Το κείμενο παρουσιάζει κάποια πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία για τους κινδύνους που έρχονται όπως το BREXIT, η μείωση του κοινοτικού προϋπολογισμού, μείωση των διαφορών των ενισχύσεων μεταξύ νέων και παλαιών χωρών μελών κ.λπ. Έχει όμως και ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία που θέλω να σχολιάσω.
Κατ΄ αρχήν ένα πολύ όμορφο διάγραμμα που δείχνει τη χώρα μας πρωταθλήτρια στην είσπραξη κοινοτικών ενισχύσεων ανά εκτάριο. Πραγματικά, οι πολιτικοί μας κατάφεραν να επιτύχουν τη μεγιστοποίηση των επιδοτήσεων. Αυτό προσπαθούν με κάθε νόμιμο ή λιγότερο νόμιμο μέσο από το 1981 (μάλλον από το 1979 που μοίραζαν βιβλιάρια). Και φυσικά το μεγάλο επίτευγμα κάθε χρόνο να δίνονται οι επιδοτήσεις στο τέλος Οκτωβρίου αντί για τις αρχές Νοεμβρίου. Δεν έχει τόσο σημασία αν αυτό έκανε τεράστια ζημιά στη χώρα. Οδήγησε στη μονοκαλλιέργεια βαμβακιού και σκληρού σιταριού, εξαφάνισε τα ψυχανθή και τα κτηνοτροφικά φυτά με μείωση της κτηνοτροφίας και φυσικά δεν αναπτύχθηκαν καλλιέργειες υψηλής αξίας (οπωροκηπευτικά) που θα έδιναν μεγάλο εισόδημα στους αγρότες χωρίς να κρέμονται από τις επιδοτήσεις (όπως έκαναν η Ιταλία και η Ισπανία) και φυσικά δεν στράφηκαν στην κτηνοτροφία. Η λογική ότι η Ε.Ε. είναι μια αγελάδα για να την αρμέγουμε και να πίνουμε άκοπα γάλα επικράτησε της ορθής που έβλεπε μια αγορά 500 εκατομμυρίων καταναλωτών που έπρεπε να κατακτήσουμε παράγοντας ανταγωνιστικά προϊόντα και πλουτίζοντας από τις εξαγωγές. Μια από τις αιτίες της κρίσης των τελευταία δέκα ετών. Το κείμενο μας δίνει γλαφυρά το αποτέλεσμα λίγο πιο κάτω (σελ 11): Ο κύκλος εργασιών ανά εκμετάλλευση στην Ελλάδα είναι 11.059 ευρώ όταν ο μέσος όρος των 28 είναι 34.785 ευρώ. Αυτό προφανώς αντικατοπτρίζει τη κακή διάρθρωση των αγροκτημάτων (πολλά μικρά και πολύ-διασμπασμένα) που διατηρήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια. Ταυτόχρονα, ο κύκλος εργασιών ανά εκτάριο στη χώρα μας είναι κατά μέσο όρο περίπου 2.300 ευρώ/εκτάριο όταν στην Ε.Ε. ο μέσος όρος είναι γύρω στα 2.500. Χώρες όπως το Ισραήλ με αντίστοιχες συνθήκες με εμάς και η Ολλανδία έχουν πολύ υψηλότερα δηλαδή 13.000 ευρώ/εκτάριο του Ισραήλ και τα 18.000 της Ολλανδίας. Τι σημαίνει αυτό; Αν το υπολογίσετε στα περίπου 40 εκατομμύρια στρέμματα που καλλιεργούμε (κάθε χρόνο και λιγότερα καθώς εκτάσεις εγκαταλείπονται) 200 ευρώ/στρέμμα περισσότερα θα είχαμε ένα ΑΕΠ κατά 8 δισ. μεγαλύτερο (σχεδόν 5% πιο πάνω). Φυσικά το Υπουργείο Γεωργίας κάνει δημοσιογραφικό ρεπορτάζ, όπως το έχουμε συνηθίσει, και δεν μας εξηγεί γιατί συμβαίνει, αυτό ούτε μας προτείνει τρόπους πώς να το υπερβούμε για να φτάσουμε όχι μόνο τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο αλλά να το ξεπεράσουμε κατά πολύ. Θα θυμάστε τον πρώην υπουργό Γεωργίας κ Τσιρώνη που μας είχε πει στο αναπτυξιακό συνέδριο της Θεσσαλίας για τη σύγκριση με το Ισραήλ και την Ολλανδία χωρίς κανένα άλλο σχόλιο. Η εξήγηση είναι μάλλον απλή. Όταν κυνηγάς άκοπες επιδοτήσεις και όχι κοπιαστικό εισόδημα από τη δουλειά σου, αυτό είναι το αποτέλεσμα. Και ακόμα σημαντικότερο δεν μας λέει τίποτα για το πώς μπορούμε να αναστρέψουμε αυτή την κατάσταση. Μέσα σε μια διακυβέρνηση 100 ημερών που ακούμε συνεχώς για ανάπτυξη και επενδύσεις το κείμενο παραμένει στο κυνήγι των εύκολων επιδοτήσεων. Δεν θα αναλύσω ότι για να αλλάξει η κατάσταση πρέπει να στραφούμε σε καλλιέργειες υψηλής αξίας και αύξηση της κτηνοτροφίας που να ζητούνται από τις Ευρωπαϊκές και Διεθνείς αγορές, να αυξήσουμε τη μεταποίησή τους αυξάνοντας την προστιθέμενη αξία, να βελτιώσουμε την εμπορία και να προσανατολίσουμε την έρευνα σε πραγματικά προβλήματα της Ελληνικής Γεωργίας. Έχω γράψει σχετικά εδώ και πολλά χρόνια. Αυτό όμως που θα τονίσω είναι ότι οι επιδοτήσεις που εισπράττουμε κάθε χρόνο είναι κάπου 2,2 δισ. ευρώ και συγκρίνετε τα με το τι θα κερδίσουμε αν πάμε στο επίπεδο Ισραήλ που θα κερδίσουμε 40 δισ. και της Ολλανδίας ας μη το συζητάμε!
Το κείμενο όμως έχει και άλλα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία. Ο συντάκτης μάς λέει ότι η ποιότητα των υπόγειων υδάτων βελτιώνεται, έστω και με βραδείς ρυθμούς, η βιοποικιλότητα διατηρείται σε πολύ καλά επίπεδα και το πρόβλημα της διάβρωσης είναι περιορισμένο. Επιδείνωση παρουσιάζει μόνο η ποσοτική διαχείριση των υδάτων. Ζει στην Ελλάδα; Έχει βγει έξω από το κέντρο της Αθήνας; Έχει βρει κάποια μελέτη που να μας λέει ότι βελτιώνεται η ποιότητα των υδάτων; Από πού; Από το πρόγραμμα αντιμετώπισης νιτρορύπανσης; Που επιδοτεί μείωση αποδόσεων από μείωση των λιπασμάτων και μειώσεις παραγωγής δεν βλέπουμε κάτι που υποδεικνύει ότι δεν μειώνουμε τα λιπάσματα; Έχουν μελετηθεί τα ποιοτικά στοιχεία των γεωτρήσεων της Θεσσαλίας, των Σερρών ή της Αλεξανδρούπολης; Βρήκαν ότι έχουμε μείωση; Θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε μια τέτοια μελέτη. Τα στοιχεία που υπάρχουν δείχνουν γεωτρήσεις με νιτρικά πολύ πάνω από τα αποδεκτά για την ώρα 50 χιλιοστά του γραμμαρίου ανά λίτρο. Υπάρχουν νεότερα που έχει υπόψη του ο συντάκτης; Άκουσε το πρωθυπουργό που δήλωσε στη Θεσσαλονίκη ότι οι γεωτρήσεις έχουν υφάλμυρα νερά; Διαπιστώνει ότι η βιοποικιλότητα είναι ικανοποιητική. Δεν έχω στοιχεία να το αμφισβητήσω και δεν γνωρίζω το θέμα. Δεν έχει όμως η Ελλάδα πρόβλημα διάβρωσης εδαφών; Όλες οι επικλινείς εκτάσεις που καλλιεργούνται με αφαίρεση των φυτικών υπολειμμάτων ή καύση τους όλα τα τελευταία χρόνια από τότε που άρχισαν οι εκχερσώσεις με τα πρώτα ερπυστριοφόρα τρακτέρ που εισήχθησαν (δεκαετία του 1930 και αργότερα), συνεχή οργώματα κατά τις κλίσεις, χωρίς προσθήκη κοπριάς ή άλλων οργανικών υλικών και με οργανική ουσία κοντά στο 1% δεν έχουν πρόβλημα διάβρωσης; Έχει περπατήσει ποτέ σε επικλινές έδαφος μετά από μια δυνατή βροχή να δει τις πέτρες που «φυτρώνουν» σε όλο το χωράφι καθώς αποκαλύπτονται από το χώμα που κινείται προς τα κάτω; Έχει δει στο τέλος των κλίσεων μετά από βροχή τα ιζήματα (τη «λούνη») που συγκεντρώνονται, έχει ανοίξει τους χάρτες της Google να δει τις κορυφές των λόφων να ασπρίζουν; Μάλλον όχι. Έχει διαβάσει τις εκθέσεις του JRC με τους χάρτες που δείχνουν ότι η Ελλάδα είναι στο κόκκινο ως προς τον κίνδυνο διάβρωσης. Εκεί που θα συμφωνήσω μαζί του είναι στην επιδείνωση της ποσοτικής διαχείρισης των υδάτων. Και αυτό όμως είναι στοιχείο ρεπορτάζ χωρίς καμία συζήτηση για το τι πρέπει να γίνει! Ούτε λέξη για το κόστος άρδευσης από βαθιές γεωτρήσεις που ξεπερνά τα 50 ευρώ/στρέμμα, όταν ένα στρέμμα βαμβάκι έχει με τις σημερινές τιμές κύκλο εργασιών 120-150 ευρώ/στρέμμα!
*Γράφει ο Φάνης Γέμτος
*Ο Φ. Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
