Του Φίλιππου Ζάχαρη
Το κάπνισμα συνεχίζει να αποτελεί μεγάλη εστία εξάρτησης από τις μικρές ηλικίες. Ξεκινώντας από πολύ μικρά την συνήθεια αυτή, τα παιδιά εισέρχονται με συνοπτικές διαδικασίες στον καπνιστικό κυκεώνα, με ότι αυτό μπορεί να σημάνει για την εξέλιξη της υγείας τους.
Πολλές είναι οι εκθέσεις και οι μελέτες για το παιδικό κάπνισμα. Μια από τις πιο σημαντικές από αυτές είναι η παγκόσμια μελέτη παιδιών (13-15 ετών) για το κάπνισμα- Global Youth Tobacco Survey (GYTS) που είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πρότυπο για τη συστηματική παρακολούθηση της χρήσης καπνού από νέους (13-15 ετών) καθώς επίσης και όλων των σημαντικών δεικτών που αφορούν στη χρήση καπνικών προϊόντων.
Το GYTS είναι μία εθνικά αντιπροσωπευτική μελέτη που γίνεται στα σχολεία με τη συμμετοχή μαθητών ηλικίας 13-15 ετών και είναι έτσι σχεδιασμένο ώστε να παράγει εκτιμήσεις επιπολασμού για κάθε χώρα. Το GYTS χρησιμοποιεί ένα τυποποιημένο βασικό ερωτηματολόγιο και την ίδια μεθοδολογία για το σχεδιασμό δειγματοληψίας και τη διαδικασία συλλογής στοιχείων. Βοηθά τις χώρες στην προσπάθειά τους να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από την υιοθέτηση της Σύμβασης-Πλαίσιο για τον Έλεγχο του Καπνού (FCTC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και να αποκτήσουν με τον τρόπο αυτό διεθνώς συγκρίσιμα δεδομένα.
Ο ΠΟΥ έχει αναπτύξει το MPOWER, μια δέσμη μέτρων για τη μείωση της κατανάλωσης προϊόντων καπνού. Το GYTS διεξήχθη στη χώρα μας το 2013 από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και το Τμήμα Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας. 4,618 συμμετείχαν στην έρευνα με ποσοστό ανταπόκρισης 87.7%.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματά της έρευνας που είναι πολύ σημαντικά και χρήσιμα σε ότι αφορά το κάπνισμα στην παιδική ηλικία, το πρόβλημα συνεχίζει να υφίσταται παρά τις όποιες καμπάνιες που γίνονται για την διακοπή του καπνίσματος. Εντούτοις, δεν είναι και λίγα τα παιδιά που θέλουν να απαλλαγούν νωρίς-νωρίς από αυτή την ομολογουμένως συνήθεια.
Σύμφωνα λοιπόν με τα αποτελέσματα της έρευνας 16.9% των αγοριών, 12.9% των κοριτσιών και 15.0% των παιδιών στο σύνολό τους καπνίζουν. 10.3% των αγοριών, 9.9% των κοριτσιών και 10.1% των παιδιών στο σύνολό τους καπνίζουν τσιγάρα., ενώ 2.5% των αγοριών, 1.3% των κοριτσιών και 1.9% % των παιδιών στο σύνολο τους κάνουν χρήση μη καπνικών προϊόντων καπνού. Ποσοστό 18.0% των αγοριών, 13.8% των κοριτσιών και 16.0% των παιδιών στο σύνολο τους κάνουν χρήση προϊόντων καπνού. Το σημαντικό στοιχείο που προανέφερα είναι ότι 6 στους 10 καπνιστές - παιδιά προσπάθησε να διακόψει τους τελευταίους 12 μήνες και 4 στους 10 θέλουν να διακόψουν το κάπνισμα.
Τα άσχημα νέα όμως έχουν να κάνουν με το παθητικό κάπνισμα. Έτσι, το 56.7% των μαθητών εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα στο σπίτι τους και 67.4% των μαθητών στο παθητικό κάπνισμα μέσα σε κλειστούς δημόσιους χώρους. Αυτό το στοιχείο από μόνο τους αποτελεί πρόβλημα, την στιγμή μάλιστα που ουσιαστικά δεν υπάρχει πρόνοια στην χώρα μας για την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα στους δημόσιους κυρίως χώρους, παρά τις όποιες κοινοτικές οδηγίες.
Η έρευνα κατέδειξε επίσης ότι 67.9% των καπνιστών αγόρασε τσιγάρα από κατάστημα ή περίπτερο. Το σημαντικό στοιχείο εδώ είναι ότι μεταξύ των καπνιστών – παιδιών που αγοράζουν τσιγάρα, το 87.3% αυτών δεν αντιμετώπισε κανένα πρόβλημα στην αγορά τους λόγω της ηλικίας τους.
Εις ότι αφορά τώρα τις αντικαπνιστικές καμπάνιες και εκστρατείες, 5 στους 10 μαθητές είδαν αντικαπνιστικά μηνύματα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ενώ 4 στους 10 είδαν διαφημίσεις/προώθηση καπνικών προϊόντων σε σημεία πώλησής τους.
Όμως σημαντικά είναι και τα αποτελέσματα της έρευνας που αφορούν τους κινδύνους από την έκθεση στο παθητικό κάπνισμα. Σύμφωνα λοιπόν με αυτά, 77.2% των μαθητών δηλώνουν ότι γνωρίζουν ότι σίγουρα η έκθεση τους στο παθητικό κάπνισμα βλάπτει την υγεία τους, την ίδια στιγμή που 82.1% των μαθητών υποστηρίζουν την απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους. Τέλος, πολύ σημαντικό είναι και το στοιχείο που αφορά την διακοπή του καπνίσματος, καθώς κοντά στο 60% ανέρχονται τα παιδιά που προσπάθησαν να διακόψουν το κάπνισμα τους τελευταίους 12 μήνες, και 43,6% τα παιδιά που θέλουν να κόψουν άμεσα το κάπνισμα.
