ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ (Του Νίκου Αρτινού)
Σε ένα νηπιαγωγείο, κάπου στο Παρίσι, η νηπιαγωγός ανάβει ένα κερί ενώ τα τετράχρονα πιτσιρίκια κοιτούν μαγνητισμένα τη φλόγα που όλο και δυναμώνει. «Τώρα παιδιά, θα κάνουμε φιλοσοφία», λέει η δασκάλα των μικρών-εν δυνάμει-φιλοσόφων. Οι μικροί μαθητές αγνοούν την κάμερα που τους καταγράφει και για δύο χρόνια –όσο διαρκεί το πρόγραμμα-σκέφτονται και συζητούν για την αγάπη, τη ζωή, το θάνατο, την ηγεσία, τον έρωτα και ένα σωρό άλλα θέματα που ανάγονται στην ουσία της ύπαρξης του ανθρώπου. Οι συζητήσεις τους είναι συναρπαστικές. Άλλοτε αμπελοφιλοσοφούν, άλλοτε βαριούνται, άλλοτε διαφωνούν μεταξύ τους και άλλοτε εκστομίζουν βαθυστόχαστες σοφίες, που θα έκαναν τους φιλόσοφους της αρχαιότητας να χαμογελάσουν με ικανοποίηση.
Μπορούν τα νήπια να φιλοσοφήσουν; Μπορούν να διδαχθούν φιλοσοφία σε τόσο μικρή ηλικία; Και όμως-όσο εκπληκτικό και να ακούγεται-η απάντηση είναι θετική. Το Γαλλικό ντοκιμαντέρ «Είναι απλά η αρχή» των Ζαν Πιερ Ποσί και Πιερ Μπαρουζέ, που προβλήθηκε στο πλαίσιο του «13ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης-Εικόνες του 21ου αιώνα», τεκμηριώνει με αδιαμφισβήτητο τρόπο, ότι τα νήπια όχι μόνο μπορούν να φιλοσοφήσουν, αλλά και να αναπτύξουν τη σκέψη τους, διατυπώνοντας έλλογα επιχειρήματα και να καταλήξουν σε συμπεράσματα απίθανης αναλυτικής διαλεκτικής. Η κάμερα των δύο δημιουργών κατέγραψε τα μαθήματα φιλοσοφίας στο νηπιαγωγείο επί δύο χρόνια (2008-2010), αποτυπώνοντας τις αλλαγές στη συμπεριφορά και εντόπισε τις διαφορές που επέφερε η επίδραση της φιλοσοφίας στις προσωπικότητες των παιδιών. Η τάξη, η οποία διδάχθηκε φιλοσοφία, ήταν ένα καθρέφτισμα της ίδιας της γαλλικής κοινωνίας, η οποία εδώ και πολλά χρόνια είναι ένα πολυπολιτισμικό σύνολο. Η διαφυλετική τάξη των μικρών εραστών της σοφίας, αποτελείτο από παιδιά όλων των κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων και εθνικοτήτων. Η διάδραση μεταξύ τους λειτούργησε με θετικό τρόπο. Η φιλοσοφία έφερε κοντά εκπροσώπους διαφορετικής κουλτούρας και αποδείχθηκε ότι η παιδεία και η εκπαίδευση αποτελούν τα βασικά συστατικά μιας ιδανικής κοινωνίας, όπου όλοι οι άνθρωποι θα είναι ίσοι μεταξύ τους. Η φιλοσοφία διδάσκει ότι δεν υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες φυλές.
Η θέαση του ντοκιμαντέρ ήταν απολαυστική. Γέλασα, έμεινα έκπληκτος, έμεινα άφωνος με αυτά τα εκπαιδευτικά ουτοπικά πειράματα, που έβλεπα και βγήκα από την αίθουσα με μια γλυκόπικρη αίσθηση στα γάγγλια του εγκεφάλου μου. Γλυκιά, για όλα αυτά που είδα και πικρή, γιατί στην Ελλάδα, στην πατρίδα-υποτίθεται-της φιλοσοφίας, η κοινωνία βρίσκεται σε τέτοια παρακμή που, κάτι τέτοια, τα ακυρώνει πριν ακόμη διατυπωθούν. Φιλοσοφία στα νήπια; Αυτά δεν γίνονται!
Η-εν τη γένεσει τους-ακύρωση τέτοιων επαναστατικών ιδεών είναι αποτέλεσμα της καθημερινής πολιτιστικής συμπεριφοράς των ίδιων των πολιτών, που απαρτίζουν την κοινωνία. Δηλαδή, «όλα είναι ζήτημα παιδείας», με την προϋπόθεση ότι η κοινωνία (πολίτες και ταγοί) διαθέτουν παιδεία και κουλτούρα. Δυστυχώς, η παιδεία στην Ελλάδα ξεκινά και σταματά στην «φιλοσοφία των παιδαγωγικών συγχωνεύσεων»...
* Το 13ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ τελείωσε χθες Σάββατο 19 Μαρτίου.
