Το σπάνιο βιβλίο που έκλεψαν οι Γερμανοί και τα απαγορευμένα από τη Χούντα βιβλία...

* Η πορεία της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λάρισας μέσα από την εξαιρετική μόνιμη έκθεση που εγκαινιάστηκε πρόσφατα * Η διευθύντρια κ. Γεωργία Τσιάνα ξεναγεί την «Ε» στον μικρό, αλλά πανέμορφα διαμορφωμένο χώρο

Του Θανάση Αραμπατζή
Η ιστορία της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λάρισας και μέσω αυτής η νεότερη ιστορία της πόλης ξεδιπλώνεται στην έκθεση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λάρισας «Κωνσταντίνος Κούμας» που εγκαινιάστηκε πριν από λίγες μέρες. Στην έκθεση που θα λειτουργεί μόνιμα παρελαύνει η ιστορική πορεία της βιβλιοθήκης από τότε που ήταν απλά μια σκέψη σε κάποια φωτισμένα μυαλά, στην ίδρυσή της το 1939, τον πόλεμο που ακολούθησε, τη λίστα με τα προς καταστροφή βιβλία της Χούντας και φτάνει στο σήμερα με την εμπεδωμένη αγάπη των Λαρισαίων για το βιβλίο και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που τα έχουν αγκαλιάσει τα παιδιά.

Στο αφήγημά της «εκτυλίσσεται» πώς η βιβλιοθήκη από μια «μαγιά» 500 βιβλίων φτάσαμε στο σήμερα των χιλιάδων τίτλων, με τη συλλογική μνήμη και την ιστορική συνείδηση να είναι εκούσες άκουσες σταθερά παρούσες.
Στις προθήκες της φιλοξενούνται βιβλία από το 1500 ακόμη, παλαίτυπα, εκτυπωτικές μηχανές και στους τοίχους της ξεδιπλώνεται με τρόπο εύληπτο η ιστορία της βιβλιοθήκης.
Η «Ε» ξεναγήθηκε από τη διευθύντρια της βιβλιοθήκης, Γεωργία Τσιάνα, στον μικρό, αλλά πανέμορφα διαμορφωμένο χώρο και μίλησε μαζί της για την ιστορία της βιβλιοθήκης, το αφήγημα της έκθεσης και τον στόχο της.
«Η έκθεση δίνει στον επισκέπτη τη δυνατότητα να γνωρίσει την πολυτάραχη ιστορία της Δημόσιας Βιβλιοθήκης που για τους περισσότερους παραμένει μέχρι σήμερα άγνωστη μέσα από το πλούσιο αρχειακό υλικό» θα πει η κ. Τσιάνα, για να συνεχίσει τονίζοντας ότι «τη μακρά αυτή ιστορία συνθέτουν οι πρώτες απόπειρες δημιουργίας της ήδη από το 1891 από τον Δήμο Λαρισαίων, που όμως ματαιώθηκαν εξαιτίας των πολιτικών εξελίξεων της περιόδου, οι σημαντικές δωρεές ευσυνείδητων πολιτών και φορέων με αξιόλογο αριθμό σπάνιων χειρογράφων και παλαίτυπων -που εκδόθηκαν από τον 16ο αιώνα και μετά- και τελικά η ίδρυσή της το 1939 ως Δημοτικής Βιβλιοθήκης για να ακολουθήσουν τα δύσκολα χρόνια της κατοχής, η μεταστέγασή της τρεις φορές, η αλλαγή νομικού πλαισίου δράσης της και η μετονομασία της το 1976 σε «Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας Κωνσταντίνος Κούμας».
«Η βιβλιοθήκη ξεκίνησε με 500 βιβλία και μετά ήρθαν και οι δωρεές που ανέβασαν τον αριθμό -το 1939- στα 1.800 βιβλία. Από τα 1.800 πρώτα αυτά βιβλία, περίπου 1.428 είναι στο ψηφιακό αποθετήριο και όποιος/-α θέλει μπορεί να τα δει, να τα τυπώσει, να τα διαβάσει και όλα δωρεάν» θα πει η κ. Τσιάνα, γεγονός που αποκαλύπτει και τη σύγχρονη εικόνα της βιβλιοθήκης. Η βιβλιοθήκη ξεκίνησε να λειτουργεί το 1939, στο παλιό τουρκικό τζαμί της πλατείας Ανακτόρων τότε, Αγίου Βησσαρίωνος αργότερα, και πλέον πλατεία Λαού, που παραχωρήθηκε από τον Δήμο. Αμέσως ακολούθησε ο πόλεμος. Ο επισκέπτης της μέσω του χειρόγραφου δανειστικού καταλόγου θα αντιληφθεί πως και εν μέσω των ζοφερών συνθηκών ενός πολέμου οι Λαρισαίοι δεν έχασαν τη φιλαναγνωσία τους δανειζόμενοι βιβλία. Μόνο το έτος 1941 δεν υπάρχει καμία καταγραφή. Και πώς να υπάρχει όταν οι Γερμανοί εισβάλλουν στη βιβλιοθήκη, καταστρέφουν, καίνε βιβλία για να ζεσταθούν και αρπάζουν αρχαία νομίσματα και αγαλματίδια που υπήρχαν στη βιβλιοθήκη. Μεταξύ άλλων αρπάζουν και ένα σπάνιο χειρόγραφο βιβλίο με τίτλο «Έκθεσις περί Ποιητικής» του Αφθονίου Σοφιστού. Το σπάνιο αυτό βιβλίο θεωρείται πια χαμένο. Το 1952, όμως, ο δρ Berthold O. Gernik, αρχειοφύλακας και βιβλιοθηκάριος του Ιδρύματος Βιβλιοθήκης Klosterneuburg, το εντοπίζει στο Ινστιτούτο του και κινεί τις διαδικασίες για την επιστροφή του. Στη βιβλιοθήκη εκτίθεται και το βιβλίο και η αλληλογραφία του Γκέρνικ με τη βιβλιοθήκη.
Η κ. Τσιάνα αναφερόμενη γιατί πήραν την απόφαση για τη δημιουργία μιας μόνιμης έκθεσης θα σημειώσει ότι: «Στόχος μας ήταν μέσα από την προβολή του αρχείου της Δημόσιας Βιβλιοθήκης και σπάνιων χειρογράφων και παλαιτύπων να γνωρίσει το κοινό της Λάρισας την ιστορία του φορέα και μέσα από την ιστορία να ανακαλύψει και να αγκαλιάσει συγχρόνως και τη βιβλιοθήκη, γιατί είναι ένας φορέας που η ιστορία του ξεκινάει από το 1891 και εξελίσσεται με πολλές δυσκολίες στην πορεία για να φτάσουμε στο σήμερα». Οι Λαρισαίοι και οι Λαρισαίες έχουν αγκαλιάσει και τη βιβλιοθήκη και το βιβλίο, γιατί και σε δύσκολες συνθήκες υπήρχε φιλαναγνωστικό κοινό, θα σημειώσουμε, για να τονίσει η διευθύντρια ότι: «Είναι αλήθεια αυτό που λέτε. Μας κάνει χαρούμενους και μας δίνει ώθηση να προχωράμε στο έργο μας. Ας μην ξεχνάμε και όλα αυτά τα εκπαιδευτικά προγράμματα που υλοποιούνται κάθε χρόνο στη βιβλιοθήκη που στόχος τους είναι η προώθηση της φιλαναγνωσίας και οι -μικροί κυρίως- πολίτες της Λάρισας να έρθουν ακόμα πιο κοντά στη βιβλιοθήκη και στο βιβλίο». Πώς έχει κυλήσει η χρονιά μέχρι τώρα, θα τη ρωτήσουμε για να μας πει ότι: «Παρατηρείται αύξηση ως προς τους δανεισμούς και μεγάλη συμμετοχή των παιδιών στα προγράμματα της βιβλιοθήκης. Όχι μόνο από τα σχολεία, αλλά και τα προγράμματα που κάνει η βιβλιοθήκη όταν τα σχολεία είναι κλειστά: Χριστούγεννα, Πάσχα, καλοκαίρι».
*Οι ξεναγήσεις γίνονται κάθε Πέμπτη οργανωμένα από την Παρασκευή Αρχοντούλη που επιμελήθηκε και την έκθεση, ενώ η έκθεση είναι από Τρίτη μέχρι Παρασκευή ανοιχτή για όποιον/-α θέλει να την επισκεφτεί.