Από τον Δημ. Μποσνάκη
Αναμφίβολα στο επίκεντρο των πολιτικών γεγονότων στην εβδομάδα που διατρέξαμε ήταν η Σύνοδος των αρχηγών κρατών των Δυτικών Βαλκανίων και της Ουκρανίας στο Μέγαρο Μαξίμου. Η εξωτερική πολιτική θα είναι το υψηλό διακύβευμα των λαών της Βαλκανικής στο άμεσο μέλλον. Η ανάπτυξη ενός Ουκρανο-βαλκανικού μετώπου απέναντι στις επεκτατικές διαθέσεις της Ρωσίας και η φανερή πρόθεση άμυνας και πιθανής αντεπίθεσης φέρνει την ανάγκη μιας ενιαίας πολιτικής των Βαλκανικών χωρών στο προσκήνιο.
Για να εξασφαλίσει η Ευρώπη ιστορικά την ασφάλεια και την ευημερία της εξήγαγε τα προβλήματά της στο Ανατολικό Ζήτημα δημιουργώντας σφαίρες επιρροής. Στις μέρες μας η διείσδυση Ευρωπαϊκών συμφερόντων (κυρίως Ιταλίας - Κεντρικής Ευρώπης) είναι αυτή που ναρκοθετεί το όραμα των βαλκανικών λαών για ειρηνική συνύπαρξη. Οι εθνικοί ανταγωνισμοί στα Βαλκάνια προσκρούουν σε εθνικιστικά αδιέξοδα (Κοσσυφοπέδιο). Η υπέρβαση των προβλημάτων βρίσκεται σε μια ενιαία θεώρηση των Βαλκανίων ως μια γεωπολιτική ενότητα.
Το εμπόδιο είναι ο καλλιεργημένος εθνικισμός, τον οποίο αναπτέρωσε η βίαιη και αυθαίρετη διαίρεση της Γιουγκοσλαβίας και η μετέωρη κατάσταση της Αλβανίας. Ο Ευρωπαϊκός φιλελευθερισμός και το όνειρο μιας οικονομικής ευημερίας στην αγκαλιά της Ευρώπης (Αλβανική, Δαλματική Ριβιέρα) προσκρούει στις εσωτερικές συγκρούσεις. Τη λύση επιχειρεί να δώσει ένας Αμερικανικός Οικουμενισμός που εγκαθίσταται στην καρδιά των Βαλκανίων και στις ακριτικές περιοχές (Κοσσυφοπέδιο, Αιγαίο κ.λπ.).
Τα Βαλκάνια είναι ένας χώρος διάχυτος από πληθυσμιακές μεταναστεύσεις και συγγενικά πολιτιστικά στοιχεία. Μόνον με τη μορφή συγγενικών πολιτισμών με κοινά ιστορικά στοιχεία είναι δυνατή η συνύπαρξη των λαών. Η παρέμβαση εξωγενών παραγόντων (ΗΠΑ, Ρωσία, Γερμανία) βαθαίνει την πολιτική διάσπαση και την ψυχική αλλοτρίωση.
Η οικονομική ανάπτυξη, ο τουρισμός, η ενεργειακή συνεργασία, η άρση της εθνικιστικής παιδείας, τρέχουν με γρήγορους ρυθμούς, προσκρούουν όμως σε ένα ιστορικό συγκινησιακό υποσυνείδητο που αντιστέκεται στον ξενόφερτο ορθολογισμό.
Στα Βαλκάνια ζει και αναπνέει ένας ξεχωριστός Βαλκανικός πολιτισμός, αρκετά Βυζαντινός. Ο Ευρωπαϊκός ορθολογισμός και το Οθωμανικό θρησκευτικό μοντέλο δεν «στεριώνουν». Όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Αμερικανική στρατιωτική ομπρέλα επιβάλλουν τη δική τους «βαλκανοποίηση», τα Βαλκάνια θα αντιστέκονται!
Παρόμοια, η Ρωσική κυριαρχία φτώχυνε το βαλκανικό πνεύμα και το εξαχρείωσε. Ο Ρωσικός χριστιανισμός είναι αρκετά «δεσποτικός» για να κερδίσει την Ορθόδοξη Βυζαντινή παράδοση. Αντίθετα, ο κομμουνισμός που προηγήθηκε έριξε τον σπόρο για μια κοσμοπολίτικη βαλκανική αντίληψη.
Το πρόβλημα του εθνοτικού Ελληνισμού για να βρει μια κοινή γλώσσα με τους Βαλκάνιους, είναι ότι ξεκινά από έναν πλαστό Νεοελληνικό πολιτισμό, ξενομανή και άψυχο. Το μοντέλο που πρέπει να προωθήσουν οι Ελληνικές κυβερνήσεις είναι το μοντέλο του Βυζαντινού οικουμενικού πολιτισμού. Όσο ο φάρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως μένει άσβεστος, θα δείχνει σ’ αυτή την κατεύθυνση. Όχι όμως σαν ένα απλουστευτικό σύστημα σκέψης, μια θρησκοληψία. Τα Βαλκάνια έχουν τη δική τους Ιστορία, συνδυασμένη με τη Γεωγραφία. Το δικό τους πολιτισμό και σύστημα οικονομίας. Έχουν να διδάξουν περισσότερα από όσα έχουν να διδαχτούν. Πρέπει να τα αφουγκραστούμε χωρίς προκαταλήψεις.
