(αποστολή στη Θεσσαλονίκη)
Του Νίκου Αρτινού
Το 50ό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με τη σημερινή τελετή λήξης περνάει στην ιστορία, μπαίνοντας στη δεύτερη πεντηκονταετία της ύπαρξής του. Το ερώτημα που έθεσε είναι «Σινεμά, τώρα: Γιατί;». Η καλύτερη απάντηση θα μπορούσε να είναι «For Ever Festival». Τόσο απλά και έντιμα. Όμως τα πράγματα ποτέ δεν είναι τόσο απλά. Παρά τη γιορταστική και επετειακή ατμόσφαιρα, υπήρχε ένα κλίμα προβληματισμού και ανησυχίας που επισκίαζε τις εκδηλώσεις. Η αύρα της ανησυχίας, άυλη, χωρίς σχήμα και μορφή, ομιχλώδης και συνωμοτική, έκανε τους διοργανωτές να είναι μουδιασμένοι. Τουλάχιστον εγώ, αυτό εισέπραξα. Βέβαια οι διοργανωτές προσπάθησαν να κρύψουν με ευγένεια και υπομονή την ανησυχία τους.
Αποτιμώντας και αξιολογώντας όλα αυτά που έγιναν στη Θεσσαλονίκη αυτές τις 10 ημέρες που διήρκεσε το φεστιβάλ έχω να παρατηρήσω τα εξής:
Γεγονός 1ο : Είναι αδιαμφισβήτητη η συμμετοχή του κόσμου της Θεσσαλονίκης σ’ αυτό το μεγάλο πολιτιστικό δρώμενο. Οι αίθουσες ήταν γεμάτες-κυρίως από φοιτητές-σχεδόν σε όλες τις προβολές και σε όλες τις εκδηλώσεις. Αυτό σημαίνει πως το φεστιβάλ είναι πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της πόλης. Θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια για να διαρραγεί αυτή η σχέση που υπάρχει μεταξύ του φεστιβάλ και της Θεσσαλονίκης.
Γεγονός 2ο : Η απόφαση των ομιχλιστών, να στερήσουν από το φεστιβάλ, στα πενήντα του χρόνια, το ελληνικό του τμήμα, είναι, τουλάχιστον, άκομψη και άγαρμπη. Η συμμετοχή κάποιων (λίγων) «απεργοσπαστικών» ελληνικών ταινιών και το τμήμα των ελληνικών ψηφιακών παραγωγών δεν απάλυναν τις εντυπώσεις της απουσίας των ομιχλιστών, η οποία ήταν ανησυχητικά... παρούσα! Οι όποιες διεκδικήσεις των κινηματογραφιστών της ομίχλης έχουν να κάνουν με την πολιτική εξουσία και όχι με μια διοργάνωση που είναι πλέον συνδεδεμένη με τη ζωή και τη λειτουργία της πόλης.
Γεγονός 3ο: Το φεστιβάλ πρέπει να αλλάξει. Θα πρέπει να αλλάξει και να δώσει έμφαση στο διεθνές κομμάτι της προσωπικότητάς του παρά να εξαρτάται από τις αγκυλώσεις και την εσωστρέφεια της ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής. Για φανταστείτε να υπήρχε ένα εξαιρετικό διεθνές διαγωνιστικό τμήμα που θα ανακάλυπτε, θα «επέβαλλε» και θα καθιέρωνε ταινίες και δημιουργούς, όπως συμβαίνει με το φεστιβάλ των Καννών. Νομίζω, σ’ αυτή την περίπτωση, οι οποιεσδήποτε ομιχλώδεις και θολές διαθέσεις δεν θα ήταν καν θέμα συζήτησης. Αντίθετα, αυτό θα λειτουργούσε ως καταλύτης, ώστε να «πάρει μπροστά» και το ελληνικό σινεμά.
Γεγονός 4ο: Η αλλαγή του φεστιβάλ και ο επαναπροσδιορισμός των στόχων βασίζεται στην παραδοχή ότι, για να καταφέρει να επιβιώσει ένας ζωντανός οργανισμός, θα πρέπει να έχει την ικανότητα να προσαρμόζεται στις αλλαγές του περιβάλλοντος. Όταν το καταφέρει αυτό, τότε παραμένει ζωντανός. Υπ’ αυτή την έννοια το φεστιβάλ είναι ένας ζωντανός οργανισμός και θα εξακολουθήσει να υπάρχει μόνο αν αυτοαξιολογηθεί και προσαρμοστεί στα καινούρια οικονομικά, κοινωνικά και καλλιτεχνικά δεδομένα. Βέβαια εδώ θα πρέπει να υπάρχει και η ανάλογη πολιτική βούληση, όπως επίσης, και η αντανακλαστική αντίδραση της οικοδέσποινας πόλης, έτσι ώστε η επόμενη διοργάνωση να εξακολουθήσει να είναι ελκυστική και ταυτόχρονα να προχωρήσει ένα βήμα πιο πέρα στην διαδικασία της εξέλιξής του φεστιβάλ.
Συμπέρασμα: Όπως το σινεμά επανεφευρίσκει τον εαυτό του και ανακαλύπτει ξανά και ξανά την σελιλόιντ πραγματικότητα, έτσι και το φεστιβάλ θα πρέπει να επανεφεύρει την ουσία της ύπαρξής του, προσαρμοζόμενο και, εν ανάγκη, μεταλλασσόμενο σύμφωνα με τα νέα περιβάλλοντα και τις απαιτήσεις της κάθε εποχής.
