Του Αποστόλη Ζώη
Όταν οι περισσότεροι από εμάς αισθανθούμε πόνο στην περιοχή του αυχένα και της ωμοπλάτης σκεφτόμαστε ότι είναι αποτέλεσμα έκθεσης σε κρύο αέρα. Αυτό είναι ένα από τα βασικά συμπεράσματα έρευνας των Ανδρέα Φλουρή, Ελένης Μητσιάδου, Γιάννη Κουτεντάκη, Χριστίνας Καρατζαφέρη, και Μαρίας Χασάνδρα, του ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Στη μελέτη αυτή αναλύεται η υποκειμενική αντίληψη της επίδρασης περιβαλλοντικών παραγόντων στην πρόκληση συμπτωμάτων μυαλγίας.
Τι είναι;
Τι είναι όμως μυαλγία; Μυαλγία, σύμφωνα με τους παραπάνω ερευνητές, είναι μία διαταραχή άγνωστης αιτιολογίας που χαρακτηρίζεται από πόνο, δυσκαμψία και ευαισθησία των μυών του αυχένα, του ώμου, της πλάτης, του ισχίου, των χεριών και των ποδιών. Σκοπός της συγκεκριμένης έρευνας ήταν η διερεύνηση, καταγραφή και κωδικοποίηση των αντιλήψεων του ελληνικού πληθυσμού, σχετικά με την επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων στην πρόκληση συμπτωμάτων μυαλγίας στο μυοσκελετικό σύστημα. Η μελέτη χωρίστηκε σε δύο φάσεις: τη φάση της διεξαγωγής συνεντεύξεων, σε ένα μικρό δείγμα εθελοντών και τη φάση των ερωτηματολογίων, σε ένα μεγαλύτερο δείγμα. Στη φάση των συνεντεύξεων συμμετείχε ένα τυχαίο δείγμα 19 ενηλίκων ανδρών και γυναικών που διαμένουν στην Κεντρική Ελλάδα, ηλικίας 18-70 ετών εκ των οποίων οι πέντε ήταν ιατροί. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από τις συνεντεύξεις, αναλύθηκαν με τη μέθοδο της θεματικής ανάλυσης και χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία δύο εκτεταμένων ερωτηματολογίων. Στη φάση των ερωτηματολογίων συμμετείχαν 600 εθελοντές, 18-70 ετών από διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας: 504 ενήλικες άνδρες και γυναίκες από το γενικό πληθυσμό, 80 γιατροί (16 νευρολόγοι, 16 ορθοπεδικοί, 16 ρευματολόγοι, 16 γενικοί ιατροί, 16 παθολόγοι) και 16 φυσικοθεραπευτές.
Αποτελέσματα
Όσον αφορά τα αποτελέσματα, η πλειονότητα του γενικού πληθυσμού (73.6%) και των επαγγελματιών υγείας (70.8%) ανέφερε συμπτώματα μυαλγίας σε αυχένα/λαιμό και ωμοπλάτη/πλάτη, τα οποία απέδωσε στον ιδρώτα σε συνδυασμό με ρεύμα αέρα ή σε έκθεση σε κλιματιστικό (τη γνωστή σε όλους «ψύξη»). Παρόλο που και οι δύο πληθυσμοί τείνουν, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα, να μην αναζητούν πληροφορίες γύρω από τα συμπτώματα μυαλγίας τα οποία αποδίδουν σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, οι γιατροί δείχνουν περισσότερη διάθεση να πληροφορηθούν για το θέμα αυτό. Για πληροφόρηση, ο γενικός πληθυσμός απευθύνεται κυρίως σε γιατρούς και στο διαδίκτυο, ενώ οι επαγγελματίες υγείας απευθύνονται σε βιβλία/περιοδικά. Η πλειονότητα του γενικού πληθυσμού δηλώνει ότι χρησιμοποιεί κυρίως θερμαντικές αλοιφές (24.8%) και χειρομαλάξεις (19.8%) για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων μυαλγίας τα οποία αποδίδει σε περιβαλλοντικούς παράγοντες. Από την άλλη πλευρά, οι επαγγελματίες υγείας χρησιμοποιούν κυρίως χειρομαλάξεις (18.2%) και διάφορες φαρμακευτικές αγωγές.
Συμπερασματικά τονίζει ο επίκουρος καθηγητής Δρ. Φλουρής, η πλειονότητα του γενικού πληθυσμού και των επαγγελματιών υγείας ανέφερε συμπτώματα μυαλγίας, τα οποία απέδωσε στον ιδρώτα σε συνδυασμό με ρεύμα αέρα ή σε έκθεση σε κλιματιστικό.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί, όπως εξηγεί ο Δρ. Φλουρής, ότι η εξήγηση αυτή δεν συνάδει με τη διεθνή βιβλιογραφία. Η παραπάνω ερευνητική ομάδα εξέτασε αυτή την περίπτωση μελετώντας διεθνείς βάσεις δεδομένων και κατέληξε ότι δεν υπάρχει καμία μελέτη διεθνώς η οποία να δικαιολογεί επιπτώσεις «ρεύματος αέρα» ή κλιματιστικού στα συμπτώματα μυαλγίας. Αυτό ενισχύεται, όπως μας εξηγεί ο Δρ. Φλουρής, από το γεγονός ότι οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για αποφυγή μυοσκελετικών παθήσεων δεν περιλαμβάνουν κάποια οδηγία σχετική με την έκθεση σε ψυχρό ή θερμό περιβάλλον. Επίσης, ο Δρ. Φλουρής μας αναφέρει ότι στις περισσότερες χώρες του κόσμου, ακόμη και σε κρύες χώρες του βορά, δεν υπάρχει η «κοινή λογική» ότι ένα κρύο ρεύμα αέρα – ειδικά όταν είμαστε ιδρωμένοι – μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα μυαλγίας.
Φυσικοί παράγοντες του περιβάλλοντος μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στον οργανισμό. Εργαζόμενοι σε ακραίες περιβαλλοντικές θερμοκρασίες (όπως εργαστήρια κατασκευής πάγου, βύθιση σε κρύο νερό σε ιχθυοκαλλιέργειες, ορυχεία, χυτήρια, υπαίθριοι χώροι, κ.α.) έχουν υποστεί κατά καιρούς φαινόμενα ανάπτυξης υποθερμίας ή υπερθερμίας, εξαιτίας της μη τήρησης διαδικασιών ασφαλούς εργασίας. Στην Ελλάδα, ωστόσο, σύμφωνα με τους Πίνακες περιγραφής των Επαγγελματικών Νόσων της Διεύθυνσης Αναλογιστικών Μελετών και Στατιστικής (2010) για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ κατά τη χρονική περίοδο 2003-2009 δεν έχουν καταγραφεί περιστατικά πρόκλησης μυϊκών βλαβών στον οργανισμό εργαζομένων σε ακραίες περιβαλλοντικές θερμοκρασίες.
Σε αμφισβήτηση
Με βάση τα παραπάνω, μας αναφέρει ο Δρ. Φλουρής, η εγκυρότητα της πεποίθησης των Ελλήνων σχετικά με τα αίτια των συμπτωμάτων μυαλγίας – δηλαδή ότι προκαλείται είτε από έκθεση σε κλιματιστικό, είτε από ιδρώτα σε συνδυασμό με έκθεση σε ρεύμα αέρα, είτε από ρεύματα αέρα – τίθεται σε αμφισβήτηση. Το γεγονός αυτό πιθανόν να συμβάλει στη μειωμένη πρόληψη των συμπτωμάτων μυαλγίας στην Ελλάδα. Επομένως το θέμα αυτό χρήζει περισσότερης μελέτης στο μέλλον, δεν παραλείπει να προσθέσει ο ίδιος
