Η παχυσαρκία, η πρόληψη και ο τζίρος των φαρμακείων
Δράσεις πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς πρόληψης περιλαμβάνει το Εθνικό Πρόγραμμα Πρόληψης και Καταπολέμησης Παχυσαρκίας Ενηλίκων, που σχεδίασε το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Το πρόγραμμα, που αναμένεται να ξεκινήσει την Ιούνιο, απευθύνεται σε ενήλικες που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπερβαρότητας ή παχυσαρκίας και δίνει τη δυνατότητα στα άτομα να α) έχουν δωρεάν κλινική εκτίμηση ώστε να γνωρίζουν αν έχουν κάποιους παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την εμφάνιση παχυσαρκίας και να τους αντιμετωπίσουν εγκαίρως, β) να λάβουν δωρεάν υπηρεσίες από ειδικούς διατροφολόγους προκειμένου να βελτιώσουν τις διατροφικές τους συνήθειες και τη σωματική τους κατάσταση, γ) να λάβουν δωρεάν εξειδικευμένη συνδυασμένη θεραπεία (διατροφική συμβουλευτική, συμβουλευτική αλλαγή συμπεριφορών υγείας και φαρμακοθεραπεία) σε περιπτώσεις σοβαρής παχυσαρκίας που συνυπάρχει με σοβαρά χρόνια νοσήματα. Στη χώρα μας, με βάση τα πλέον πρόσφατα στοιχεία, μόνο το 30,3% του γενικού πληθυσμού βρίσκεται εντός ορίων κανονικού βάρους, ενώ το 37,6 % είναι υπέρβαροι και το 32,1% παχύσαρκοι, με 3 από τις 4 οικογένειες να έχουν τουλάχιστον έναν υπέρβαρο ή παχύσαρκο γονέα.
Άγνωστη... λέξη για πάνω από πέντε στους δέκα κατοίκους της Κεντρικής Μακεδονίας είναι η πρόληψη υγείας, η οποία φαίνεται πως έχει πολύ δρόμο να διανύσει για να γίνει στάση ζωής. Μάλιστα, η μη εξοικείωση με την πρόληψη είναι κυρίως ανδρική υπόθεση, ενώ η έλλειψη χρόνου προβάλλεται ως η βασική αιτία για τη μη διενέργεια προληπτικών εξετάσεων.
Μεγάλη εξειδικευμένη έρευνα κοινής γνώμης που διενήργησε η Health Marketing και το περιοδικό Health More στο πλαίσιο του προγράμματος «2023 ΕΤΟΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ, ΠΡΟΛΑΒΕ & ΚΕΡΔΙΣΕ ΖΩΗ» κατά την περίοδο 1 έως 9 Φεβρουαρίου σε δείγμα 1.005 ατόμων στην Κεντρική Μακεδονία έδειξε πως 51% των ερωτηθέντων δεν κάνουν συστηματικά προληπτικές εξετάσεις. Μάλιστα, το ποσοστό αυτό αυξάνεται στο 63% μεταξύ των ανδρών, ενώ υποχωρεί στην περίπτωση των γυναικών στο 41%. Η αδιαφορία προς την πρόληψη φαίνεται να εστιάζεται στις ηλικίες μεταξύ 35-44 ετών (66%). Εντυπωσιακό είναι πως τα ποσοστά αποχής από την πρόληψη είναι υψηλά ακόμα και σε άτομα που έχουν κάποια αναπηρία ή κάποιο χρόνιο νόσημα. Ειδικότερα, 38% όσων έχουν κάποια αναπηρία δεν κάνουν συστηματικά προληπτικές εξετάσεις, ενώ στα άτομα με χρόνια νοσήματα το ποσοστό αυτό είναι 36%.
Μόλις 14% των ερωτηθέντων ανδρών έκαναν τεστ PSA το 2022, με το μεγαλύτερο ποσοστό (47%) να εντοπίζεται στις ηλικίες 65-75 ετών. Την ίδια στιγμή πάνω από το ήμισυ των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα (52%) έκαναν τεστ ΠΑΠ το 2022, με το υψηλότερο ποσοστό (65%) να εντοπίζεται στις ηλικίες μεταξύ 25 και 54. Μόλις 34% των ερωτηθέντων ανδρών έκαναν καρδιογράφημα το 2022, με το μεγαλύτερο ποσοστό (51%) να εντοπίζεται στην ηλικιακή ομάδα των 65-75 ετών, ενώ στις γυναίκες το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 36%, με πιο ευαισθητοποιημένες τις ηλικίες μεταξύ 65-75 ετών (48%). Ακόμα πιο φτωχές είναι οι επιδόσεις όσον αφορά στο τεστ κοπώσεως. Είναι ενδεικτικό πως μόλις το 14% των ανδρών έκανε την εν λόγω εξέταση το 2022, με τους ερωτηθέντες των ηλικιών 55-75 να είναι πιο υποψιασμένοι (31%). Την ίδια ώρα 43% των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα έκαναν μαστογραφία το 2022, με το υψηλότερο ποσοστό (63%) να απαντάται στις ηλικίες 45-54. Από τι παρακινούνται όμως όσοι κάνουν προληπτικές εξετάσεις για να σπεύσουν σε έναν πάροχο υγείας προτού εμφανιστεί το πρόβλημα; Έξι στους δέκα (57%) ωθούνται από την προσωπική τους πρωτοβουλία, ενώ τέσσερις στους δέκα (40%) από την οδηγία ενός γιατρού ή ενός φαρμακοποιού. Μόλις 3% θα επηρεαστεί όσον αφορά τις προληπτικές εξετάσεις από τη συμβουλή ενός φίλου ή συγγενή.
Στις ηλικίες 17-54 ετών η προσωπική πρωτοβουλία έχει σημαντικό προβάδισμα (63%), ενώ στις ηλικίες 55-75 ετών η οδηγία του γιατρού ή του φαρμακοποιού είναι αυτή που μετρά περισσότερο (53%). Το 70% των ερωτηθέντων του δείγματος καλύπτει το κόστος των προληπτικών εξετάσεων μέσω του ασφαλιστικού του ταμείου, ενώ μόλις στο 19% η κάλυψη προέρχεται από ιδιωτική δαπάνη και στο 7% από ιδιωτική ασφάλεια.
Το πρόγραμμα «2023 ΕΤΟΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΠΡΟΛΑΒΕ & ΚΕΡΔΙΣΕ ΖΩΗ» υλοποιείται υπό την αιγίδα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και του Δήμου Θεσσαλονίκης, με τη συνεργασία του Δικτύου Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Αρωγής, την επιστημονική συνεργασία του Εργαστηρίου Υγιεινής, Κοινωνικής-Προληπτικής Ιατρικής και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, της Β’ Καρδιολογικής Κλινικής ΑΠΘ-ΓΝΘ Ιπποκρατείου και του Αιματολογικού Τμήματος του ΓΝΘ Γ. Παπανικολάου.
Ικανοποιητικό εμφανίζεται το κέρδος ενός φαρμακείου από τη διακίνηση συνταγογραφούμενων φαρμάκων, αν και χαμηλότερο συγκριτικά με τα φαρμακεία πολλών άλλων ευρωπαϊκών χωρών όπως προκύπτει από μελέτη της εταιρείας ανάλυσης δεδομένων για την αγορά φαρμάκου IQVIA. Σύμφωνα με τη μελέτη, για ένα φάρμακο που η τιμή χονδρικής του είναι 10 ευρώ, ο φαρμακοποιός κερδίζει 3 ευρώ. Στη συγκεκριμένη κατηγορία, και συγκρίνοντας με αντίστοιχα στοιχεία από Βέλγιο, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ιρλανδία και Πορτογαλία βλέπουμε πως το κέρδος αυτό βρίσκεται κάτω από τον μέσο όρο των χωρών αυτών που είναι 3,43 ευρώ. Το υψηλότερο κέρδος αποκομίζει ο φαρμακοποιός στο Βέλγιο με σχεδόν 5 ευρώ και το χαμηλότερο στη Γαλλία με 1,16 ευρώ. Αντίστοιχα αν ένα φάρμακο στοιχίζει στη χονδρική 20 ευρώ, η χώρα απολαμβάνει υψηλότερο κέρδος το οποίο φτάνει στα 6 ευρώ, όταν ο μέσος όρος των προαναφερόμενων χωρών είναι στα 5,43 ευρώ. Εδώ καλύτερα κέρδη απολαμβάνει ένας Ιταλός φαρμακοποιός το οποίο υπολογίζεται στα 8,72 ευρώ, ενώ και πάλι το μικρότερο ένας Γάλλος με 1,82 ευρώ. Στην κατηγορία των φαρμάκων με χονδρική τιμή στα 30 ευρώ, ένα ελληνικό φαρμακείο κερδίζει 9 ευρώ, όταν ο μέσος όρος κέρδους των επτά χωρών είναι στα 7,57 ευρώ. Τα καλύτερα κέρδη αποκομίζει και πάλι το ιταλικό φαρμακείο με 13,07 ευρώ και τα χαμηλότερα το γαλλικό με 2,05 ευρώ. Τέλος, για τα πιο ακριβά φάρμακα τα οποία φτάνουν στη χονδρική τιμή τα επίπεδα των 50 ευρώ, το ελληνικό φαρμακείο κερδίζει 15 ευρώ, όταν ο μέσος όρος διαμορφώνεται 11,25 ευρώ. Και πάλι τα σημαντικότερα κέρδη τα απολαμβάνει το ιταλικό φαρμακείο με 21,79 ευρώ και τα χαμηλότερα το γαλλικό με 3,08 ευρώ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της φαρμακευτικής αγοράς, συνολικά από το κανάλι των φαρμακείων διακινούνται συνταγογραφούμενα σκευάσματα με τιμή λιανικής της τάξης των 4,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ συνολικά μαζί με άλλα παραφαρμακευτικά προϊόντα, καλλυντικά κ.λπ. φτάνουν κοντά στα 6 δισ. ευρώ. Με δεδομένο ότι υπάρχουν 10.380 φαρμακεία στην ελληνική επικράτεια, ο μέσος τζίρος ενός φαρμακείου υπολογίζεται κοντά στα 570.000 ευρώ τον χρόνο.
