Και φυσικά η σύνδεση των δύο» ήταν το σκεπτικό πίσω από τη χθεσινή εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Γιώργος και Λένα Γουργιώτη και έφερε τον τίτλο «Της λυγερής το φόρεμα της νύφης το φουστάνι», τόνισε η καλλιτεχνική υπεύθυνη του Μουσείου κ. Φανή Καλοκαιρινού στην ομιλία της. Στη δράση συμμετείχαν 16 σύγχρονες γυναίκες που χρησιμοποιώντας μια παραδοσιακή τέχνη φιλοτέχνησαν ένα συλλογικό έργο, ένα αφηγηματικό κέντημα -αρκετών μέτρων- με αναφορά στον κεντητό ποδόγυρο του νυφιάτικου πουκαμίσου της γυναικείας παραδοσιακής ενδυμασίας, υπό την επιστημονική επιμέλεια της κ. Καλοκαιρινού και την εικαστική επιμέλεια της Λαρισαίας εικαστικού Ιφιγένειας Σδούκου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο θα εκτεθεί αρχικά στο μουσείο και στο πλαίσιο της εξωστρέφειας και της δικτύωσής του με ομόλογους φορείς θα φιλοξενηθεί και σε άλλα μουσεία τη χώρας.
Στη χθεσινή εκδήλωση χαιρετισμό απηύθυναν ο αντιπρόεδρος του Λαογραφικού Μουσείου κ. Άρης Καρτσαφλέκης, που σημείωσε ότι η δράση παρουσιάζει στιγμές της τελετουργίας του γάμου, και η αντιπεριφερειάρχης κ. Μαρία Γαλλιού, που αναφέρθηκε στον αναχρονιστικό θεσμό της προίκας και του πόσο συνδεδεμένος ήταν με τους ανθρώπους των προηγούμενων γενιών, τονίζοντας παράλληλα ότι η Περιφέρεια θα βοηθάει το Λαογραφικό Μουσείο, αφού οι δράσεις του είναι πολύ υψηλού επιπέδου.
Στην εκδήλωση μίλησε, επίσης, και η κ. Σδούκου, που έκανε μια ιστορική αναδρομή στο κέντημα και πώς έφτασε στις μέρες μας να θεωρείται «καταναγκαστική» εργασία, «γκρεμίζοντας» το αφήγημα αυτό και προβάλλοντας το κέντημα ως τέχνη. Η κ. Σδούκου αναφερόμενη στη δράση που παρουσιάστηκε χθες τόνισε ότι: «Παίρνοντας μια γλώσσα ή ένα μέσο που αποκλίνει από μια ανδροκεντρική αφήγηση, οι γυναίκες καλλιτέχνες πλέον είναι σε θέση να διεκδικήσουν, αλλά και να διατηρήσουν τη γυναικεία ταυτότητα του κεντήματος. Τους επιτρέπει να λένε ιστορίες για τα γυναικεία αρχέτυπα και να τα ξεπερνούν, εν τέλει να τιμήσουν ένα μέσο που χρησιμοποιήθηκε από τόσες πολλές γυναίκες πριν από αυτές. Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε κι εμείς να τιμήσουμε το μέσο και μέσα από την παράδοση και τα υπέροχα συμβολικά μοτίβα της να αφηγηθούμε, αλλά και να σχολιάσουμε έναν σταθμό της ζωής την προετοιμασία της προίκας και τελετουργία του γάμου. Από το έργο μας δεν λείπει ο ναΐφ χαρακτήρας και ο χιουμοριστικός τόνος».
ΠΕΤΕΙΝΑΡΙΑ, ΡΟΔΙΑ ΚΑΙ ΦΕΓΓΑΡΙΑ
Με τη σειρά της η κ. Καλοκαιρινού τόνισε ότι: «Το νυφικό πουκάμισο αποτελεί το κατ’ εξοχήν ιερό τμήμα της φορεσιάς, καθώς έρχεται σε επαφή με το γυναικείο σώμα. Τα μοτίβα που κεντιούνται στη νυφική φορεσιά -ιδιαίτερα στο πουκάμισο- έχουν συμβολικά και γονιμικά θέματα (πετεινάρια, ρόδια, μήλα, κουκουνάρια, φεγγάρια) και στοχεύουν στην προστασία της νέας γυναίκας και στην πρόκληση της γονιμότητας. Αυτά μπορεί να τα εντοπίσει κανείς να πλαισιώνουν το αφήγημα του έργου μας
Ο επισκέπτης, μέσα από την πορεία-αφήγημα του έργου, αναγνωρίζει τα βασικά σύμβολα του γαμήλιου τελετουργικού, μέσα από μορφές παραδοσιακές που διατήρησε η νεοελληνική κοινωνία έως τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.
16 κεντημένα τμήματα-16 μικρές ιστορίες. Ενδεικτικά: Το παραδοσιακό κάλεσμα με τη στολισμένη τσότρα, το ψωμί με τη μορφή της γαμήλιας κουλούρας, που αποσκοπούσε στην τέλεση του γάμου «υπό την προστασία του καλού οιωνού του σπόρου», το γλυκό κέρασμα της πεθεράς στη νύφη και το σιδερένιο πέταλο, που πρέπει η ίδια να πατήσει όταν περνά το κατώφλι του νέου της σπιτιού, το φλάμπουρο με τον σταυρό και το μήλο για φύλαξη και ευγονία, το αρσενικό μωρό που πετούν πάνω στο κρεβάτι των μελλονύμφων για να αποκτήσουν πολλά παιδιά, αγόρια επί της ουσίας, όλα αυτά αποτελούν εθιμικά στοιχεία του παραδοσιακού γάμου στη Θεσσαλία, αλλά και, με διάφορες παραλλαγές, σε όλη την Ελλάδα.
Επίσης, στο κέντημά μας επισκέπτης αναγνωρίζει τα βασικά σύμβολα του γάμου: Τα γαμήλια στέφανα, τα οποία κατασκευάζονται από φυτά που θεωρούνται φορείς ευεργετικών δυνάμεων, ενώ το κυκλικό σχήμα τους τονίζει τη φυλακτική - προστατευτική σημασία τους. Τα νεοελληνικά γαμήλια στέφανα κατασκευάζονταν από φυτά, μέταλλα, ύφασμα, κερί. Από τα φυτά, το κλήμα προτιμήθηκε ιδιαίτερα σε πανελλήνια κλίμακα, εξαιτίας του άμεσου γονιμικού συμβολισμού του. Η ελιά, συνδεδεμένη με την έννοια της ειρήνης, αποτελεί το δεύτερο σε σειρά προτίμησης φυτό, ενώ πιο περιορισμένη ήταν η χρήση της μυρτιάς και της δάφνης».
Θανάσης Αραμπατζής
