρίου 1940 στον ελλαδικό χώρο.
Ο ελληνικός λαός απήντησε με το ιστορικό ΟΧΙ και οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας με θυελλώδεις επιθέσεις και απαράμιλλο ηρωϊσμό συνέτριψαν τον Ιταλικό στρατό καίτοι αγωνίζονταν εναντίον υπέρτερων δυνάμεων με αντίξοες και πολικές συνθήκες. Οι νίκες του ελληνικού στρατού προκάλεσαν τον παγκόσμιο θαυμασμό και αναπτέρωσαν τις ελπίδες της τελικής νίκης των συμμάχων μας σε μια απογοητευμένη και τρομαγμένη Ευρώπη από την Χιτλερική καταιγίδα. Οι γενναίες και ηρωικές πράξεις των Ελλήνων στρατιωτών ενέπνευσαν τον τότε πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Ουΐνσον Τσώρτσιλ την εμπνευσμένη λακωνική ρήση οι «ήρωες πολεμούν σαν τους Έλληνες».
Μεταξύ των ηρωικώς πεσόντων στον πόλεμο του 1940 συμπεριλαμβάνονται 63 Αγιώτες του Δήμου Αγιάς με τα σημερινά Διοικητικά όρια. Τον πίνακα των πεσόντων και η εξεύρεση των στοιχείων τους επετεύχθη χάριν στην επίπονη και αξιέπαινη προσπάθεια του Γιάννη Μανίκα που ανήκει στην διερευνητική ομάδα του Δήμου Αγιάς.
Από τους πεσόντες του Δήμου Αγιάς θα αναφερθώ επιλεκτικά στους εξής: Γιανναρός Σωτήριος του Αλεξίου, Δαδαλιάρης Βασίλειος του Αθανασίου, Διαβάτης Εμμανουήλ του Δημητρίου, Μάτσας Βάϊος του Δημητρίου, Παπαστελόπουλος Δημήτριος του Παναγιώτου, Σιώκας Χαρίλαος του Δημητρίου, Γιάννης Κανδύλης του Βασιλείου και Καλέσης Δημήτριος του Μιχαήλ. Η αναγραφή όλων των πεσόντων καθίσταται ανέφικτη και πιθανόν να αναφερθούν σε άλλο δημοσίευμα.
Οι αναφερόμενοι πεσόντες και όλοι οι Έλληνες Στρατιώτες μάχονταν σαν τους μαραθωνομάχους, Σαλαμινομάχους, τους υπερασπιστές των Θερμοπυλών, τους αγωνιστές του 21 και σαν ήρωες του 1940.
Οι Γιάννης Κανδύλης και Δημήτρης Καλέσης που επί τρεις μήνες αγωνίστηκαν στην πρώτη γραμμή άφησαν ο μεν Γιάννης Κανδύλης εγκυμονούσα τη γυναίκα του Αικατερίνη που γέννησε τη Γιάννα Κανδύλη ο δε Δημήτρης Καλέσης άφησε τη γυναίκα του Ζωή εγκυμονούσα που γέννησε ένα κοριτσάκι και είχε άλλα δύο κοριτσάκια.
Η Αικατερίνη Κανδύλη και η Ζωή Καλέση που έφεραν στον κόσμο τα 4 ανθρώπινα πλάσματα καθώς και κάθε άλλη μάνα, έδωσαν την ενδοξότερη μάχη όλων των αιώνων στη γέννηση στην ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών.
Τα παιδιά των αναφερθέντων πέρασαν τη δοκιμασία, της ορφάνιας και της έλλειψης του πατέρα, διαμόρφωσαν ένα δυνατό χαρακτήρα και αντιμετώπισαν με επιτυχία τις δυσκολίες της ζωής, έστησαν σωστές οικογένειες και ιδιαίτερα η Γιάννα Κανδύλη υπηρέτησε τα κοινά με δυναμισμό και ανιδιοτέλεια. Όλα τα παιδιά των πεσόντων θεωρούνται παιδιά ηρώων.
Οι Ιταλικές αρχές για την ασφάλεια των Ιταλικών στρατευμάτων συνέλαβαν τους επιστήμονες ως ομήρους και τους έστελναν στην Ιταλία.
Στην Αγιά συνέλαβαν τον Σοφοκλή Ευστρατιάδη, δικηγόρο, τον Ευάγγελο Βλαχάκη γιατρό, τον Λέοντα Καλλέργη γιατρό και τον Δημήτρη Κανδύλη γιατρό, τους μετέφεραν στην Πάτρα και επιβιβάστηκαν σε ένα Ιταλικό πλοίο για να μεταφερθούν στην Ιταλία πλην του Λέοντα Καλλέργη που αρρώστησε.
Μεταξύ των ομήρων συμπεριλαμβάνονταν ο Ευάγγελος Αβέρωφ και ο μονόφθαλμος Νταγιάν που ανακηρύχθηκε εθνικός ήρωας στον πόλεμο των Εβραίων κατά των Αράβων.
Το Ιταλικό πλοίο που μετέφερε τους ομήρους τορπιλίσθηκε στην Αδριατική θάλασσα. Ο Ευστρατιάδης ανεσύρθη από την θάλασσα μελανιασμένος που επέπλεε με μια σανίδα του ναυαγίου.
Ο Ευάγγελος Βλαχάκης γιατρός κολυμπώντας έφθασε στην ακτή έπαθε ανακοπή καρδιάς και μετανάστευσε στον άλλο κόσμο.
Ο Δημήτρης Κανδύλης κολύμβησε προσέγγισε μια βάρκα και στην προσπάθεια να διασωθεί του έκοψαν τα χέρια και βρήκε τραγικό θάνατο.
Η οικογένεια του Βασιλείου Κανδύλη πλήρωσε διπλό τίμημα, υπέστη δύο τραγικά πλήγματα και είχε δύο ανθρωποθυσίες για τις αιώνιες και αμετακίνητες ανθρώπινες αξίες.
Ο Γιάννης Κανδύλης και Σοφοκλής Ευστρατιάδης είχαν ένα ποιοτικό στοιχείο που αναφέρονταν στην τήρηση ημερολογίων στα οποία κατέγραφαν και αποθήκευαν τους στοχασμούς, τις σκέψεις, τις ανησυχίες, τις ευαισθησίες και τις εμπειρίες της ζωής.
Επιπρόσθετα στα ημερολόγια εμπεριέχονται αναφορές στην ανθρωπιά, την καλοσύνη, την κριτική αλληλεγγύη, την αξιοκρατία, την αξιοπρέπεια, τον ανθρώπινο πόνο και το ηθικό μεγαλείο της ανθρώπινης ύπαρξης.
Οι πεσόντες του 1940 ξεχάστηκαν από το Κράτος και το λαό, απλώνοντας το πέπλο της λήθης.
Θα πρέπει σε κάθε κοινότητα όταν τα σχολεία οργανώνουν εορταστική εκδήλωση για την 28η Οκτωβρίου να μνημονεύουν τα ονοματεπώνυμα των πεσόντων για να διασώζεται η μνήμη των ηρωϊκώς πεσόντων.
