Μια ηλιακή καταιγίδα «αποκάλυψε» την ηλικία του Δισπηλιού

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥ ΚΩΝ. ΚΩΤΣΑΚΗ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ

«Στο Δισπηλιό οι ανασκαφές αποκαλύψαν περισσότερους από 1.000 πασσάλους από κορμούς δέντρων, που αποτελούν το δομικό υλικό των κατοικιών του οικισμού.

Με βάση τις αρχαιολογικές ενδείξεις και τις ραδιοχρονολογήσεις με άνθρακα 14 τα ευρήματα χρονολογήθηκαν στη Νεολιθική Εποχή από το 5600 έως το 3500» ανέφερε χθες ο ομότιμος καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Κωνσταντίνος Κωτσάκης, που παρέλαβε τη σκυτάλη από τον αρχαιολόγο Γιώργο Χουρμουζιάδη στην ανασκαφή του νεολιθικού λιμναίου οικισμού του Δισπηλιού Καστοριάς, μιλώντας σε εκδήλωση στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας με θέμα «Μια ηλιακή καταιγίδα λύνει τον γρίφο των ξύλινων πασσάλων του Δισπηλιού. Ο νεολιθικός λιμναίος οικισμός του Δισπηλιού Καστοριάς και η νέα έρευνα».
Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του κύκλου εκδηλώσεων που διοργανώνει η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας με την υποστήριξη του Συλλόγου Φίλων του Διαχρονικού Μουσείου, ο κ. Κωτσάκης τόνισε ότι: «Όταν ανέλαβα την ανασκαφή του Δισπηλιού, αυτό που από την αρχή με προβλημάτισε είναι τι ακριβώς σημαίνουν αυτοί οι πάσσαλοι. Αν, δηλαδή, είναι οικήματα ή στηρίζουν πλατφόρμες πάνω απ’ τη λίμνη, πάνω στις οποίες κατοικούσαν οι άνθρωποι. Επιχειρώντας να λύσω τον γρίφο αυτόν και μετά από βιβλιογραφική και άλλη έρευνα κατέληξα στη μέθοδο της δενδροχρονολόγησης. Αυτό σημαίνει ότι η χρονολόγηση γίνεται με βάση τους δακτυλίους που βρίσκονται στον κορμό κάθε δέντρου, όπου σχηματίζεται ένας δακτύλιος ετησίως. Αυτό μας ενδιαφέρει γιατί οι πάσσαλοι που έχουν κοπεί την ίδια χρονιά μπορεί να αντιπροσωπεύουν ένα κάποιο κτίσμα, κατασκευασμένο με πασσάλους». Ο κ. Κωτσάκης, εν συνεχεία, ανέφερε ότι χρονολόγηση των πασσάλων έγινε με Άνθρακα 14 συγκεκριμένους δακτυλίους. Το πρόβλημα στην περίπτωση αυτή, όμως, είναι ότι η μέθοδος του Άνθρακα 14 δεν δίνει απόλυτες χρονολογήσεις, αλλά μόνο χρονολογήσεις που πέφτουν μέσα σε ένα εύρος που μπορεί να καλύπτει 30 ή ακόμη και 60 χρόνια. Επομένως, δεν είναι η κατάλληλη μέθοδος για να εντοπίσει τις ομάδες των πασσάλων που κόπηκαν και χρησιμοποιήθηκαν το ίδιο, συγκεκριμένο έτος.
Ήταν εξαιρετική τύχη ότι στην περίπτωση του Δισπηλιού το σταθερό αυτό σημείο στηρίχθηκε σε ένα ηλιακό φαινόμενο. Κατά καιρούς μεγάλες ηλιακές καταιγίδες έχουν ως αποτέλεσμα να δέχεται η γη αυξημένη ακτινοβολία. Η αύξηση της ακτινοβολίας επηρεάζει τις ραδιοχρονολογήσεις, αυξάνοντας το ποσοστό του Άνθρακα 14 που υπάρχει στην ατμόσφαιρα. Έτσι, η σειρά δακτυλίων των πασσάλων του Δισπηλιού απέκτησε σταθερό σημείο και οι χρονολογήσεις των πασσάλων ακρίβεια έτους. Ομαδοποιώντας πασσάλους που κόπηκαν την ίδια χρονιά μπορέσαμε να διακρίνουμε τις κατόψεις των οικημάτων, να υπολογίσουμε ακριβώς τη διάρκεια ζωής τους, να εντοπίσουμε επιδιορθώσεις ή προσθήκες που έγιναν και να αποκαταστήσουμε τη χρονική διαδοχή τους. Είναι η πρώτη φορά, σε όλα τα Βαλκάνια, που ένας προϊστορικός οικισμός αποκαλύπτει πληροφορίες τέτοιας υψηλής ακρίβειας».