Της Νατάσας Πολυγένη
Η παρουσία του ζωγράφου Θεόφιλου στο Πήλιο, η σχέση του με τη Λάρισα και νέα άγνωστα έργα του που είδαν το φως της δημοσιότητας ήταν ο κεντρικός άξονας της εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε χθες το βράδυ στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας, με αφορμή την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Λαρισαίου ιατρού κ. Νίκου Παπαθεοδώρου.
Το βιβλίο παρουσίασαν η αρχαιολόγος-διευθύντρια του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας κ. Λένα Γουργιώτη -και ο γνωστός και καταξιωμένος εικαστικός κ. Χρήστος Παπανικολάου. Των βασικών εισηγήσεων προηγήθηκαν οι χαιρετισμοί του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιγνατίου, του δημάρχου Λαρισαίων κ. Κωνσταντίνου Τζανακούλη και του προέδρου του Δημοτικού Ωδείου κ. Κωνσταντίνου Γιαννούλα.
Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κ. Ιγνάτιος έκανε λόγο για ένα όμορφο βιβλίο που παραδίδεται από τον Νίκο Παπαθεοδώρου στην Αγία Παράδοση και ξεκινά την ατέρμονη πορεία του στον χρόνο. «Ο γιατρός, ο φίλος ο αγαπημένος, ο πνευματικός άνθρωπος, ο λόγιος ιστοριοδίφης Νίκος Παπαθεοδώρου προσφέρει έναν νέο του καρπό... Ένα βιβλίο για τον ζωγράφο Θεόφιλο Γαβριήλ Κεφαλά... ένα βιβλίο που αποτελεί πηγή πνευματικού πλούτου και ανασύρει θησαυρούς που ανυψώνουν τον τόπο μας» ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Ιγνάτιος ενώ παράλληλα έκανε και μια σύντομη αναφορά στο έργο του ζωγράφου Θεόφιλου, με επίκεντρο την αγιογράφηση του πολιούχου της πόλης Αγίου Αχιλλίου.
Εν συνεχεία, τον λόγο έλαβε ο δήμαρχος Λαρισαίων κ. Κωνσταντίνος Τζανακούλης, ο οποίος μίλησε σε πιο προσωπικό ύφος, αφού αναφέρθηκε στις φιλικές σχέσεις που τον συνδέουν με τον συγγραφέα και στην προσωπικότητά του. Παράλληλα, ο κ. Τζανακούλης ανακοίνωσε ότι η ΔΕΥΑΛ σε συνεργασία με τη δημοτική αρχή, έχουν αναθέσει στον κ. Νίκο Παπαθεοδώρου τη συγγραφή ενός λευκώματος με τα απομνημονεύματα του αείμνηστου δημάρχου κ. Μιχαήλ Σάπκα, το οποίο θα κυκλοφορήσει την ερχόμενη άνοιξη.
Τέλος, ο πρόεδρος του Δημοτικού Ωδείου κ. Κωνσταντίνος Γιαννούλας, αναφέρθηκε με τη σειρά του στο συγγραφικό έργο του Νίκου Παπαθεοδώρου- χαρακτηρίζοντας τον «ρομαντικό αλαφροΐσκιωτο» χαρακτηρισμός που αποδόθηκε και στον ζωγράφο Θεόφιλο- που αν και γιατρός στο επάγγελμα, τον κέρδισε ο πολιτισμός ενώ σημείωσε ότι μέσω του έργου του μας χαρίζει στιγμές περισυλλογής και την ίδια ώρα απόδραση από την καθημερινότητα.
Η διευθύντρια του Λαογραφικού Μουσείου κ. Λένα Γουργιώτη χαρακτήρισε το πόνημα του κ. Νίκου Παπαθεοδώρου κατάθεση αυτογνωσίας που περιχαρακώνει το ιστορικό-αδιαμφισβήτητο κύρος του βιβλίου. Η κ. Γουργιώτη προσέγγισε με ιδιαίτερη ευαισθησία κάθε κεφάλαιο του βιβλίου για να καταλήξει στα εξής:
«Ένα μεγάλο κενό συμπληρώθηκε στη θολή εικόνα των γνώσεων που υπήρχαν. Οι Μηλιές ευτύχησαν, να ασχοληθεί ο Λαρισαίος ιστορικός ερευνητής με τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο. Παρουσίασε όλες τις μέχρι σήμερα πληροφορίες για τον βίο και το έργο του με υπευθυνότητα, Με υπομονή εξαντλητική, με ζήλο αξιοζήλευτο. Συνέλεξε νέα στοιχεία, διέσωσε έργα και σπαράγματα έργων του Θεόφιλου. Μας τα δίνει στο βιβλίο του σε μια σύνθεση νέα, πλήρη με την καλλιέπεια που τον διακρίνει αλλά και εκφρασμένη αισιοδοξία για το μέλλος της έρευνας. Και η έκδοση; Μια τυχερή συγκυρία».
Ο εικαστικός κ. Χρήστος Παπανικολάου έκανε μια αναδρομή στη βυζαντινή εικαστική λογική εξέλιξη των έργων του Θεόφιλου δεδομένου ότι όλη η δουλειά του στηριζόταν εκεί. Παράλληλα, αναφέρθηκε στην προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του Θεόφιλου, τονίζοντας ότι λειτουργούσε μέσα σε μια ελευθερία και αφέλεια, που είναι το ζητούμενο για τη μεγάλη ζωγραφική. «Η αφέλεια χαρακτηρίζει ένα μικρό παιδί αλλά και ένα μεγάλο ζωγράφο» είπε χαρακτηριστικά και καταλήγοντας μέσω μιας αναδρομής στο μεσαίωνα, έκανε μια ανάλυση των χρωμάτων και των τεχνικών που χρησιμοποίησε ο Θεόφιλος. Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την τοποθέτηση του συγγραφέα κ. Νικολάου Παπαθεοδώρου που παρουσίασε τα έργα του Θεόφιλου που σχετίζονται με τη Λάρισα, αναλύοντας ταυτόχρονα τον προβληματισμό των ερευνητών για τη σχέση του με τη Λάρισα. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Παπαθεοδώρου τόνισε τα εξής: «Τους ερευνητές του Θεόφιλου εδώ και καιρό απασχολούν ορισμένα κενά στη ζωή του. Αν και η παρουσία του στην περιοχή του Πηλίου χρονικά δεν είναι πολύ μακρινή, από το 1897 μέχρι το 1926 και θα πρέπει να γνωρίζαμε ασφαλείς λεπτομέρειες του βίου του, εν τούτοις υπάρχουν ακόμα πολλές ασάφειες, οι οποίες οδηγούν τους ερευνητές σε αντικρουόμενα συμπεράσματα. Ένα από αυτά είναι η σχέση του Θεόφιλου με τη Λάρισα.
Δύο γεγονότα, η απουσία εικαστικής δραστηριότητας του Θεόφιλου για τρία χρόνια, καθώς από το 1915 μέχρι το 1918 δεν ανιχνεύονται χρονολογημένα έργα του και η φιλοτέχνηση τεσσάρων έργων που έχουν σχέση με τη Λάρισα, οδήγησε μερικούς ερευνητές να υποστηρίξουν ότι κατά το διάστημα αυτό ο ζωγράφος ταξίδευσε στη Λάρισα, τα Τρίκαλα, τα Μετέωρα και σε άλλες πόλεις» . Στη συνέχεια, ο κ. Παπαθεοδώρου αναφέρθηκε στα έργα του ζωγράφου που σχετίζονται με τη Λάρισα και είναι ο «Άγιος Αχίλλειος», «Η γέφυρα της Λαρίσσης», «Η πρωτεύουσα της Θεσσαλίας Λάρισα και ο Πηνειός ποταμός» (1930) και το «Μέγα αρτοποιείον Γεωργίου Παναγιώτου κοντουφουρναρη. Εκ Θεσσαλιας της πρωτευούσης Λαρίσσης» (1933).
Στο σημείο αυτό, ο ομιλητής διευκρίνισε ότι τελικά και σύμφωνα με τα μέχρι σήμερα γνωστά γεγονότα του βίου του, πιστεύεται ότι ο Θεόφιλος δεν απομακρύνθηκε από το Πήλιο και τον Βόλο όλα αυτά τα χρόνια. «Ίσως ευκαιριακά να επισκέφθηκε κάποια στιγμή και τη Λάρισα, όμως αν και την περίοδο αυτή υπήρξαν σπουδαίοι και ευαίσθητοι στα εικαστικά δημοσιογράφοι, όπως ο Θρασύβουλος Μακρής, δεν έχει καταγραφεί πουθενά κάτι σχετικό, ούτε η τοπική προφορική παράδοση μας μετέφερε κάτι και κυρίως δεν διασώθηκε έστω και κάποιο ζωγραφικό τεκμήριο της παρουσίας του στην πόλη. Μπορούμε επομένως να ισχυρισθούμε με βεβαιότητα ότι ο Θεόφιλος ποτέ δεν δραστηριοποιήθηκε καλλιτεχνικά στην πόλη μας» είπε καταλήγοντας. Την εκδήλωση συντόνιζε ο δημοσιογράφος κ. Ανδρέας Γιουρμετάκης.
Στη παρουσίαση του βιβλίου παρευρέθηκαν επίσης ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Κωνσταντίνος Αγοραστός, ο διοικητής του ΠΠΝΛ κ. Ηλίας Σκυλλάκος, αντιδήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, η διευθυντής-εκδότης της «Ε» κ. Δανάη Δημητρακοπούλου.
