Η κατανάλωση ασφαλών τροφίμων συνιστά ένα θεμελιώδες δικαίωμα για κάθε άνθρωπο, αλλά δυστυχώς, ακόμα και στις μέρες μας, η ασφάλεια των τροφίμων που προορίζονται για κατανάλωση δεν είναι πάντα δεδομένη. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια τα πολύ συχνά κρούσματα των ασθενειών που οφείλονται στην κατανάλωση επιμολυσμένων τροφίμων. Χαρακτηριστικά, η διάρροια, το πιο επικρατές σύμπτωμα τέτοιων κρουσμάτων, αναδεικνύεται ως βασική αιτία βρεφικής και παιδικής θνησιμότητας, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες. Γενικά, η κατανάλωση μη ασφαλών τροφίμων, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, συνδέεται με τον θάνατο 2 εκατομμυρίων ανθρώπων ετησίως, συμπεριλαμβανομένων πολλών παιδιών.
Οι τροφογενείς αυτές νόσοι, εκτός από σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού και ειδικότερα των ευαίσθητων ομάδων, όπως είναι τα παιδιά, επιφέρουν και σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις, τόσο σε ευρύτερο κοινωνικό όσο και σε κρατικό επίπεδο. Για αυτό ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αφιερώνει τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα Υγείας στην ασφάλεια των τροφίμων και προωθεί τις προσπάθειες για την τήρηση όλων των κανόνων ασφαλείας.
Τα τρόφιμα μπορούν να μολυνθούν κατά τη διάρκεια όλων των φάσεων από το «αγρόκτημα ως το πιάτο», δηλαδή από την παραγωγή τους ως το τραπέζι του καταναλωτή. Η κατανάλωση ασφαλών τροφίμων αποτελεί βασικό στόχο των πολιτικών διατροφής που εφαρμόζουν διεθνείς οργανισμοί και κρατικοί φορείς. Στο πλαίσιο αυτών έχουν προχωρήσει σε θέσπιση συγκεκριμένων κανόνων ασφαλείας που θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα σημεία της παραγωγής, της επεξεργασίας, της αποθήκευσης και της διάθεσης των τροφίμων στην αγορά, με σκοπό τη διασφάλιση της υγείας του καταναλωτή.
Πέρα από την εφαρμογή της νομοθεσίας, η οποία στοχεύει στην παροχή ασφαλών τροφίμων στο κοινό, δεδομένου ότι όπως προαναφέρθηκε τα παιδιά αποτελούν μια ευαίσθητη ομάδα, καίριας σημασίας είναι και η εκπαίδευση των γονέων-καταναλωτών σε θέματα ασφαλούς χειρισμού των τροφίμων. Ο γονέας από την πλευρά του θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός, τόσο κατά την αγορά τροφίμων όσο και κατά την παρασκευή γευμάτων στην κουζίνα του, προκειμένου να εκμηδενίσει τις πιθανότητες κατανάλωσης μολυσμένων τροφίμων από τα παιδιά του, αλλά και τον ίδιο.
Ειδικότερα, ο γονέας- καταναλωτής θα πρέπει να αποθηκεύει άμεσα τα ευαλλοίωτα τρόφιμα στο ψυγείο, στη συντήρηση ή στην κατάψυξη, όπως το ωμό κρέας, το κοτόπουλο, το ψάρι, το γάλα, κ.ά., χρησιμοποιώντας τους κατάλληλους περιέκτες. Τα τρόφιμα θα πρέπει να ξεπαγώνονται στη συντήρηση του ψυγείου 1-2 ημέρες πριν από το μαγείρεμα και όχι σε θερμοκρασία περιβάλλοντος, ενώ τα τρόφιμα που ήταν ήδη στην κατάψυξη και αποψύχθηκαν να μην καταψύχονται ξανά.
Επίσης, οι γονείς θα πρέπει να ελέγχουν πάντα την ημερομηνία λήξης στα τρόφιμα, την κατάσταση της συσκευασίας και την εμφάνισή τους. Πριν ξεκινήσουν οποιαδήποτε προετοιμασία φαγητού, θα πρέπει να πλένουν τα χέρια τους σχολαστικά και επίσης να πλένουν καλά κάτω από τρεχούμενο νερό τα φρούτα και τα λαχανικά που θα χρησιμοποιήσουν, ακόμα κι αν έχουν σκοπό να αφαιρέσουν τη φλούδα τους.
Πολύ σημαντικό είναι να χρησιμοποιούν διαφορετική επιφάνεια κοπής για το κρέας και τα πουλερικά από αυτήν που χρησιμοποιούν για τα λαχανικά, και μετά από κάθε χρήση να τις πλένουν πολύ καλά. Ομοίως, θα πρέπει να πλένουν πάντα τα χέρια τους αμέσως μετά την επαφή με ωμό κρέας ή πουλερικά, φροντίζοντας να μην ακουμπούν άλλες επιφάνειες ή τρόφιμα.
Το μαγείρεμα των τροφίμων θα πρέπει να είναι συνεχές και όχι σε στάδια. Μετά το μαγείρεμα, τα ψάρια θα πρέπει να είναι μαλακά, τα αβγά συμπαγή, το κρέας να έχει καστανό χρώμα στο εσωτερικό του και από το κοτόπουλο να εκρέουν άχρωμα υγρά και όχι ροζ χρώματος. Όσα τρόφιμα είναι ήδη μαγειρεμένα δεν θα πρέπει να αφήνονται εκτός ψυγείου για περισσότερο από 2 ώρες, ούτε να είναι εντελώς εκτεθειμένα, δηλαδή χωρίς καπάκι, αλουμινόχαρτο, κ.λπ. και παράλληλα, θα πρέπει να καταναλώνονται σε μικρό χρονικό διάστημα.
Στην περίπτωση που τα παιδιά είναι αρκετά μεγάλα και μπορούν να συμμετέχουν στην προετοιμασία του φαγητού, οι γονείς μπορούν να τους προτείνουν να συμβουλευτούν τις σύντομες οδηγίες που υπάρχουν στην ιστοσελίδα του Προγράμματος ΕΥΖΗΝ σχετικά με τους «Κανόνες υγιεινής στην κουζίνα» και απευθύνονται σε εφήβους.
Η Παγκόσμια Ημέρα Υγείας 2015, λοιπόν, στοχεύει στην επαγρύπνηση των καταναλωτών σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων. Ιδιαιτέρως για τους γονείς αποτελεί μια καλή ευκαιρία υπενθύμισης ή ακόμα και εκμάθησης των κανόνων ασφαλείας τόσο στην αποθήκευση των τροφίμων όσο και σε όλα τα στάδια του μαγειρέματος, ούτως ώστε να τους εφαρμόσουν και να τους μάθουν στη συνέχεια στα παιδιά τους, για τη διασφάλιση της υγείας τους.
(*) Το EYZHN είναι ένα πρόγραμμα του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου σε συνεργασία με τo Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας & Θρησκευμάτων. Κύριος στόχος του προγράμματος είναι η διασφάλιση της υγιούς ανάπτυξης των παιδιών, μέσα από την υιοθέτηση ισορροπημένων συνηθειών διατροφής και σωματικής δραστηριότητας.
