Ο Σέρλοκ Χόλμς είναι ο διασημότερος λογοτεχνικός ντετέκτιβ σε όλο τον κόσμο. Η λογοτεχνία τον δάνεισε στο σινεμά και έτσι η φήμη του απέκτησε τρομερές διαστάσεις, αφού τον γνώρισαν άνθρωποι οι οποίοι δεν διάβασαν ποτέ τις νουβέλες του Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ. Είναι, ίσως, ο πιο πολυ-μεταφερμένος κινηματογραφικός χαρακτήρας, αφού ο ήρωας του Ντόιλ πρωταγωνίστησε στο σινεμά πάνω από 200 φορές. Τα γνώριμα χαρακτηριστικά του, με τα οποία «τυπώθηκε» στο φιλμ, είναι το καπέλο Εγγλέζου αριστοκράτη ελαφοκυνηγού, η μακριά καμπυλωτή πίπα και η κάπα του. Επιπλέον, είναι επίμονος και ανυπόφορος βιολιστής. Σύντροφός του στις περιπέτειές του ο δόκτωρ Ουότσον. Παροιμιώδης η φράση του: «Elementary, dear Watson!» («Στοιχειώδες, αγαπητέ Ουότσον!»), στην οποία καταλήγει όταν εξάγει πολύπλοκα συμπεράσματα αναλύοντας, καταρχάς, τα τεκμήρια και τα στοιχεία, και ανάγοντάς τα στη συνέχεια, σε απλές στοιχειώδεις παραδοχές. Η φράση αυτή δεν αναφέρεται σε κανένα βιβλίο του Ντόιλ αλλά είναι ένα ευφυέστατο κινηματογραφικό πρόθεμα, που ακούστηκε για πρώτη φορά στην ταινία «Σέρλοκ Χόλμς» με τον Κλάιβ Μπρουκ, και από τότε συνοδεύει το διάσημο ντετέκτιβ στις κινηματογραφικές του περιπέτειες.
Ο Σέρλοκ Χόλμς λύνει τα μυστήρια τόσο διαμέσου της οξυδερκούς παρατήρησής του όσο και της τετράγωνης λογικής που τον διακρίνει. Δέχεται ότι όλα μπορούν να αναλυθούν και να εξηγηθούν μόνο με την επιστήμη. Ο επιστημονικός τρόπος σκέψης είναι η μόνη πραγματικότητα. Η παραδοξολογία και οι μεταφυσικές προκαταλήψεις δεν έχουν καμιά θέση στη λύση των αστυνομικών μυστηρίων του Σέρλοκ Χολμς. Ο Ντόιλ δημιούργησε έναν φανταστικό ήρωα που επηρέασε τόσο τον τρόπο με τον οποίο εξελίχθηκε ο αστυνομικός στις ταινίες όσο και στην πραγματικότητα.
Η πρώτη εμφάνιση του Σέρλοκ Χολμς στον κινηματογράφο μάλλον έγινε το 1917 στη βουβή ταινία «Σπουδή στο Κόκκινο» με τον Τζέημς Μπάριγκτον στον ομώνυμο ρόλο. Ακολούθησαν άλλα δύο φιλμ, το 1916 και το 1922, αντίστοιχα, αλλά η πιο αξιομνημόνευτη εμφάνιση αυτής της περιόδου ήταν το 1924, όταν τον ρόλο του Χολμς ερμήνευσε ο «αγέλαστος» κωμικός Μπάστερ Κίτον στην ταινία «Σέρλοκ Τζούνιορ». Ο Κίτον υποδύεται έναν μηχανικό προβολής, που ονειρεύεται ότι είναι ο Σέρλοκ Χολμς. Το 1929 γυρίστηκε το φιλμ με τον Κλάιβ Μπρουκ, ενώ οι πιο σημαντικές κινηματογραφικές ταινίες που διαμόρφωσαν την περσόνα του Σέρλοκ Χολμς έως σήμερα είναι τα φιλμ του 1939 «Το σκυλί των Μπάσκερβιλ» και «Οι περιπέτειες του Σέρλοκ Χόλμς» με τον ηθοποιό Μπέιζιλ Ράθμποουν στον κεντρικό ρόλο. Ο Ράθμποουν στιγμάτισε το χαρακτήρα του Χόλμς, και έγινε το alter ego του, αφού έπαιξε σε δώδεκα ακόμη ταινίες μέχρι το 1946. Μέχρι σήμερα, κανείς άλλος ηθοποιός δεν κατάφερε αυτή τη μοναδική ταύτιση με το δαιμόνιο ντετέκτιβ όσο ο Μπέιζιλ Ράθμποουν. Από τους πολλούς ηθοποιούς που υποδύθηκαν τον Χολμς μόνο ο Πίτερ Κούσιγκ στην ταινία του 1965 «Το σκυλί των Μπάσκερβιλ» φαίνεται να πλησίασε το ερμηνευτικό πρότυπο του Μπέιζιλ Ράθμποουν.
Η εξέλιξη του χαρακτήρα οδήγησε σε κινηματογραφικές μεταφορές που προσπάθησαν να σατιρίσουν και να διακωμωδήσουν το μύθο του. Το 1970 ο Μπίλι Γουάιλντερ γύρισε την ταινία «Η ιδιωτική ζωή του Σέρλοκ Χολμς» , το 1971 ο Άντονι Χάρβεϊ σκηνοθέτησε το «They must be giants» (εκτυλίσσεται στη σύγχρονη Νέα Υόρκη με τον Τζορτζ Σκοτ στον ρόλο ενός δικαστή, ο οποίος «παίρνει ανάποδες στροφές» και αρχίζει ξαφνικά να υποστηρίζει με θέρμη ότι είναι ο…Σέρλοκ Χόλμς), το 1975 ο Τζιν Γουάιλντερ υποδύθηκε τον «Εξυπνότερο αδερφό του Σέρλοκ Χολμς» ενώ το 1977 ο ψηλόλιγνος κωμικός των «Μόντι Πάιθονς» Τζον Κλιζ υποδύθηκε τον Χολμς σε ένα φιλμ που διαδραματίζεται στη σημερινή εποχή και είχε τίτλο «Η περίεργη υπόθεση του τέλους του πολιτισμού όπως τον ξέρουμε» (!!!).
Η σημερινή πρεμιέρα στους κινηματογράφους (και της Λάρισας) της ταινίας του Γκάι Ρίτσι «Σέρλοκ Χολμς» θέτει το δημοφιλή ντετέκτιβ σε νέο-χολιγουντιανά καλούπια και φαίνεται να απομακρύνεται τελείως από την εικόνα που είχαμε σχηματίσει γι’ αυτόν μέσα από τα κείμενα του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ και από τις μέχρι τώρα κινηματογραφικές του μεταφορές. Στον κεντρικό ρόλο ο Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ, ο οποίος- μετά τη συμμετοχή του στο υπερ-ηρωϊκό κινηματογραφικό κόμικ «Iron Man»- ανένηψε για τα καλά μετά από χρόνια χρήσης και κατάχρησης αλκοόλ και ναρκωτικών, ξεκινώντας μια δεύτερη μεγάλη καριέρα στο σινεμά.
