Τα είκοσι σημαντικότερα μνημεία των βυζαντινών μοναστηριών του Όρους των Κελλίων παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση χθες βράδυ στο βιβλιοπωλείο «Γνώση» της Λάρισας. Η αρχαιολόγος της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Σταυρούλα Σδρόλια στο πλαίσιο της ομιλίας της αναφέρθηκε στην ακμαία μοναστική κοινότητα, που έγινε γνωστή με το όνομα Όρος των Κελλίων και αναπτύχθηκε κατά τα βυζαντινά χρόνια στον ανατολικό Κίσσαβο.
Όπως επισήμανε, σε 20 θέσεις του Κισσάβου, που εκτείνονται από το Ομόλιο μέχρι τη Σκήτη, διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα ερείπια αυτών των μοναστηριών, τα περισσότερα από τα οποία ήλθαν στο φως με ανασκαφές της 7ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Μεγάλη συγκέντρωση βυζαντινών ερειπίων παρατηρείται στις περιοχές του Κόκκινου Νερού και του υψώματος του Κούτζιμπου Μελιβοίας, πάνω από την ακτή της Παλιουριάς.
Από τα μνημεία αυτά, όπως υπογράμμισε η κ. Σδρόλια, οι μεγαλύτεροι ναοί ήταν εκείνοι του Αγίου Δημητρίου Στομίου (όπου ο βυζαντινός ναός βρέθηκε σε ανασκαφή κάτω από τον σημερινό) και εκείνος στην περιοχή Μητσιάρες του Κόκκινου Νερού, δίπλα στο ρέμα της Καλυψώς. Ο μοναδικός που έφθασε ακέραιος έως τις μέρες μας είναι ο ναός της Παναγίας στη Βελίκα, καμαροσκέπαστος ναός με διακοσμητικά αψιδώματα στις εξωτερικές του όψεις και πλούσια κεραμοπλαστικά κοσμήματα.
Ιδιαίτερη αναφορά όμως έκανε στο γεγονός ότι οι ναοί του Όρους των Κελλίων, οι περισσότεροι του 12ου αιώνα, παρουσιάζουν εντυπωσιακή ποικιλία τόσο στους ρυθμούς, αφού αντιπροσωπεύεται ο σταυροειδής εγγεγραμμένος τύπος και μάλιστα της παραλλαγής του σύνθετου, ο τρίκογχος, ο μονόχωρος καμαροσκέπαστος και ο τρίκλιτος ναός, όσο και στη διακόσμηση, όπου παρατηρείται επίδραση της Σχολής της Κωνσταντινούπολης. Επιπρόσθετα, η αρχαιολόγος, σημείωσε πως κατά τις ανασκαφές βρέθηκαν αρκετά αξιόλογα γλυπτά, όπως κιονόκρανα, κιονίσκοι, θυρώματα και θωράκια, μαρμαροθετήματα δαπέδων, καθώς και τμήματα τοιχογραφιών, τα σημαντικότερα των οποίων θα εκτεθούν στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας, μαζί με το θησαυρό χρυσών νομισμάτων της βυζαντινής μονής του Θεολόγου Μελιβοίας.
Κλείνοντας την ομιλία της τόνισε ότι εξίσου σημαντικά είναι τα εκτός ναών κτίσματα, όπως οι περίβολοι στις μονές του Δερματά και της Κουτσουπιάς, οι μοναστηριακοί ληνοί (πατητήρια) στην Παλιουριά και το Δερματά, καθώς και τα ερείπια κελλιών, που παρέχουν μια εικόνα για τη ζωή των μοναχών την περίοδο εκείνη.
Την εκδήλωση προλόγισε ο φιλόλογος - συγγραφέας κ. Κώστας Σπανός.
