«Εμείς ως κλινικοί επιστήμονες και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι έχουμε την υποχρέωση να όχι μόνο να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες ανάγκες των καρκινοπαθών της χώρας αλλά και να προάγουμε την έρευνα και την καινοτομία και θα συνεχίσουμε την προσπάθειά μας αυτή για τη δημιουργία ενός Ογκολογικού κέντρου Έρευνας διάγνωσης και Θεραπείας με μονάδα πρωτονίων στη Θεσσαλία» δηλώνουν για την ερευνητική ομάδα οι καθηγητές Κ. Μαλίζος, Κ. Κάππας, Κ. Θεοδώρου, Γ. Κύργιας, Ε. Καψαλάκη, Κ. Φουντάς και Δ. Ζαχαρούλης στο κείμενό τους και αναφέρουν:
«Με έκπληξη διαβάσαμε στον Τύπο, από τα πλέον επίσημα κυβερνητικά χείλη, ότι η θεραπεία πρωτονίων για καρκινοπαθείς είναι «σε πειραματικό στάδιο» και ότι η ανάπτυξη ενός τέτοιου κέντρου είναι «εγχείρημα ανώριμο» για τη χώρα μας. Επίσης παρακολουθήσαμε με απορία την “επίθεση” που δέχθηκε ο καθηγητής του ΕΜΠ Ε. Γαζής, και μέλος της Ελληνικής Ερευνητικής ομάδας του CERN, που τόλμησε να καταδείξει το προφανές για όλους εμάς, δηλαδή ότι η πολιτική της Έρευνας και Καινοτομίας της Ελλάδας είναι να «παρακολουθεί» τις διεθνείς εξελίξεις και όχι να συμμετέχει σε αυτές. Ας δούμε λοιπόν, βασιζόμενοι σε γεγονότα, αν αληθεύουν οι δηλώσεις αυτές ή αν η κυβερνητική πολιτική στο συγκεκριμένο θέμα αποτελεί επιλογή ανάπτυξης.
Η αδρονική θεραπεία (θεραπεία πρωτονίων, ιόντων άνθρακα, βαρέων και ελαφρών ιόντων) είναι μία εξαιρετικά ακριβής και αποτελεσματική θεραπεία συμπαγών νεοπλασιών. Η ακρίβεια έγκειται στις φυσικές ιδιότητες των φορτισμένων σωματιδίων που επιτρέπουν την εναπόθεση της θεραπευτικής δόσης ακτινοβολίας επακριβώς στη βλάβη και η αποτελεσματικότητά της έγκειται τόσο στη δυνατότητα μεγαλύτερης προστασίας των υγειών ιστών σε σύγκριση με την ακτινοβολία φωτονίων, όσο και στην αυξημένη ραδιοβιολογική δραστικότητα των φορτισμένων σωματιδίων που επιτρέπει την εξόντωση των πιο ακτινοάντοχων καρκινικών κυττάρων. Λόγω αυτών των ιδιοτήτων, η αδρονική θεραπεία αποτελεί ισχυρό όπλο στη φαρέτρα της Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Κανένας επιστήμονας δεν θα τολμούσε να αποκαλέσει μία θεραπεία που μετράει πάνω από 30 χρόνια εφαρμογής στη μάχη κατά του καρκίνου «πειραματική» (170.000 ασθενείς ετησίως με εξαιρετικά αποτελέσματα και ο αριθμός αυξάνεται γεωμετρικά). Η σύγχρονη επιστημονική βιβλιογραφία βρίθει μελετών για τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και την αποτελεσματικότητα της μεθόδου σε διάφορους τύπους καρκίνου και οι επιστημονικές ενώσεις έχουν εκδώσει κατευθυντήριες οδηγίες για τις ενδείξεις. Η θεραπεία πρωτονίων έχει αυτή τη στιγμή απόλυτη ένδειξη για το 10% των συμπαγών καρκινικών όγκων (και οι ενδείξεις συνεχώς αυξάνονται). Αυτό μεταφράζεται για τη χώρα μας σε 3.000 νέους καρκινοπαθείς ετησίως που θα μπορούσαν να ωφεληθούν από αυτή τη θεραπεία. Ποιος ενδιαφέρεται για αυτούς;
Το 2016 ήταν σε λειτουργία 67 Κέντρα Αδρονικής Θεραπείας παγκοσμίως (τα 19 εκ των οποίων στην Ευρώπη) και το 2021 θα βρίσκονται σε λειτουργία 130 κέντρα. Τα περισσότερα από αυτά (εκτός των αμιγώς ερευνητικών), έχουν μικρή έως καθόλου κρατική χρηματοδότηση και δημιουργούνται σε χώρες ή περιοχές που έχουν το ανάλογο βιοτικό και πληθυσμιακό επίπεδο με την Ελλάδα. Όλοι αυτοί για τον αναπληρωτή υπ. Παιδείας κ. Φωτάκη και τον καθηγητή κ. Φουντά προβλέπεται να πτωχεύσουν;
Μπροστά στα 60 νέα κέντρα που θα λειτουργήσουν την επόμενη διετία, αντιτάσσουν το επιχείρημα για ένα κέντρο στο Σαν Ντιέγκο των ΗΠΑ που θα κλείσει χωρίς να αναφέρει (μάλλον δεν το γνωρίζει) ότι ο κύριος λόγος είναι ότι βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από 2 μεγάλα κέντρα πρωτονίων τα οποία δύνανται να καλύψουν πλήρως τις ιατρικές ανάγκες.
Για να έρθουμε στα δικά μας, το ερώτημα είναι “μπορεί η Ελλάδα να έχει το δικό της κέντρο αδρονικής θεραπείας” ή είναι «ανώριμο» το ζητούμενο; Υπάρχει επεξεργασμένη πρόταση ή όχι;
Την γνωρίζει η κυβέρνηση;
Το 2013 ερευνητική ομάδα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, σε συνεργασία με το ΕΜΠ υπό τον καθ. Ε. Γαζή και το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, ανέλαβε την εκπόνηση μελέτης Σκοπιμότητας και Βιωσιμότητας “Ολοκληρωμένου Ογκολογικού Κέντρου Έρευνας Διάγνωσης και Θεραπείας, με Μονάδα Proton Therapy” στη Θεσσαλία (έργο ΕΣΠΑ της Περιφέρειας Θεσσαλίας). Το Κέντρο, εκτός των άλλων διαγνωστικών και θεραπευτικών τεχνολογιών, περιελάμβανε και επιταχυντή πρωτονίων με ένα δωμάτιο θεραπείας. Η μελέτη ανέδειξε ότι το συνολικό κόστος της επένδυσης ήταν της τάξης των 50.000.000 ευρώ (κόστος που προήλθε από πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος όλων των μεγάλων εταιρειών του χώρου).
Για όσους δεν το γνωρίζουν, ένας θάλαμος θεραπείας πρωτονίων δύναται να καλύψει έως 400 ασθενείς ετησίως, αριθμός που υπολείπεται κατά πολύ των αναγκών της χώρας (3.000 νέοι καρκινοπαθείς ετησίως με ένδειξη για θεραπεία πρωτονίων). Το γεγονός αυτό, λαμβάνοντας υπόψη και την έλλειψη τέτοιων κέντρων στη γύρω περιοχή (ιδέ επίσημο χάρτη του CERN), αποδεικνύει τη σκοπιμότητα και στηρίζει τη βιωσιμότητα. Τέλος, η ολοκληρωμένη μελέτη βιωσιμότητας, απέδειξε ότι το Κέντρο θα είναι βιώσιμο σε ό,τι αφορά στο κόστος απόσβεσης και τα λειτουργικά κόστη, λαμβάνοντας υπόψιν ότι η επένδυση θα λειτουργούσε σε καθεστώς ιδιωτικού δικαίου. Το 2014 η ερευνητική ομάδα της Ιατρικής Σχολής στη Λάρισα δέχθηκε επίσκεψη ομάδας αξιολόγησης του CERN για το έργο (Dr. Myers και Dr. Dosanjh), οι οποίοι αποφάνθηκαν ότι έχουμε την υποδομή και την επιστημονική επάρκεια για τη δημιουργία ενός κέντρου θεραπείας πρωτονίων. Η τελική μελέτη παρουσιάστηκε δημόσια στη Λάρισα, παρουσία του γενικού δ/ντή του CERN Prof. Rolf Heuer τον Σεπτεμβριο του 2014. Άρα, υπάρχει επεξεργασμένη μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας (η οποία επικαιροποιείται συνεχώς με τα νέα δεδομένα), έχει παρουσιαστεί δημόσια και τη γνωρίζει η κυβέρνηση καθώς με επίσημο έγγραφο το 2016 την έλαβε και ο τότε Υπ. Ανάπτυξης κ. Σταθάκης σε μία προσπάθεια αρωγής της πολιτείας για την εκκίνηση του έργου. Τον Οκτώβριο του 2017 στο συνέδριο Περιφερειακής Ανάπτυξης παρουσιάστηκε ενώπιον του υπουργού Υγείας και των αρχών και φορέων της περιφέρειας. Από τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας κ. Γ. Πετράκο και από τον δήμαρχο κ. Καλογιάννη επίσης έγινε ειδική ενημέρωση του κ. Πρωθυπουργού.
Τα παραπάνω καταρρίπτουν την απρέπεια περί ανάδειξης του ζητήματος σε τηλεοπτικά πάνελ.
Στο δια ταύτα όμως, μέσα στην ένταση των αντιπαραθέσεων με τεχνολογικούς και οικονομικούς όρους ΔΕΝ πρέπει να χαθεί η ουσία για ένα ζήτημα που είναι πρωτίστως τεράστιας κοινωνικής ωφέλειας, όπως διαπίστωσαν σε ειδική ακρόαση τόσο οι σύμβουλοι του Υπουργείου Ανάπτυξης που μας επισκέφθηκαν μαζί με τον βουλευτή Τρικάλων κ. Α. Παπαδόπουλο, και αφορά άμεσα στους καρκινοπαθείς πολίτες αυτής χώρας για τους οποίους το Κράτος οφείλει να παρέχει την ίδια ποιότητα υπηρεσιών υγείας με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Ακόμα περισσότερο οφείλει να επιλύσει την έλλειψη Ογκολογικού Κέντρου στην Κεντρική Ελλάδα. Και σε αυτό το ζήτημα η Πολιτεία έχει αποτύχει παταγωδώς γιατί, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ERC, 2014), το ποσοστό ίασης του καρκίνου στη χώρα μας ανέρχεται στο 35% έναντι του 55% στις χώρες της ΕΕ και αυτό κυρίως για λόγους περιορισμένης πρόσβασης σε τεχνολογικά σύγχρονες μεθόδους διάγνωσης και θεραπείας. Αυτή τη στιγμή δεκάδες καρκινοπαθείς, μεταξύ των οποίων και πολλά παιδιά, αναγκάζονται να μεταβούν στο εξωτερικό για θεραπεία πρωτονίων με το αντίστοιχο κοινωνικό και οικονομικό κόστος (30.000-40.000 ευρώ ανά θεραπεία). Και όλα αυτά ενώ θα μπορούσαμε να έχουμε ένα δικό μας Κέντρο στη Θεσσαλία, μοναδικό προς στιγμή στα Βαλκάνια και στην εγγύς Ανατολή και Βόρεια Αφρική, εφόσον υπάρχουν οι υποδομές, υπάρχει έμπειρο ιατρικό και επιστημονικό προσωπικό και θα είναι όχι μόνο βιώσιμο αλλά και πόλος έρευνας και ανάπτυξης της περιοχής και της χώρας.
Εμείς επιμένουμε ότι το μόνο «ανώριμο» στην υπόθεση αυτή είναι η αντιμετώπιση του θέματος από κάποια μέλη της Κυβέρνησης τόσο στον συγκεκριμένο τομέα υπηρεσιών Υγείας όσο και στο θέμα Ερευνας, Καινοτομίας και Ανάπτυξης των συγκεκριμένων Ιατρικών Εφαρμογών. Αναζητούμε τα αίτια της τόσο απαξιωτικής στάσης του σεβαστού υπουργού και συναδέλφου Πανεπιστημιακού κ. Φωτάκη και των συμβούλων του απέναντι σε επιστήμονες που έχουν το κλινικό και επιστημονικό υπόβαθρο και την εμπειρία να στηρίξουν ένα τέτοιο έργο.
Εμείς ως κλινικοί επιστήμονες και πανεπιστημιακοί δάσκαλοι έχουμε την υποχρέωση όχι μόνο να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες ανάγκες των καρκινοπαθών της χώρας αλλά και να προάγουμε την έρευνα και την καινοτομία και θα συνεχίσουμε την προσπάθειά μας αυτή για τη δημιουργία ενός Ογκολογικού κέντρου Έρευνας διάγνωσης και Θεραπείας με μονάδα πρωτονίων στην Θεσσαλία.
Έχουμε επίσης την υποχρέωση να αποκαταστήσουμε την αλήθεια και να ενημερώσουμε δια του Τύπου τους πολίτες, και σ’ αυτό και μόνο αποσκοπεί η παρέμβασή μας».
