Του Γιάννη Μακρυγιάννη, γενικού γραμματέα του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου και προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Λάρισας
Είναι πλέον γενικώς αποδεκτό πως οι σύγχρονες ανάγκες υγείας αλλάζουν. Ο δρόμος που μέχρι πρόσφατα ακολουθήθηκε είχε τα χαρακτηριστικά της εσωστρέφειας της στόχευσης στο κόστος και στα οριζόντια μέτρα. Ο δρόμος αυτός αποδείχθηκε ανεπαρκής και αναποτελεσματικός. Σήμερα προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα αποδοτικό και βιώσιμο σύστημα υγείας χρειαζόμαστε μια νέα κατεύθυνση σε ένα νέο δρόμο. Ο νέος δρόμος πρέπει να έχει ως επίκεντρο τον ασθενή, να εστιάζει στο θεραπευτικό αποτέλεσμα και στην οικονομική βιωσιμότητα των δημόσιων συστημάτων υγείας.
Πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό; Με έμφαση στην πρόληψη και την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, την ανάδειξη της ποιότητας και της καινοτομίας και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας. Και η ενσωμάτωση των νέων καινοτόμων υπηρεσιών υγείας στο σύγχρονο φαρμακείο είναι το κλειδί για την ορθή πρακτική εφαρμογή των νέων πολιτικών υγείας.
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Οι φαρμακευτικές υπηρεσίες εφαρμόζονται ήδη σε ευρωπαϊκές χώρες όπου οι φαρμακοποιοί παρέχουν προηγμένες υπηρεσίες υγείας, όπως παρουσίαση και έλεγχο κλινικών δοκιμών νέων σκευασμάτων καθώς και εξατομικευμένη παρακολούθηση και παρέμβαση σε κάθε ασθενή, γεγονός που μειώνει το κόστος νοσηλείας γενικότερα.
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά την άμεση πρόσβαση στον πάροχο υγείας, χωρίς να χρειάζεται προαπαιτούμενο ραντεβού και με μια μικρή εκπαίδευση 5 ετών οι φαρμακοποιοί έχουν καταφέρει να βοηθήσουν τους περισσότερους Ευρωπαίους ασθενείς να ρυθμίζουν την αγωγή τους και να έχουν τακτική και συνεχή παρακολούθηση.
Μέσα από ένα τέτοιο ενεργό ρόλο των φαρμακοποιών μπορούν να λυθούν δύσκολα προβλήματα όπως τα θέματα των τιμών των σκευασμάτων αλλά και η αποτελεσματικότερη διαχείριση και διάθεση των αποθεμάτων των φαρμάκων στους ασθενείς.
Επιπλέον, σε κάποιες ανεπτυγμένες χώρες εντός της ΕΕ οι φαρμακοποιοί διενεργούν εξετάσεις σακχάρου, χοληστερόλης και καρδιαγγειακής πίεσης, σε αρκετές περιπτώσεις αμειβόμενοι για αυτές, παρέχοντας παράλληλα τις ανάλογες πληροφορίες και υπηρεσίες.
Με την κατάλληλη εκπαίδευση και υποστήριξη οι φαρμακοποιοί έχουν τη δυναμική να παίξουν επικουρικά ρόλους που είχαν άλλοι επαγγελματίες της υγείας, αναπτύσσοντας δράσεις όπως για παράδειγμα ο εμβολιασμός (σε Αγγλία, Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ελβετία), η ανασυσκευασία (στο Βέλγιο) η δυνατότητα συνταγογράφησης (σε Νέα Ζηλανδία, Αγγλία, Αμερική και Καναδά).
Αυτή ακριβώς η μεταφορά των ρόλων και των ιατρικών δυνατοτήτων από τους γενικούς γιατρούς στους φαρμακοποιούς έχει μειώσει τον όγκο εργασίας των πρώτων σχετικά με τη θεραπεία και παρακολούθηση ασθενών τόσο σε ελαφρές όσο και σε μακροχρόνιες παθήσεις που απαιτούν παρακολούθηση και τακτικό έλεγχο.
Επομένως γίνεται αντιληπτό πως σε ανεπτυγμένες χώρες του εξωτερικού αλλάζει (με σχετική δυσκολία και σταδιακά είναι η αλήθεια) και αναγνωρίζεται ο ρόλος του φαρμακοποιού στην πυραμίδα της δημόσιας υγείας μέσα από καινοτόμες πολιτικές υγείας και εφαρμοσμένα μοντέλα.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Στο νέο τομέα της κοινωνικής υγείας που εμφανίζεται ως σημαντική παράμετρος σε όλα τα καινοτόμα ευρωπαϊκά μοντέλα υγείας (δημόσια υγεία-κοινωνική υγεία), ο ρόλος του σύγχρονου και καλά εκπαιδευμένου φαρμακοποιού είναι μείζονος σημασίας.
Ειδικά στη χώρα μας, λόγω και της γεωγραφικής τους τοποθέτησης, της πληρότητάς τους αλλά και της ολοκληρωμένης κάλυψης του πληθυσμού, τα ελληνικά φαρμακεία μπορούν να βοηθήσουν στην αποσυμφόρηση της δευτεροβάθμιας υγείας όπως αυτή εφαρμόζεται μέσω τω νοσοκομείων και των κέντρων υγείας μεταφέροντας με πολλαπλό όφελος το βάρος στη πρωτοβάθμια υγεία.
Ο Έλληνας φαρμακοποιός μπορεί να προσφέρει:
Υπηρεσίες για την πρόληψη της υγείας
Υπηρεσίες αυτοφροντίδας αυτοθεραπείας
Εκπαίδευση του ασθενή στο πλαίσιο της αυτοθεραπείας
Αποτελεσματικότερη διαχείριση τω χρόνιων παθήσεων
Παρακολούθηση της πορείας των αποτελεσμάτων της φαρμακευτικής αγωγής
Αντιμετώπιση των αλληλεπιδράσεων των φαρμάκων
Φαρμακοεπαγρύπνηση
Συμμόρφωση του ασθενή.
Έτσι το φαρμακείο αναβαθμίζεται σε βασικό φορέα του τομέα της κοινωνικής υγείας και ο φαρμακοποιός από απλός χορηγός του φαρμάκου μετατρέπεται σε πάροχο υπηρεσιών για τη φροντίδα της υγείας και την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής.
Ο ΤΡΟΠΟΣ
Η ενσωμάτωση των φαρμακευτικών υπηρεσιών στον σύγχρονο ελληνικό φαρμακείο μπορεί να επιτευχθεί με την ενίσχυση της συνεχούς και αναβαθμισμένης εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των φαρμακοποιών, με την επικουρία των νέων τεχνολογιών, με την αξιοποίηση της τάσης για εξατομικευμένη ιατρική παρέμβαση και παρακολούθηση, και κυρίως με τη συνεργασία τόσο των Ελλήνων και των Ευρωπαίων επαγγελματιών υγείας όσο και των επαγγελματικών τους φορέων.
ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ
Η ενσωμάτωση των φαρμακευτικών υπηρεσιών και ο νέος ρόλος του φαρμακοποιού απαιτούν από τη συλλογική εκπροσώπηση του κλάδου την εφαρμογή νέων πλάνων διαχείρισης και νέων οργανωσιακών οχημάτων και μορφών φαρμακείων, τη δημιουργία σαφών προτύπων λειτουργίας και την ανάπτυξη νέων μοντέλων ελέγχου αποτελεσμάτων και οικονομικής διαχείρισης.
Οι ενέργειες αυτές θα έχουν τον ξεκάθαρο στόχο να βρεθεί η έννοια της ποιότητας στο επίκεντρο των υπηρεσιών που δημιουργούν την υπεραξία του φαρμακείου στους ασθενείς-πελάτες και στο σύστημα υγείας.
Από την άλλη, η πολιτεία θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι το φαρμακείο είναι μέρος του συστήματος υγείας και ως τέτοιο το μέλλον του είναι αλληλένδετο με το μέλλον του Εθνικού Συστήματος Υγείας.
Θα πρέπει να θεωρήσει το φαρμακείο ως χώρο αναφοράς για την κοινωνική υγεία, ως χώρο που παρέχει τις κατάλληλες υπηρεσίες φροντίδας και με την άριστη συνεργασία του με τους άλλους φορείς της υγείας, μπορεί να μεγιστοποιήσει την απόδοση των κρατικών πόρων για την υπεράσπιση της υγείας των πολιτών, της κοινωνικής ευημερίας και των ανθρωπίνων αξιών.
Σε αυτά τα πλαίσια είναι απαραίτητο η ελληνική κυβέρνηση και κοινωνία να επενδύσει στο νέο μοντέλο ώστε να φανούν άμεσα τα αποτελέσματα.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΙΔΕΑΦ
Καθοριστικός πρέπει να είναι ο ρόλος του Ινστιτούτου Διά Βίου Εκπαίδευσης και Επαγγελματικής Ανάπτυξης Φαρμακοποιών (ΙΔΕΕΑΦ) στην ενσωμάτωση των φαρμακευτικών υπηρεσιών στο ελληνικό φαρμακείο.
Το ΙΔΕΕΑΦ πρέπει να πρωτοστατήσει στην εκπόνηση μελετών και την εισήγηση για τη λήψη αποφάσεων που θα αναπτύξουν κριτήρια και συστήματα αξιολόγησης ώστε να τεθούν προτεραιότητες αναφορικά με τις νέες δράσεις της φαρμακευτικής που οφείλουν να βάλουν οι φαρμακοποιοί σε συνεργασία με άλλα στελέχη λήψης αποφάσεων.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο το ΙΔΕΕΑΦ θα πρέπει να συμβάλλει στην ανάπτυξη νέων κατευθυντήριων οδηγιών για την Ορθή Φαρμακευτική Πρακτική (GOOD PHARMACY PRACTICE) στα θέματα επιλογής και εκπαίδευσης του εμπλεκόμενου ανθρώπινου δυναμικού, συμπράττοντας έτσι στις εθνικές προσπάθειες των κρατών μελών για αναγνωρισμένα πρότυπα με στόχο την παροχή διαβαθμισμένων υπηρεσιών φαρμακευτικής.
Η επακόλουθη εναρμόνιση του κλάδου με τη νέα ευρωπαϊκή οδηγία, θα αποτελέσει μιαν ακόμα πρόκληση για το ΙΔΕΕΑΦ, που με όπλο την επιστημονική και ερευνητική του ανάπτυξη, στοχεύει να παρέξει νέες καινοτόμες ιδέες, συνδέοντας το Πανεπιστήμιο με την επαγγελματική λειτουργία του φαρμακείου, πάντα στη βάση της ενσωμάτωσης των φαρμακευτικών υπηρεσιών στο ελληνικό φαρμακείο.
