Του Κ. Γκιάστα
Πριν από δέκα χρόνια έκανε το αγροτικό του στο Κέντρο Υγείας της Αγιάς. Σήμερα είναι επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ στη Βοστώνη. Η ελληνική πραγματικότητα απέχει μόλις ένα... όνειρο από τη διεθνή καταξίωση και αυτό το κατάλαβε για τα καλά ο Λαρισαίος Νικόλαος Πατσόπουλος. Μόλις στα 35 του χρόνια έκανε ένα μεγάλο επιστημονικό «μακροβούτι» και κατάφερε να στυλώσει τα πόδια του στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.
15ο Δημοτικό, 14ο Γυμνάσιο, 3ο Λύκειο και μετά Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της πόλης. Έπειτα το αγροτικό κοντά στα παράλια του νομού. Όλα εδώ γύρω. Όμως το μυαλό του ταξίδευε. Οι ανησυχίες του έντονες.
Το 2008 παίρνει το διδακτορικό στη Γενετική Επιδημιολογία από την Ιατρική Σχολή Ιωαννίνων με καθηγητή τον Ιωάννη Ιωαννίδη. Ένα χρόνο αργότερα μετακομίζει στη Βοστώνη για μετα-διδακτορικό στη Στατιστική Γενετική στο Brigham & Women’s Hospital του Harvard Medical School και στο Broad Institute. Το 2011 γίνεται λέκτορας στο Τμήμα Νευρολογίας του Brigham & Women’s Hospital στο Harvard Medical School. Μέσα στο 2015 γίνεται επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Νευρολογίας του Brigham & Women’s Hospital στο Harvard Medical School.
Ο πατέρας του, Απόστολος Πατσόπουλος, ηλεκτρολόγος παλιότερα στην Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης, δεν ζει πια να τον καμαρώσει. Όμως η μητέρα του Βασιλική που εργαζόταν σε βιοτεχνίες είναι περήφανη καθώς τον βλέπει πλέον να ειδικεύεται στη Στατιστική Γενετική Νευρολογικών και Αυτοάνοσων Νοσημάτων, κυρίως της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας.
Η συνέντευξη:
* Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν Έλληνα από το σύστημα παιδείας που έχουμε να «ξεφύγει» από τα δικά μας δεδομένα και να φτάσει στο δικό σας επίπεδο.
- Κατ’ αρχάς δεν θεωρώ πως το «επίπεδό» μου είναι κάτι ιδιαίτερο και θέλω να πιστεύω πως έχω πετύχει έως τώρα λιγότερο από το 1% της τελικής μου προσφοράς. Στην πορεία μου πήρα πολλές ανορθόδοξες αποφάσεις, ρίσκα, στερήθηκα πολλά, και πέρασα πολλά πέτρινα χρόνια. Το μόνο σταθερό είναι το πάθος μου για πρωτοπορία και διαχρονική συνεισφορά. Υπάρχουν πολλοί πετυχημένοι Έλληνες που βγήκαν από το ελληνικό σύστημα, οπότε είναι εφικτό. Η σίγουρη συνταγή επιτυχίας είναι το ανήσυχο πνεύμα. Ας ακολουθήσουμε το παράδειγμα των προγόνων μας κι ας σταματήσουμε να καπηλευόμαστε τις δικές τους επιτυχίες.
* Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Τι αποκομίσατε κατά την παρουσία σας. Πώς πιστεύετε πως μπορεί να γίνει καλύτερο;
- Πολλά θετικά στοιχεία, γνώση, κίνητρο, παραδείγματα προς μίμηση και κάποια προς αποφυγή. Κυρίως ευκαιρίες για πειραματισμό ώστε να ανακαλύψω τι θέλω να επιτύχω. Οι ατελείωτες ώρες στο εργαστήριο Ανοσολογίας του κ. Γερμενή ήταν καθοριστικές.
Το Τμήμα Ιατρικής φέρει πολλά στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας, όπως και κάθε άλλο ίδρυμα στην Ελλάδα. Πιστεύω ακράδαντα πως μπορεί να ξεχωρίσει και να διακριθεί με την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας κι αποσύνδεση από όλες τις παθογένειες. Χρειάζεται όραμα, σχεδιασμό και πολλές πρωτοβουλίες. Το παγκόσμιο περιβάλλον γίνεται συνέχεια περισσότερο ανταγωνιστικό κι αυτό σημαίνει πως χρειάζεται εξειδίκευση για να εδραιωθεί. Π.χ. χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση αν ο στόχος είναι να παράγει δυνατούς κλινικά ιατρούς από το να παράγει ερευνητές ιατρούς. Τέλος, η δύναμη είναι στα χέρια των φοιτητών να απαιτήσουν περισσότερη γνώση, ανταγωνιστικότερο περιβάλλον, έκθεση σε ξένα πανεπιστήμια, αξιολόγηση κι απαλλαγή από κομματικά συμφέροντα.
* Έλληνες επιστήμονες. Πώς τους υποδέχεται η διεθνής επιστημονική κοινότητα;
- Όπως όλους τους υπόλοιπους. Τα υγιή πεδία σε κρίνουν από το έργο σου, όχι από την καταγωγή σου. Σε κάποιους τομείς, π.χ. ιατρική, υπάρχει μεγάλη άγνοια του ελληνικού συστήματος και επιφυλακτικότητα, αλλά το υπέροχο είναι πως χρειάζεται μόνο ένας καλός Έλληνας για να ανοίξει τον δρόμο.
* Τι σας λείπει από τη Λάρισα;
- Πάνω απ’ όλα η οικογένεια και οι φίλοι. Οι πεζόδρομοι, το Αρχαίο Θέατρο, το Αλκαζάρ, ο καλός καφές, τα ζαχαροπλαστεία, και ο Αγιόκαμπος. Έχουμε μια πανέμορφη πόλη και μακάρι να την προσέχαμε και την εκτιμούσαμε περισσότερο όλοι μας.
* Μετανιώσατε ποτέ για την απόφασή σας να φύγετε στο εξωτερικό;
- Καθόλου έως τώρα. Πιστεύω πως έπρεπε να το είχα κάνει πολύ νωρίτερα αλλά κάλιο αργά παρά ποτέ.
* Τι είναι αυτό που εισπράττετε από τις συζητήσεις με ξένους για την Ελλάδα. Πώς σχολιάζουν τις πολιτικές μας εξελίξεις και εμάς τους ίδιους;
- Οι σκεπτόμενοι ξένοι εκφράζουν την ανησυχία τους. Τους είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσουν γιατί έχουμε συνεχόμενες εκλογές, ασταθείς κυβερνήσεις, και μαζικό λαϊκισμό. Δυστυχώς αρκετοί πλέον έχουν κουραστεί τόσα χρόνια τώρα να ακούνε για το αν η Ελλάδα θα χρεοκοπήσει ή όχι και για υποσχέσεις αλλαγής. Κοινώς έχουμε χάσει την αξιοπιστία μας.
* Ποια είναι η δική σας γνώμη επ’ αυτού και αν σας επηρέασε κάποια στιγμή στην καθημερινότητά σας όλη αυτή η αβεβαιότητα στην ελληνική κοινωνία.
- Η χώρα χρειάζεται μια επανεκκίνηση σε όλους τους τομείς. Κύριο συστατικό είναι να έχουμε στόχους και χρονοδιάγραμμα. Τι θέλουμε να πετύχουμε και πότε. Π.χ., αν θέλουμε να παράγουμε διεφθαρμένους πολιτικούς, αδιάφορους πολίτες, κι επαναστάτες του ονείρου τότε δεν χρειάζεται να αλλάξουμε τίποτα. Κατόπιν αλλαγή στο προσωπικό επίπεδο κι έπειτα στο κοινωνικό. Ο καθένας πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες του για αλλαγή και να διδάξει τους άλλους δια του παραδείγματος. Η Ελλάδα χρειάζεται αυτή τη μαγιά που θα γαλουχήσει τους επόμενους ηγέτες.
Η αξιακή κρίση με ενοχλούσε ανέκαθεν και τελικά οδήγησε στη φυγή μου. Η οικονομική κρίση επηρεάζει την οικογένειά μου, τους φίλους μου κι ό,τι αγνό είχε μείνει στην πατρίδα. Φυσικά και προκαλεί τεράστια ανησυχία σε πολλούς ξενιτεμένους Έλληνες η επικίνδυνη πορεία της χώρας, κυρίως της πολιτικής απομόνωσης.
* Μιλήστε μας λίγο για την πορεία αντιμετώπισης της ασθένειας πάνω στην οποία ειδικεύεστε και είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας. Σε τι δρόμο βρίσκεται και αν κατά την επιστημονική σας γνώμη υπάρχει ενδεχόμενο να βρεθεί στο άμεσο μέλλον θεραπεία.
- Ο τομέας αντιμετώπισης της σκλήρυνσης κατά πλάκας έχει επιτύχει τεράστια πρόοδο πρόσφατα. Το γεγονός πως πλέον υπάρχουν πάνω απο 10 φάρμακα δεν είναι τυχαίο. Επίσης πλέον κατανοούμε καλύτερα την πολυπαραγοντικότητα του νοσήματος και χρησιμοποιούμε νέες τεχνολογίες σε πολλά επίπεδα. Η ομάδα μου συμμετέχει στη χαρτογράφηση του γενετικού παράγοντα και σε λίγα χρόνια έχουμε πολλαπλασιάσει την αξιόπιστη γνώση. Συνεχίζουμε τη χαρτογράφηση αλλά πλέον συνεργαζόμαστε με εταιρίες είτε για να κατευθύνουμε την επιλογή του καλύτερου φαρμάκου για κάθε ασθενή είτε να σχεδιάσουμε καινούρια φάρμακα με βάση τη γενετική. Η «θεραπεία» ίσως να μην συμβεί ποτέ λόγω της φύσης του νοσήματος, π.χ. εκατοντάδες γενετικές αλλαγές, αλλά σίγουρα είμαστε κοντά στη μείωση των προβλημάτων που προκαλεί και την καλύτερη διαχείρισή της.
