Mέσα στο ταραχώδες κλίμα των ημερών, που επηρέασε όλους, η «Ε» είχε την ευκαιρία και την τύχη να συναντηθεί με τον συνθέτη και ερμηνευτή Διονύση Σαββόπουλο που βρίσκεται για λίγο στην πόλη μας με αφορμή τη αποψινή συναυλία στο «Μύλο 1927». Πρότυπο παλαιότερων και νεότερων τραγουδιστών και εκπροσώπων μιας γενιάς ανθρώπων που έδωσαν το δικό τους ξεχωριστό αποτύπωμα στην καλλιτεχνική αλλά και κοινωνική ταυτότητα μιας άλλης εποχής, ο μεγάλος καλλιτέχνης μίλησε για τη σύγχρονη παρουσία των μουσικών ερεθισμάτων για το πώς αυτά αντικατοπτρίζουν αναζητήσεις ψυχών και εστίασε ιδιαίτερα στο πώς η τωρινή προσέγγιση των μουσικών ακουσμάτων αναδύει στην επιφάνεια προβληματισμούς και την αποξένωση του νεοέλληνα.
Στην τελευταία σας δουλειά «Σαμάνος» ερμηνεύετε τραγούδια του Θανάση Παπακωνσταντίνου προκαλώντας μια μικρή έκπληξη στους ακροατές σας.
* Πώς προέκυψε η επιθυμία να τραγουδήσετε τη μουσική ενός άλλου δημιουργού;
-Η αλήθεια είναι ότι όσο περνούν τα χρόνια τόσο περισσότερο μου αρέσει να ακούω τραγούδια άλλων, παλαιοτέρων και νεοτέρων και αυτό το έκανα τα τελευταία χρόνια με παρέες στα σπίτια. Μου αρέσει να τραγουδάω Τσιτσάνη, Χατζιδάκι και νεότερους όπως Δεληβοριά, Ορφέα Περίδη, το Θανάση Παπακωνσταντίνου, τον οποίο εκτιμώ και πάρα πολύ. Ηρθε λοιπόν, φαίνεται η ώρα να κάνω σε ένα δίσκο τον τραγουδιστή. Ο Θανάσης είχε την καλοσύνη, να μου φέρει τα καινούρια του τραγούδια και να ζητήσει για αυτά τη γνώμη μου και την πιθανή συνεργασία μου. Έτσι συμφωνήσαμε να γίνει αυτός ο δίσκος ο οποίος πηγαίνει πολύ καλά. Στο σημείο αυτό θέλω να σημειώσω κάτι που δεν θα ανέφερα σε άλλες εποχές. Στις μέρες μας οι άνθρωποι προτιμούν να κατεβάζουν τραγούδια από το διαδίκτυο ή να τα αγοράζουν σε καφετέριες από συμπαθέστατους αλλοδαπούς μαζί με χάντρες, κομπολόγια, τσακμάκια και άλλα αντικείμενα. Το γεγονός λοιπόν ότι κάποιες χιλιάδες ανθρώπων επιμένουν, όταν θέλουν ένα δίσκο να πηγαίνουν στο δισκοπωλείο γιατί θέλουν να δουν το εξώφυλλο, ποιος έκανε την ηχοληψία και ποιοι μουσικοί παίζουν μου δημιουργεί συγκίνηση. Πιστεύω και ότι το έχω ξαναπεί ότι οι άνθρωποι που συνεχίζουν να διαβάζουν εφημερίδες και να αγοράζουν είναι οι τελευταίοι «αντιστασιακοί».
* Πώς κατορθώνετε να απευθύνεστε σε τόσο ευρύ ηλικιακό κοινό αλλά και σε τόσο συγκεκριμένο; Είστε πάντα νέος και το κοινό σας επίσης. Πώς το πετυχαίνετε;
-Η νεανικότητα αφορά και το κοινό μου, οι οποίοι είναι νέοι άνθρωποι ανεξαρτήτως ηλικίας. Αυτό συμβαίνει επειδή είμαστε άνθρωποι καλλιεργημένοι, είμαστε άνθρωποι που διψάμε για την αλήθεια ακόμη και αν η ζωή μας κάνει μερικές φορές να ψευτίζουμε και εμείς οι ίδιοι. Δεν σταματάει όμως η λαχτάρα και η δίψα της αλήθειας σε εμάς. Είναι ανεξάντλητη. Βλέπουμε τα πράγματα και οι ακροατές μου και εγώ ανεξάρτητα της ηλικίας μας. Βλέπουμε τα πράγματα με το μάτι της καρδιάς, όσο και να φοβόμαστε, όσο και να στενοχωριόμαστε δεν σταματάει μέσα μας η ανάγκη της επικοινωνίας των συναισθημάτων. Φαίνεται ότι αυτό δίνει μια ζωντάνια στον άνθρωπο ανεξαρτήτως από την ηλικία του. Ξέρουμε, κατά βάθος και αυτοί που με ακούνε και όσοι δουλεύουν σαν και εμένα ότι ακόμη και στην πιο μεγάλη καταστροφή πρέπει να αντιτάσσει κανείς το βαθύτερο σ’ αγαπώ από μέσα του. Πρέπει να μπορεί κανείς να ανασύρει το βαθύτερο σ’ αγαπώ. Όχι, ότι το επιτυγχάνουμε, αλλά η ανάγκη μας να συμβαίνει αυτό, η λαχτάρα μας για αυτό δίνει μια ενέργεια στις πράξεις μας και στη ματιά μας.
* Σαράντα πέντε χρόνια προσφοράς στο ελληνικό τραγούδι. Πότε πιστεύετε ότι η μουσική στην Ελλάδα έζησε την καλύτερη της εποχή;
-Η καλύτερη εποχή του τραγουδιού, μιλώντας για τις τελευταίες δεκαετίες είναι η δεκαετία του ’60 και δεν είναι μόνο στην Ελλάδα, είναι σε όλο τον πλανήτη. Γράφτηκαν τα καλύτερα τραγούδια σε εκείνη την εποχή επειδή εκείνη ήταν η εποχή της ελπίδας. Όλος ο πλανήτης ήλπιζε, πίστευε ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Αντιθέτως σήμερα διανύουμε την εποχή της απελπισίας, από την άποψη ότι πολλές φορές συλλαμβάνουμε τον εαυτό μας να κάθεται σε μια γωνιά και να αναρωτιέται «τι κάνω εδώ, ποιο είναι το νόημα της ζωής». Σαν να μη ξέρουμε γιατί υπάρχουμε και δεν μας αρέσει αυτό που συμβαίνει. Υπάρχουν φορές που αμφιβάλλεις για το σύντροφό σου τον ίδιο. Στην εποχή μας υπάρχει μια έλλειψη νοήματος, μια απελπισία. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε βέβαια κάτι να πούμε μόνο που αυτό που έχουμε να πούμε το απευθύνουμε πλέον σε στέκια και όχι στον κόσμο ανοιχτά όπως παλιά. Τώρα, αυτό το κάτι εμπιστεύεται σε έναν κύκλο, μια παρέα, ένα στέκι, μια ηλεκτρονική διεύθυνση, ένα τηλέφωνο. Απευθυνόμαστε δηλαδή πια σε κυψέλες συγκίνησης με την ελπίδα ότι κάποτε αυτές οι κυψέλες συγκίνησης θα συνδεθούν μεταξύ τους και κάτι άλλο θα γίνει. Η μουσική και το τραγούδι είναι όμως παλιές και αρχαίες τέχνες. Κατάγεται από τους χορικούς ποιητές, από τα χορικά του Αισχύλου, περνάει στο δημοτικό τραγούδι, φτάνει στον Τσιτσάνη, στο Χατζηδάκι, στο Θεοδωράκη και στους επιγόνους αυτών ανάμεσα στους οποίους είμαι και εγώ. Είναι επομένως, ένας ζωντανός οργανισμός ο οποίος θα πέσει και θα σηκωθεί, όπως πιστεύω ότι θα μας εκπλήξει ευχάριστα στο μέλλον. Δεν μπορεί μια τόσο παλιά και αρχαία τέχνη να σβήσει. Δεν ξέρω τι μορφή θα πάρει, τι κανάλια θα κυκλοφορήσει, μέσα από ποια στέκια, ιδιώματα.
* Υπάρχουν σήμερα χώροι όπου η καλή μουσική μπορεί να ακουστεί; Υπάρχουν στέκια;
-Υπάρχουν χώροι όπου ακούει κανείς πολύ ενδιαφέροντα πράγματα και στην Αθήνα και στην επαρχία. Υπάρχουν καλά ‘κλαμπάκια’, ενδιαφέρουσες εκπομπές στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση μερικές φορές, αρκεί να ασχοληθεί, να τα ψάξει.
* Με αφορμή τα τελευταία γεγονότα και το γεγονός ότι έχετε βρεθεί σε πολλές κινητοποιήσεις, υπήρχαν εποχές όπου ο αγώνας είχε στόχο και ελπίδα αλλαγής;
-Πρέπει να παρατηρήσουμε με προσοχή τι συμβαίνει και να μη βιαζόμαστε να βγάζουμε συμπεράσματα. Στις μέχρι τώρα κινητοποιήσεις και εξεγέρσεις που έχω βρεθεί και είναι πολλές, ήμουν και στο Παρίσι τον Μάιο του ’68, έβλεπα ότι δίπλα στο θυμό υπήρχε και η χαρά. Έβγαιναν τραγούδια, συνθήματα, έπαιρναν την κιθάρα τα παιδιά και στηνόταν κατά μία έννοια και μια γιορτή. Παρόλα αυτά είναι νωρίς για να βγάλουμε οποιοδήποτε συμπέρασμα.
* Και ποιο το σχόλιο σας για την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα σήμερα;
-Τα πράγματα είναι πάρα πολύ άσχημα. Ένα μαύρο σύννεφο σκεπάζει τη χώρα. Είχαμε μια παιδοκτονία, αποτρόπαιη, πρωτοφανή. Οι αντιδράσεις και η κλιμάκωσή τους ήταν αναμενόμενες. Δυστυχώς όμως τα πράγματα θα χειροτερεύουν γιατί κρατάει χρόνια αυτή η «αρρώστια». Η χώρα βρίσκεται στο έλεος, καρτέλ, συμμοριών και διαφόρων ομάδων προνομιούχων και κανείς δεν τολμά επί δεκαετίες να τα αγγίξει. Πότε θα ληφθούν οι σκληρές, επώδυνες, όπως ακούμε αποφάσεις, εις βάρος του βολέματός μας; Τα νέα παιδιά δεν βλέπουν μέλλον. Αυτό είναι κάτι καινούριο που σίγουρα δεν συνέβαινε παλιά.
* Επιστρέφοντας στη μουσική, ετοιμάζεται κάτι που δεν ξέρουμε;
-Δοκιμάζω να ξαναπαίξω τα τραγούδια από το «Περιβόλι του Τρελού», το «Φορτηγό» και «Δέκα Χρόνια Κομμάτια». Συμπληρώνονται φέτος σαράντα χρόνια από το Γούντστοκ, τον Μάιο ’68 και κατά σύμπτωση έχουν περάσει σαράντα χρόνια από το «Περιβόλι του Τρελού». Επικεντρώνομαι σε αυτά με τη βοήθεια των συνεργατών μου, κάποια από τα οποία θα ακουστούν και αύριο. Οι συνεργάτες μου, στη διάρκεια της πρόβας μου με παινεύαμε λέγοντάς μου ότι τα τραγούδια αυτά είναι σαν να τα έγραψα σήμερα. Σαν καλλιτέχνης καμάρωνα, σαν πολίτης, βαθύτατα στενοχωριόμουνα. Θα προτιμούσα να μην ήταν επίκαιρα γιατί απλώς δεν άλλαξε τίποτα.
