Ο «Κύκλωψ» του Ευριπίδη «έδωσε» και «έκλεψε» την παράσταση στο θέατρο του Δίου. Ήταν κυριολεκτικά το «κάτι άλλο», κάτι διαφορετικό, που το κοινό δεν βλέπει συχνά. Μια κωμική παράσταση, ένα κράμα αρχαίου λόγου και σύγχρονου, ένα μείγμα από παλιές συνήθειες και νέες, μέχρι που αναρωτιόταν κανείς αν βλέπει αρχαίο σατιρικό δράμα ή σύγχρονη κωμωδία. Ήταν η έμπνευση του σκηνοθέτη Βασίλη Παπαβασιλείου που προσπάθησε να ενώσει το παλιό με το νέο, το χθες με το σήμερα, για να δείξει πως «τίποτα δεν άλλαξε μα και τίποτα δεν είναι όπως παλιά». Η ιστορία του Πολύφημου και του πανούργου Οδυσσέα παρουσιάστηκε στο κοινό έτσι όπως δεν το είχε φανταστεί ποτέ του. Οι κωμικές σκηνές, οι αστείοι τύποι, οι κάπηλοι φέρνουν τον νου του θεατή στη σύγχρονη πραγματικότητα. Η επινόηση του σκηνοθέτη ήταν πρωτότυπη, πλην όμως έφερε και κάποια σύγχυση, ειδικά στην αρχή. Μια ομάδα μικροκαπήλων περιφέρεται στο μοναστηράκι και περιμένει από τον σύγχρονο Οδυσσέα να δώσει μια λύση στα σημερινά οικονομικά αδιέξοδα. Εκείνος τους φέρνει στο θέατρο να δουν τον Κύκλωπα του Ευριπίδη, κάτι από την αρχαία κληρονομιά μας, και γίνεται ο ίδιος ένας δεύτερος σκηνοθέτης που δίνει οδηγίες για να παιχτεί το σατιρικό δράμα. Και στη συνέχεια γίνεται ο μυθικός Οδυσσέας. Και κει αρχίζει η γνωστή σε όλους ιστορία με τον Πολύφημο, τον ομηρικό Κύκλωπα και το σχέδιο εξόντωσής του από τον Οδυσσέα.
Εντύπωση προκαλούν και τα «κουστούμια» του χορού, που κάπως δύσκολα θα φανταζόμασταν έναν χορό σατύρων με κουστούμι του 20ού αιώνα και μάλιστα σε χρώμα κόκκινο. Αμ και η βαλίτσα; Και τα γυαλιά τα rayban; Αμ και ο Οδυσσέας που έμοιαζε με τον Jack Sparrow από τους «Πειρατές της Καραϊβικής» και στην εμφάνιση και στο στιλ. Ο λόγος του πάντως κέρδισε τον έπαινο όλων.
Καλά, η επιλογή του Δημήτρη Πιατά στον ρόλο του Κύκλωπα είναι από τις πιο πετυχημένες. Αυτού «το λέει το μάτι του», φτυστός κύκλωπας «από του φυσικού του». Λευκός χιτώνας, χρυσά σανδάλια, προβιά, χρυσό παντατίφ κέρατο και ένα φωτεινό στρογγυλό μάτι στο μέτωπο, και βέβαια, η υπέροχη κοιλιά του, με την έννοια ότι πράγματι «υπερέχει», όλα αποκαλύπτουν κάτι από τον πρωτογονισμό του και την κωμική διάθεση του σκηνοθέτη. Ο ίδιος ζει σε μια χώρα όπου τρέφεται μόνο από κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα. Αντικείμενο του πόθου του η Γαλάτεια (η κατάληξη –τεια =θεια σημαίνει θεά, που είναι γάλα = λευκή), έστω και αν στο τέλος ο πόθος του στρέφεται προς τον γέροντα Σιληνό.
Η παρουσία του χορού έμοιαζε με κωμικά μιούζικαλ, καθώς τα σύγχρονα μουσικά όργανα που συνόδευαν τα «χορικά άσματα» κρατούσαν αρκετά έως πολύ καλή συντροφιά το κοινό.
Σκέψεις πολλές στον νου του θεατή:
Τα «κινέζικα», τα ακαταλαβίστικα, στα χείλη του Οδυσσέα αποκαλύπτουν τον σύγχρονο εμπορικό κόσμο. Και η φράση του Οδυσσέα «της ζωής μου η προίκα ήταν πάντα μια αντίκα» που μπορούν να την πουλήσουν για να σωθούν ταυτίζει τη σκέψη με τον σημερινό κίνδυνο της απεμπόλησης της πατρίδας μας. Και πολλοί άλλοι συνειρμοί εμπλέκονται αστραπιαία στον νου των θεατών τη στιγμή που στα μάτια τους ξεδιπλώνονται οι κωμικές σκηνές με τον ομοιοκατάληκτο ποιητικό λόγο.
Σε κάθε περίπτωση η παράσταση έδωσε κέφι, προκάλεσε το γέλιο, ακόμα και των πολύ μικρών σε ηλικία θεατών, είχε κίνηση, γρήγορη εναλλαγή σκηνών, χαρούμενες φιγούρες, πολύχρωμα κουστούμια, εντυπωσιακά, στημένα στη στιγμή, σκηνικά. Και οι χορογραφίες και αυτές εξαιρετικές, ιδιαίτερες και εντυπωσιακές, όπως αυτή του μάμπο λίγο πριν την τύφλωση του Πολύφημου. Όλο το έργο διακρίνεται από φαιδρότητα. Όσοι βρίσκονται επί σκηνής, υποκριτές και μέλη του χορού, οι σάτυροι και ο πατέρας τους, ζωντανεύουν το σατιρικό και κωμικό στοιχείο. Σημαντικό είναι ότι δίνεται η δυνατότητα στους επί σκηνής να προβούν σε αυτοσχεδιασμούς.
Όλα, τελικά, λειτούργησαν άψογα, αρμονικά, έστω και ναν στην αρχή ήχησαν «παράφωνα». Οι φίλοι του Φεστιβάλ Ολύμπου απόλαυσαν μια ιδιαίτερη παράσταση ενός σατιρικού δράματος, σε μια ιδιαίτερη σκηνοθετική σύλληψη, υποκριτική ερμηνεία και χορική απόδοση.
*Ευαγγελία Ράπτου-Στεργιούλα, Καθηγήτρια Ελληνικής
Φιλολογίας, Υπ. Διδάκτωρ Tμ. Τ.Ε.Π.Α.Ε.Σ.
