Από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, το θέατρο υπενθυμίζει πως ο άνθρωπος, δεν είναι μονοδιάστατος. Κάθε εποχή έχει τις παθογένειές της. Πόλεμοι, κοινωνικές αναταραχές και ανισότητες, κοινωνικοοικονομικά σκάνδαλα, φτώχεια, αρρώστιες, βία, εγκληματικότητα, αδιέξοδα... «πτώσεις» της ανθρώπινης υπόστασης.
Αλλαγές που πολλοί ισχυρίζονται ότι είναι πρόοδος και άλλοι ως αρχή του τέλους. Νευρώσεις, φοβίες, κρίσεις πανικού και γενικότερα ψυχοσωματικά προβλήματα κυριαρχούν. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Lancet Neurology, η επιβάρυνση του παγκόσμιου πληθυσμού από νευρολογικές ασθένειες καλύπτει το 43% του παγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή περίπου 3,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι, να πλήττονται μέχρι το 2021. Πάθη, αδυναμίες, αστοχίες, σε τέτοιο βαθμό που η «πτώση» του σύγχρονου ανθρώπου να θυμίζει τον υπεράνθρωπο του Νίτσε. Καθημερινή προσβολή του κοινού νου, με αποφάσεις και πράξεις που καταρρακώνουν το περί δικαίου αίσθημα συνθέτουν το ψηφιδωτό της σύγχρονης ζωής. Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ
Το θέατρο ως λειτούργημα, έρχεται να αναγνώσει τη σύγχρονη πραγματικότητα και να συνεχίσει τη σκέψη. Να υπενθυμίσει με κλασικά και σύγχρονα έργα, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, το ήθος, την προοπτική του ανθρώπου. Κάθε θεατρικό έργο, βάζει τον άνθρωπο να συγκεντρώσει τη σκέψη του σε κάτι και να σταματήσει να λειτουργεί ως παθητικός δέκτης. Μια παράσταση μπορεί να προσφέρει :1. Γέλιο: Απαραίτητο για την ψυχική υγεία του ανθρώπου. 2. Συγκίνηση: Έκφραση συναισθημάτων και συχνά διδακτική. 3. Κριτική σκέψη: Να μπορέσει ο άνθρωπος να επιλέγει και να διακρίνει το καλό, το «πρέπον». 4. Δικαίωση: Να μοιραστεί με τους υπόλοιπους θεατές, τον κοινό νου, την κοινή λογική, πως υπάρχει σύμπνοια απόψεων, απέναντι στην ατομική και κοινωνική αναλγησία. 5. Πνευματική ανάταση: με τη θεατρική ρητορική, τη διαλεκτική, και τη μουσική, που θα ακούσει. 6. Υγιή προβληματισμό: Να αναρωτηθεί για τα προσωπικά και κοινωνικά του αδιέξοδα. 7. Ευαισθησία: Μέσα από τον ρομαντισμό, τον έρωτα, την αγάπη, την καλοσύνη που μπορεί να εκφράζεται σ’ ένα έργο. 8. Αυτοκριτική: Να προβεί σε προσωπική ενδοσκόπηση. 9. Ενθάρρυνση: Να δει ο θεατής τα κακώς κείμενα που τον αφορούν και να νιώσει δύναμη μέσα από την στηλίτευση τους και 10. Ελευθερία: Να επιβεβαιωθεί το δικαίωμα της ελεύθερης προσωπικής έκφρασης και δημιουργίας.ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ
Στον αντίποδα βέβαια των ευεργεσιών του θεάτρου υπάρχουν οι τρεις μεγάλες παθογένειές του: Α. Οι διαμορφωτές απόψεων-γνωμών: Μονομερείς συμπεριφορές εύνοιας σε ηθοποιούς και όχι μόνο που κάνουν χατίρια και εξυπηρετήσεις, για τους οποίους διαμορφώνουν διθυραμβικούς σχολιασμούς, απορώντας και οι ίδιοι οι ηθοποιοί που τους δέχονται... Β. Οι «αυλικοί»: που αποτελούνται από ματαιόδοξους επικαρπωτές φήμης και πλαισιώνουν θεσμικούς παράγοντες, καλλιτεχνικούς διευθυντές, προέδρους κλπ. Και Γ. Τους ειδικευμένους- ανειδίκευτους που έχουν άποψη επί παντός καλλιτεχνικού γίγνεσθαι –ως αυτόκλητοι υπερασπιστές τέχνης- και προσπαθούν να κινήσουν τα «νήματα».
«...η συμπεριφορά του ανθρώπου δε μοιάζει να έχει αλλάξει βασικά. Και πρέπει να προσθέσω πως νιώθει πάντα την ανάγκη ν’ ακούει τούτη την ανθρώπινη φωνή που ονομάζουμε ποίηση. Κυνηγημένη, ξέρει πού να ‘βρει καταφύγια απαρνημένη, έχει το ένστικτο να πάει να ριζώσει στους πιο απροσδόκητους τόπους. Γι’ αυτή δεν υπάρχουν μεγάλα και μικρά μέρη του κόσμου. Το βασίλειο της είναι στις καρδιές όλων των ανθρώπων της γης.»
Ομιλία Γ. Σεφέρη στη Στοκχόλμη. Νόμπελ λογοτεχνίας 1963.*
Ο Στέλιος Ντικούλης
είναι ηθοποιός-θεατρικός συγγραφέας-σκηνοθέτης
