«Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης είναι πλέον πραγματικότητα. Παραδόθηκε στους επισκέπτες του που για πρώτη φορά έρχονται σε επαφή με αριστουργήματα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής της εποχής του Περικλή αλλά και πριν και μετά από αυτόν με μοναδικό τρόπο. Η περιήγηση σε αυτό το Μουσείο είναι μια τελείως διαφορετική εμπειρία.
Το Μουσείο αρχιτεκτονικά είναι ένα μοντέρνο κτίριο. Εξωτερικά δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο που να παραπέμπει στην αρχαιότητα. Κυριαρχεί αφαιρετικότητα και λιτότητα στο σύνολό του. Οι όροφοι ορίζονται με γραμμές ευθείες, αδρές, λοξές και κάθετες και τα υλικά τους είναι χάλυβας, γυαλί, μπετόν. Υλικά σκληρά και ψυχρά που όμως αγκαλιάζουν τρυφερά τους θησαυρούς που κρύβουν. Τόσο τρυφερά που τελικά το κτίριο εξαφανίζεται, μπαίνει στο περιθώριο και αφήνει να προβληθούν τα εκθέματα και όχι αυτό. Μέσα από τα ανοίγματα των παραθύρων το αττικό φως φωτίζει και «ζεσταίνει» τα εκθέματα.
Η έκπληξη αρχίζει από την υπόστεγη είσοδο του Μουσείου. Κάτω από τα πόδια του επισκέπτη απλώνεται ένας τεράστιος αρχαιολογικός χώρος που ακόμα ανασκάπτεται. Στην αίθουσα με τα γλυπτά της αρχαϊκής εποχής ιδιαίτερη θέση έχουν τα γλυπτά του αετώματος του Εκατόμπεδου ναού, πολύ κοντά στο ύψος του ανθρώπου. Έτσι είναι τόσο εύκολο ο επισκέπτης να θαυμάσει και να παρατηρήσει την κάθε λεπτομέρεια. Στην υπόστυλη αίθουσα του ίδιου ορόφου εκτίθενται και οι αρχαϊκές Κόρες, Σφίγγες, Νίκες και Ιππείς. Για πρώτη φορά τα έργα αυτά είναι ελεύθερα μέσα στον τεράστιο χώρο κι έτσι υπάρχει η δυνατότητα να κινηθεί ο επισκέπτης ανάμεσά τους. Μοιάζουν τα αγάλματα εδώ με ένα πλήθος μορφών που μπλέκονται με τους ανθρώπους, γλιστρούν γύρω τους και τους παρακολουθούν με το αυστηρό αρχαϊκό τους μειδίαμα. Στην αίθουσα υπάρχει λοιπόν μια υπέροχη αταξία ως προς το στήσιμο των έργων αυτών. Μια αταξία που θυμίζει μαθητές στην αυλή του σχολείου σε ώρα διαλείμματος που χαλαρά κινούνται παρέες-παρέες.
Η άλλη έκπληξη βρίσκεται στην εξέδρα ανάμεσα στο β΄ και τον γ΄ όροφο. Εδώ εκτίθενται οι Καρυάτιδες ελεύθερες από το βάρος του ναού που σήκωναν. Ανάμεσά τους υπάρχει μια κενή θέση. Ανήκει στην ξενιτεμένη αδελφή τους. Όλοι περιμένουμε «το νόστιμον ήμαρ», την επιστροφή της στο φυσικό και ιστορικό της περιβάλλον. Η ιδιαιτερότητα όμως βρίσκεται και σε κάτι άλλο. Για πρώτη φορά μπορεί κάποιος να θαυμάσει και την πίσω πλευρά των Καρυάτιδων, κάτι που για πολλούς αιώνες δεν ήταν δυνατό να συμβεί. Έτσι ο επισκέπτης παρατηρεί κυρίως την κόμμωσή τους, με τα μακριά πλούσια μαλλιά τους να σχηματίζουν στην πλάτη χοντρές πλεξούδες, διαφορετικές για την καθεμιά τους.
Στον γ΄ όροφο βρίσκεται η αίθουσα του Παρθενώνα. Έχει τον ίδιο προσανατολισμό και τις ίδιες διαστάσεις με το μνημείο και με τους γυάλινους τοίχους της εξασφαλίζεται άμεση οπτική επαφή με το βράχο της Ακρόπολης και τον Παρθενώνα. Πάνω σε κίονες απλούς και λιτούς έχουν τοποθετηθεί οι μετόπες, η ζωφόρος και πάνω σε βάθρα σπαράγματα των αετωμάτων. Παρατηρώντας ο επισκέπτης αυτό το γλυπτό διάκοσμο αντιλαμβάνεται με τον πιο αναμφισβήτητο τρόπο το έγκλημα που έχει διαπραχθεί. Τα πρωτότυπα κομμάτια του γλυπτού αυτού διάκοσμου είναι ελάχιστα σε σχέση με τα γύψινα εκμαγεία εκείνων που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο και στο Λούβρο (κάποιες μετόπες). Και άλλα χαμένα για πάντα στο βυθό της θάλασσας μετά από ναυάγιο μιας φρεγάτας κατά τη μεταφορά γλυπτών στην Αγγλία. Έτσι η ζωφόρος που αγκαλιάζει την εξωτερική πλευρά του «σηκού» και που έχει ανασυντεθεί ολόκληρη δείχνει το μέγεθος της καταστροφής που έχει υποστεί. Αρχικά από την προσπάθεια να ανοιχτούν παράθυρα για το φυσικό φωτισμό του Παρθενώνα, όταν αυτός μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό, στη συνέχεια από τη βόμβα του δόγη της Βενετίας Μοροζίνι κατά τη διάρκεια του Τουρκοβενετικού πολέμου (1687). Τέλος από τη λεηλασία που έχει υποστεί από τον Έλγιν (1801-1803). Η αδικία είναι ολοφάνερη, συγκλονιστική και προκλητική. Απορεί κάθε επισκέπτης πώς αυτά τα γλυπτά αποσπάστηκαν από ένα ναό που δεν ήταν προϊόν ανασκαφής, αλλά αντίθετα ο ναός αυτός ήταν πάντα ορατός ανά τους αιώνες και αυτά τα αριστουργήματα ήταν αναπόσπαστα δομικά του στοιχεία.
Μια επίσκεψη σε αυτό το Μουσείο άραγε σήμερα μπορεί να θεωρηθεί πολυτέλεια; Όταν υπάρχουν τόσα προβλήματα, όταν κυριευόμαστε από ανασφάλεια και κρίσεις κάθε είδους (ιδεολογικές, κοινωνικές, οικονομικές) υπάρχει διάθεση για Τέχνη και επίσκεψη σε μουσεία; Κι όμως μια τέτοια επίσκεψη αποτελεί κατάφαση στην αρμονία. Κατάφαση στο ωραίο. Κατάφαση στη ζωή».
Στέλλα Παπαπολυμέρου-Κουτσογεώργου,
Φιλόλογος
