Λέει για την κρίση: «Τα σημάδια της φθοράς υπήρχαν πολύ πριν, ήδη την εποχή των παχιών αγελάδων. Δεν είμαι καθόλου ηθικολόγος, ούτε θέλω να υπερασπιστώ την Ελλάδα της ελιάς και του ξερού βράχου (που είναι μια ουτοπία επίσης), αλλά αυτή ήταν μια χαζή, αυτάρεσκη κοινωνία»
ΑΘΗΝΑ (Γραφείο «Ε», της Άννας Σταυράκη)
Ένα βράδυ Χριστουγέννων γίνεται αποκαλυπτικό και μαγικό για τον κόσμο, τη στάση ζωής και για την ίδια την κοινωνία για την Εύα, την ηρωίδα του ομότιτλου βιβλίου της Έρσης Σωτηροπούλου, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «ΠΑΤΑΚΗ» και πρόσφατα απέσπασε το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών. Η συγγραφέας έχει αγαπηθεί πολύ από φανατικό κοινό που την ακολουθεί πιστά αλλά και το βραβείο όπως τονίζει και η ίδια σ’ αυτή τη συνέντευξή της είναι μια τονωτική ένεση. Η ηρωίδα μέσα σε πόρνες, τραβεστί, κλέφτες, συγγραφείς και καλλιτέχνες μαθαίνει ένα άλλο νόημα ζωής και σίγουρα φεύγει από τις βεβαιότητες της καθημερινότητας. Η συγγραφέας την κυκλοφορεί όπως και η ίδια άλλωστε στο κέντρο της πόλης, αυτής που μαστίζεται από την κρίση ανθρωπιάς πάνω απ’ όλα σε μια Ελλάδα που ξύπνησε απότομα και που όπως δείχνουν και τα πράγματα ακόμα και οι θεοί μας έχουν εγκαταλείψει άσε που είναι και κουφοί στις εκκλήσεις μας.
Η συγγραφέας ανατρεπτική ανά πάσα στιγμή και αγαπησιάρα γιατί μιλάει με ανθρώπινους όρους, είναι εγωίστρια με τον χρόνο της. Δεν θέλει να τον σπαταλάει σε ανούσια πράγματα.
Κι ελπίζουμε αυτή η συνέντευξη να μην ήταν κάτι τέτοιο.
Η Έρση Σωτηροπούλου γεννήθηκε στην Πάτρα το 1953 και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε φιλοσοφία και πολιτιστική ανθρωπολογία στη Φλωρεντία και εργάστηκε ως μορφωτική σύμβουλος στην ελληνική πρεσβεία στη Ρώμη. Έχει γράψει ποιήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα. Το βιβλίο της «Ζιγκ-ζαγκ στις νεραντζιές», τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2000 και με το Βραβείο Μυθιστορήματος του περιοδικού «Διαβάζω». Έργα της έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, αγγλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά και σουηδικά.
Η συνέντευξη:
* Μετά από την πραγματικά μεγάλη αποδοχή του αναγνωστικού κοινού, πώς υποδεχθήκατε τη βράβευση της Ακαδημίας Αθηνών;
- Με χαρά, βέβαια. Τα βραβεία δεν μας κάνουν καλύτερους συγγραφείς αλλά είναι σαν ενέσεις. Ενέσεις εμπιστοσύνης. Σε βοηθάνε να συνεχίσεις αυτό που ήδη κάνεις.
* Πιστεύετε ότι θα μεταβάλει έστω και στο ελάχιστο τη θεώρησή σας για τέτοια ιδρύματα;
- Φαίνεται ότι όλα τα ιδρύματα, ακόμα και τα πιο συντηρητικά, δεν είναι συμπαγή. Η βράβευσή μου είναι η απόδειξη ότι υπάρχουν μέλη στην Ακαδημία με διαφορετικές απόψεις.
* Το βιβλίο σας που απέσπασε το βραβείο είναι η Εύα. Τι πιστεύετε για την ηρωίδα σας;
- H Εύα είναι μια κανονική νέα γυναίκα που κάποιο βράδυ Χριστουγέννων όλα όσα θεωρούσε δεδομένα στη ζωή της καταρρέουν. Μπαίνει σε έναν κόσμο που της ήταν άγνωστος μέχρι τότε και περιπλανιέται στο περιθώριο.
* Είναι λίγο παράξενη ή της συμβαίνουν ό,τι σε όλους μας;
- Όλους μας έλκει η σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων. Κι όμως μπορεί να συμβεί να μην περάσουμε ποτέ από την άλλη πλευρά. Το όριο ανάμεσα στην «κανονική» μας ζωή και τη σκοτεινή πλευρά είναι πολύ λεπτό, σχεδόν αδιόρατο. Η Εύα νιώθει ψυχική έλξη για αυτόν τον άγνωστο κόσμο.
* Είναι ρομαντικό κορίτσι με αντρικό μυαλό;
- Η Εύα είναι ανήσυχη, ανασφαλής, ρομαντική. Έχει πολλές από τις αντιφάσεις της σύγχρονης γυναίκας. Είναι σκληρή με τον εαυτό της, συχνά και με τους άλλους. Παρόλο που είναι ανικανοποίητη και νιώθει να ασφυκτιά, δεν καταφέρνει ν' αντιδράσει. Καταλαβαίνει ότι έχει περάσει τη ζωή της μέσα στην αμφιβολία, ό,τι δεν τόλμησε ποτέ να κάνει το μεγάλο βήμα. Είναι σαν η ζωή να αποφάσιζε γι' αυτή και όχι το αντίθετο.
* Πιστεύετε ότι και αυτή, ότι τελικά κάτι πρέπει να πηγαίνει στραβά κάποια στιγμή για να ξεφεύγει κάποιος από τη νόρμα; Αλλιώς η ζωή είναι ανυπόφορη;
- Αν δεν βγεις από τη νόρμα, αν δεν ξεφύγεις λίγο από τις βεβαιότητές σου, δεν μπορείς να προχωρήσεις. Ζούμε σαν υπνωτισμένοι. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι όταν είμαστε πολύ νέοι, βρισκόμαστε συνεχώς σε αναμονή, περιμένουμε να τελειώσει το σχολείο, να φύγουμε από το σπίτι, περιμένουμε να ερωτευτούμε, να ξεκινήσει επιτέλους η αληθινή ζωή. Όλο αυτό έχει κάτι το ηρωϊκό. Σιγά-σιγά με το πέρασμα του χρόνου γίνεται ένα είδος «εγκατάστασης». Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα συμβιβασμός γιατί για μερικούς το ηρωικό όραμα ισχύει ακόμη. Αλλά η ζωή φεύγει, τελειώνει και βρισκόμαστε εγκλωβισμένοι μέσα σ' ένα καλούπι που δεν έχει καμιά σχέση με τα νεανικά όνειρα.
* Αυτό γίνεται και στην Ελλάδα και με ό,τι ζει;
- Η Ελλάδα ξύπνησε απότομα. Κι όμως τα σημάδια της φθοράς υπήρχαν πολύ πριν, ήδη την εποχή των παχιών αγελάδων. Δεν είμαι καθόλου ηθικολόγος, ούτε θέλω να υπερασπιστώ την Ελλάδα της ελιάς και του ξερού βράχου (που είναι μια ουτοπία επίσης), αλλά αυτή ήταν μια χαζή, αυτάρεσκη κοινωνία.
* Τι γνώμη έχετε για την κρίση;
- Για μένα κρίση είναι οι άνθρωποι που ψάχνουν τα σκουπίδια για να φάνε. Κι εμείς που συνεχίζουμε να περπατάμε δίπλα τους.
* Υπάρχει κρίση στον πολιτισμό, την ποίηση, τη γραφή;
- Ήμουν πρόσφατα στην κριτική επιτροπή για το βραβείο νέων λογοτεχνών που οργάνωσε το ΕΚΕΒΙ και ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Πολλοί αξιόλογοι συγγραφείς, ποιητές με έμπνευση, νέες φωνές. Οι περισσότεροι αναγκάζονται να εκδίδουν τα βιβλία με δικά τους έξοδα. Τα ταλέντα δεν μας λείπουν, το αντίθετο.
* Ποια είναι η εικόνα σας για τον κόσμο, ένα σύμπαν απρόβλεπτο εφήμερο ιλιγγιώδες;
- Η Εύα γνωρίζει αυτό το σύμπαν μέσα σ'ένα δωμάτιο κακόφημου ξενοδοχείου όπου ένας κλέφτης με δυο πόρνες κι ένα γεροντάκι συζητούν τη νύχτα των Χριστουγέννων για το νόημα της ζωής. Θέλω να πω ότι δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε τον ουρανό για να συλλάβουμε αυτό το σύμπαν.
* Σας φοβίζει η Αθήνα έτσι όπως έχει γίνει και ειδικά το κέντρο μια και μένετε σε αυτό; Φοβάστε να κυκλοφορήσετε το βράδυ στα σοκάκια;
- Κυκλοφορώ αλλά είμαι σε επιφυλακή. Το κέντρο της πόλης έχει εξαθλιωθεί, είναι ένα θέατρο ανθρώπινης δυστυχίας. Όπως λέει η Μόιρα στο βιβλίο μου: παρακολουθούμε τα σπίτια να γίνονται ερείπια και τα ερείπια να καταρρέουν. Σε λίγο το κέντρο της Αθήνας θα είναι εμπόλεμη ζώνη.
* Μήπως έχουμε ερωτευτεί την καθημερινότητά μας, τη ρουτίνα γραφείο σπίτι;
- Μα αυτή η ρουτίνα πια δεν υπάρχει. Πολύς κόσμος έχει ξεβολευτεί.
* Μπορούμε να δράσουμε όπως η ηρωίδα σας στο τίποτα που μας περιβάλλει;
-Ίσως αν δώσουμε χρώμα και υπόσταση σ'αυτό το τίποτα.
* Είναι κορόιδο όποιος πιστεύει στην επανάσταση; Έστω και αν αυτή έχει τελειώσει;
- Η επανάσταση είναι ένα νεανικό όνειρο που δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε. Εκείνο που πολύς κόσμος έχει καταλάβει με την κρίση είναι ότι αυτή η ήσυχη καθημερινότητα που αναφέρατε προηγουμένως δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένη, ότι η τύχη τους εξαρτάται από δυνάμεις πολύ πιο σκοτεινές κι απροσδιόριστες. Σήμερα είτε ο εχθρός έχει πολλά πρόσωπα είτε είναι αόρατος, κι αυτό είναι το δύσκολο.
* Το πιο συγκλονιστικό στο βιβλίο σας είναι ότι μια γυναίκα διεγείρεται σεξουαλικά από την τσιγκουνιά του συντρόφου της. Υπάρχουν και τέτοιοι τύποι;
- Μέσα στην ατμόσφαιρα του πάρτι με τη μουσική, τα ποτά, την πολυκοσμία, υπάρχει μια ρευστότητα, ένας αισθησιασμός διάχυτος... Η Εύα αφήνεται να παρασυρθεί, η φαντασία της εξάπτεται, και κάτι τόσο μπανάλ όπως η τσιγκουνιά διεγείρει την ερωτική της επιθυμία.
* Σας γοητεύουν οι παλιές πολυκατοικίες που έχουν προσωπικότητα;
- Οι παλιές πολυκατοικίες είναι οι ιστορίες των ανθρώπων που έζησαν εκεί με τα πάθη, τους έρωτες και τις πίκρες τους. Μπορείς να τις διαβάσεις σαν βιβλίο όπου στις σελίδες του ή παλιά συμβάντα καλύπτονται συνέχεια από νέα επεισόδια.
* Μ’ άρεσε η ερμηνεία γιατί τα διαστημόπλοια έχουν ελληνικά ονόματα. Για να καλοπιάσουν τους θεούς. Μήπως και σε άλλες περιπτώσεις πρέπει να τους καλοπιάνουμε, πιστεύουμε ή όχι;
- Μπα, οι θεοί μας έχουν εγκαταλείψει και άλλωστε είναι κουφοί.
* Μήπως βαρεθήκατε κι εσείς; Λίγος εγωισμός δεν βλάπτει. Σε τι είσαστε εγωίστρια;
- Ίσως είμαι εγωίστρια με τον χρόνο μου. Δεν είμαι σίγουρη. Αλλά σπαταλάμε τόσες ώρες σε άχρηστες κουβέντες και επαφές που προσπαθώ να το ελέγξω.
* Σας ξαφνιάζει η φιλοσοφία των ηλικιωμένων για τη ζωή όπως έχει ο πατέρας της Εύας;
- Μ' ενδιαφέρει η γεροντική ηλικία. Προς τα εκεί κατευθυνόμαστε όλοι άλλωστε. Για χρόνια ταύτιζα τα γεράματα με μια λευκή εποχή όπου οι επιθυμίες έχουν καταλαγιάσει. Κι όμως δεν είναι έτσι. Σήμερα που οι άνθρωποι ζουν πολύ περισσότερο, τα πάθη επιβιώνουν και συνεχίζονται. Το ίδιο και οι επιθυμίες. Και είναι πολύ σκληρό γιατί πια δεν υπάρχει δυνατότητα να τις ικανοποιήσεις.
* Λέτε ότι πολλοί παίρνουν αποφάσεις για τον νέο χρόνο. Εσείς πήρατε και ποιες;
- Καμία απόφαση. Έχω μεγαλώσει πια...
