Της Λένας Γουργιώτη - διευθύντριας του Λαογραφικού Μουσείου Λάρισας
Μια επίλεκτη πολιτιστική μονάδα είναι το Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας (Λ.Ι.Μ.Λ.). Μελετά - προβάλλει τη νεότερη ελληνική πολιτιστική κληρονομιά στη διαχρονική της συνέχεια. Διασώζει τη φυσιογνωμία τής Λάρισας και της περιοχής της - μια και η Λάρισα είναι κατά παράδοση πόλη με ευρεία ενδοχώρα και δορυφόρους οικισμούς - όπως ήταν κατά τα νεότερα ιστορικά και πρόσφατα χρόνια, πριν οι κοινωνικές δομές με τα στοιχεία της παράδοσης μετασχηματιστούν και επέλθει η μεταβιομηχανική εποχή της τεχνολογίας.
Είναι γνωστό ότι το Λ.Ι.Μ.Λ. δημιουργήθηκε από Λαρισαίους κατοίκους της ζωντανής πόλης, που κατά παράδοση αφομοιώνει πληθυσμούς.
Η ιδεολογία των ιδρυτών: Διαχείριση της δράσης τού Μουσείου μέσα στο πλαίσιο της μουσειακής δεοντολογίας, με ευελιξία σε αναπροσαρμογές και αμφίδρομη σχέση Μουσείου - Κοινωνίας, αποδείχτηκε επιτυχής. Και μεταλαμπαδεύεται στα νεότερα μέλη, στους φίλους, στους εργαζόμενους για το Μουσείο.
Το Μουσείο (ιδρύθηκε το 1974, είναι Ν.Π.Ι.Δ.) εξελίσσεται ανοδικά για δεκαετίες.
* Εμπλουτίζει τις συλλογές του. Λειτουργεί υποδειγματικά με μόνιμο επιστημονικό προσωπικό.
* Οργανώνει Τμήμα Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Ιστορικό Αρχείο - Κέντρο Έρευνας της Θεσσαλικής Ιστορίας.
* Προωθεί την επιστημονική έρευνα με συνέδρια, δημοσιεύσεις - εκδόσεις.
* Αναπτύσσει πολιτιστική δράση τοπική, πανελλήνια και πέραν εθνικών συνόρων. Το Μουσείο καταξιώνεται ως επίλεκτο στο χώρο των Μουσείων νεότερο ελληνικού πολιτισμού.
Είναι γνωστό ότι η ύπαρξη των Μουσείων σε διάρκεια εξασφαλίζεται από δύο βασικούς παράγοντες: τους σταθερούς οικονομικούς πόρους και τη μόνιμη στέγαση.
Η χρηματοδότηση των λειτουργικών δαπανών του Λ.Ι.Μ.Λ. και το μεγαλύτερο ποσοστό, όλα τα χρόνια της ύπαρξής του, παρέχεται από το υπουργείο Πολιτισμού (Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς). Το Διοικητικό Συμβούλιο φροντίζει με εξεύρεση χορηγιών - δωρεών το υπόλοιπο των λειτουργικών εξόδων και την κάλυψη πολιτιστικών, εκδοτικών και άλλων δράσεων.
Η μόνιμη στέγαση του Λ.Ι.Μ.Λ. επιτεύχθηκε με τη μέριμνα του νυν υπουργού ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., Γιώργου Σουφλιά. Εγγράφηκε στα Π.Ε.Π. Περιφέρειας Θεσσαλίας, έργο του ΥΠ.ΠΟ. για τη στέγαση του Λ.Ι.Μ.Λ. Το κτίριο θεμελιώθηκε το 1992. Το έργο εκτέλεσε η Διεύθυνση Πολιτιστικών Κτιρίων Αναστήλωσης Νεότερων Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ. Ολοκληρώθηκε το κτίριο το 2008. Αλλά η εφαρμογή τής μουσειολογικής μελέτης παραμένει στο στάδιο της εξέλιξης. Επομένως, οι εκθεσιακοί χώροι του Μουσείου δεν είναι έτοιμοι να δεχτούν επισκέπτες.
Σήμερα το Λ.Ι.Μ.Λ. είναι εγκατεστημένο στη νέα του στέγη. Η Λάρισα έχει αποκτήσει το κεντρικό Μουσείο για την ανάδειξη της ιστορίας και του πολιτισμού των νεότερων χρόνων της Θεσσαλίας. Παράλληλα, είναι και το Μουσείο της πόλης όπου εδράζεται.
Όμως το Λ.Ι.Μ.Λ. είναι κλειστό. Διανύει μια δύσκολη καμπή, που αφορά σε θεσμούς και οικονομία. Η καμπή γίνεται δυσκολότερη, γιατί συμπίπτει με τη γενική οικονομική ύφεση. Μια κακή οικονομική συγκυρία ένα Μουσείο που λειτουργεί το αναγκάζει να υποστεί την ανεπιθύμητη προσαρμογή. Ενώ ένα Μουσείο σε αναδιοργάνωση, όπως το Λ.Ι.Μ.Λ., το βυθίζει σε δυσεπίλυτη κρίση.
Το Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας στεγάστηκε μόνιμα. Η πλέον πρόσφατη επιβράβευση του έργου που έχει επιτελέσει επί δεκαετίες είναι η τιμητική εκδήλωση που οργάνωσε το Μουσείο Μπενάκη για το Λ.Ι.Μ.Λ., με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων 2009 στην Αθήνα, στις 17 Μαΐου, στο κτίριό του της οδού Πειραιώς. Το Λ.Ι.Μ.Λ. όμως δεν λειτουργεί.
Κοινοτικά και εθνικά χρηματικά κονδύλια, που έχουν ξοδευτεί για να στεγαστεί και να λειτουργήσει, αδρανοποιούνται. Μικρό χρηματικό ποσό - σε σχέση με αυτό που έχει ήδη απορροφηθεί - πρέπει να εξευρεθεί για να επαναλειτουργήσει το Μουσείο.
* Το ολιγομελές προσωπικό του Μουσείου (εκτός ενός ατόμου) από 16-3-2009 κήρυξε «επίσχεση εργασίας», γιατί δεν πληρώνεται εδώ και πάνω από ένα χρόνο.
* Το Μουσείο δεν επιχορηγήθηκε για το έτος 2008 ούτε μέχρι σήμερα, για να καλύψει τα λειτουργικά του έξοδα, αυξημένα λόγω της μεταστέγασης - μετεγκατάστασής του.
Πολιτικοί παράγοντες, ο γ.γ. Περιφέρειας Θεσσαλίας, Φώτης Γκούπας, ανησυχούν, παρεμβαίνουν για τη λύση της οικονομικής κρίσης του Λ.Ι.Μ.Λ. Ο δήμαρχος Λαρισαίων, Κωνσταντίνος Τζανακούλης, με ενέργειές του προσπαθεί να διευκολύνει την έξοδο του Μουσείου από τα καυτά αδιέξοδα.
Είναι χρόνιο πρόβλημα η αντιμετώπιση της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς από την αρμόδια Υπηρεσία της Πολιτείας και η αξιολόγηση των Μουσείων / φορέων πολιτισμού της χώρας που εκπηγάζει από το ΥΠ.ΠΟ.
* Αξιολογούνται με σκεπτικό αθηνο - κεντρικό (η περιφέρεια έπεται του κέντρου), που επιδρά δυσμενώς στην εικόνα για τον πολιτισμό της χώρας.
* Προηγούνται τα Μουσεία / φορείς πολιτισμού με ενασχόληση την αρχαιοελληνική και βυζαντινή αρχαιότητα. Έπονται όσα ασχολούνται με τη νεότερη ιστορία και τον πολιτισμό νεότερων χρόνων, λαϊκό - αστικό. Εδώ δεν υπάρχουν και θεσμοθετημένα όρια αναγνώρισης - κατοχύρωσης των Μουσείων. Ωστόσο, η ελληνική πολιτιστική κληρονομιά είναι αδιάσπαστη στη διαχρονία της.
* Προηγούνται τα Δημόσια και Δημοσίου Δικαίου Μουσεία / φορείς πολιτισμού από τα Ιδιωτικού Δικαίου, ενώ από τα δεύτερα, πολλά διακριτά, παρέχουν πιλοτικές δράσεις και νεοφανείς υπηρεσίες στην κοινωνία.
Να γιατί κι αν λυθεί η τωρινή οικονομική κρίση του Λ.Ι.Μ.Λ. και απεμπλακεί το Διοικητικό του Συμβούλιο από τις δικαστικές εμπλοκές, όπου σύρεται λόγω της νομικής υπόστασης (ιδιωτικού δικαίου) του φορέα που υπηρετεί με εθελοντικό ζήλο, θα αρχίσει η αγωνία για τη νέα κρίση. Με το υπάρχον καθεστώς θα επέλθει ασφαλώς από μια, ανάλογη με την τωρινή, διακοπή επιχορήγησης λειτουργικών δαπανών.
Να γιατί απαιτείται μια αναθεωρημένη σχέση ΥΠ.ΠΟ. - Λ.Ι.Μ.Λ., τουλάχιστον ως προς τη μισθοδοσία τού ολιγομελούς προσωπικού του.
Το Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας, δημιούργημα της πόλης, ανήκει στον ελληνικό και διεθνή κόσμο. Με δέσμιο σήμερα το δυναμισμό του, με προβλέψιμη τη βιωσιμότητά του, προσβλέπει θετικά στην επαναλειτουργία του, με την ευχή να μην αργήσει. Οι τοπικές Αρχές συνεπικουρούν.
