Το νέο βιβλίο του Γιάννη Μαντίδη, «Όταν ο Ωνάσης συγγένευε με το Πήλιο», δίνει εκ πρώτης όψεως την εντύπωση ότι πρόκειται για ένα μυθιστόρημα με ευρηματικό ατού το όνομα του Ωνάση. Ο συγγραφέας όμως από την αρχή προειδοποιεί: δεν είναι μυθιστόρημα, είναι μια ιστορία αληθινή και τραγική συνάμα, μια ιστορία που βγαίνει για πρώτη φορά στο φως και εκπλήσσει, διότι πράγματι, σε κάποια φάση της ζωής του, ο Αριστοτέλης Ωνάσης συγγένευε με το Πήλιο.
Η ιστορία αρχίζει με έναν Βολιώτη φοιτητή της Φιλοσοφικής, όταν στρατεύεται στους Βαλκανικούς Πολέμους, για να βρεθεί ως λοχαγός στη Μικρασία, λίγο πριν από την καταστροφή της Σμύρνης. Εκεί γνωρίζει το μεγάλο έρωτα στα μάτια μιας όμορφης Σμυρνιάς, κόρης της πλούσιας και αρχοντικής οικογένειας των Ωνάσηδων. Ο δεσμός του Παντελή Παπανικολάου, από τη Δράκεια του Πηλίου, και της Αρτεμης Σωκράτη Ωνάση, ενώ μαίνεται ο πόλεμος στα μέτωπο της Ανατολής, γίνεται θέμα όχι μόνο στο συγγενολόι των Ωνάσηδων, αλλά και στους κοινωνικούς κύκλους της κοσμοπολίτικης πρωτεύουσας του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Ολοι θέλουν για γαμπρό τον ωραίο λοχαγό - όλοι εκτός από τον πατέρα Σωκράτη, που θα προτιμούσε έναν πλούσιο έμπορο για την κόρη του...
Στο βιβλίο αυτό, ό,τι περιγράφεται γίνεται για τον αναγνώστη εικόνα εποχής. Σ΄ αυτό το αποτέλεσμα συντελούν οι αυθεντικές επιστολές των Ωνάσηδων και το ημερολόγιο του θείου του συγγραφέα Παντελή Παπανικολάου, που ως νεαρός αξιωματικός, παράλληλα με τον πόλεμο, κατέγραφε ως χρονικογράφος και ανέλυε κοινωνιολογικά και πολιτισμικά τους τόπους απ΄ όπου περνούσε. Η κοινωνιολογική ιχνογράφηση των Σμυρνιών και η περιγραφή της Σμύρνης της εποχής εκείνης γεμίζει τον αναγνώστη με γλυκιά νοσταλγία και άρωμα Ανατολής.
Οι αδελφοί Σωκράτης και Ομηρος Ωνάσης απουσιάζουν σχεδόν από το μύθο του πιο επιφανούς γόνου των Ωνάσηδων, του Αρίστου. Ωστόσο, μέσα από τις επιστολές τους, που τώρα για πρώτη φορά βλέπουν το φως της δημοσιότητας, διαφαίνεται η μεγάλη ηθική διάσταση του χαρακτήρα του Σωκράτη, η βαθιά παιδεία και η θυσιαστική φιλοπατρία του Ομήρου, που μέχρι τις τελευταίες μέρες της Σμύρνης αγωνιζόταν ενεργά για την ενίσχυση των Ελλήνων μαχητών.
Συνοπτικά, το νέο βιβλίο του Γιάννη Μαντίδη παρουσιάζει την περιστασιακή σύζευξη δύο ασύμβατων κόσμων και τη βίαιη αποσύνδεσή τους στα πρόσωπα δύο νέων ανθρώπων, διαφορετικών καταβολών και διαφορετικής νοοτροπίας, υπό το φως και τις φλόγες ιστορικών στιγμών εθνικού μεγαλείου (Βαλκανικοί Πόλεμοι) και εθνικής τραγωδίας (Μικρασιατική Καταστροφή). Παράπλευρη απώλεια αυτής της σύγκρουσης υπήρξε η κόρη του ζεύγους των αταίριαστων, η Πόπη Παπανικολάου, που πέθανε πριν να συμπληρώσει τα τριάντα της σε ψυχιατρείο της Ελβετίας, όπου νοσηλευόταν με έξοδα του θείου της Αρίστου Ωνάση. Μία ευγενική ψυχή που συνεθλίβη στις συμπληγάδες της αντιπαλότητας των γονιών της. Οσο ζούσε κινούνταν σαν εκκρεμές ανάμεσα στον κόσμο της σπαρτιατικά έντιμης πενίας του πατέρα της και σ΄ εκείνον της απαστράπτουσας κοσμικής κενότητας της μητέρας της, ενώ ταλαιπωρήθηκε ακόμη και μεταθανατίως μέχρι να βρει τη «θέση» της, με το πατρικό της όνομα στον «Οίκο Σωκράτους Ωνάση» στο νεκροταφείο της Αναστάσεως του Πειραιά.
