Της Νατάσας Πολυγένη
Την έκθεση με κειμήλια προσφύγων από την Καππαδοκία με τίτλο «Μνήμες από Αλησμόνητες Πατρίδες» εγκαινίασε χθες το απόγευμα ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Λαρίσης και Τυρνάβου κ. Ιερώνυμος στο Διαχρονικό Μουσείο της Λάρισας. Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων κ. Σταυρούλα Σδρόλια χαιρέτισε την εκδήλωση που αφιερώνεται στα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή και μίλησε για τη σπουδαιότητα των εκθεμάτων που φιλοξενούνται στην έκθεση.
Ο βουλευτής της ΝΔ Μάξιμος Χαρακόπουλος, ως κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης και Καππαδόκας στην καταγωγή, μίλησε για την Καππαδοκία των Ρωμιών, την αγιοτόκο γη που ανέδειξε τους Μεγάλους Πατέρες της εκκλησίας. Αναφέρθηκε στο πόσο ομαλή ήταν η κοινωνική ένταξη αυτών των προσφύγων στην ελλαδική πραγματικότητα, ποια ήταν η υποδοχή που τους επιφύλαξαν οι γηγενείς, καθώς και στον ρόλο της γλώσσας, τη σημασία της θρησκείας στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης.
«Η γλώσσα δεν είναι ο βασικός παράγοντας που καθόρισε την εθνική συνείδηση, το θρήσκευμα ήταν εκείνο που βάραινε περισσότερο. Η Τουρκοφωνία διαφοροποίησε τους Καππαδόκες από τους Μικρασιάτες και έκανε δύσκολη την ενσωμάτωσή τους» σημείωσε μεταξύ άλλων. Μίλησε επίσης για την Καραμανλήδεια γραφή υπογραμμίζοντας ότι «στην Καππαδοκία υπήρξαν μέχρι και την ανταλλαγή των πληθυσμών που επέβαλε η συνθήκη της Λοζάνης, 81 ελληνορθόδοξες κοινότητες σε πόλεις και χωριά, είτε αμιγή ρωμαίικα, είτε μεικτά με μουσουλμάνους. Από αυτές, οι περισσότερες στο διάβα του χρόνου απώλεσαν την ελληνική λαλιά και τουρκοφώνησαν. Έτσι, σε μόλις 32 κοινότητες επιβίωσαν ελληνικά γλωσσικά ιδιώματα που παραπέμπουν στην αρχαία ελληνική γλώσσα, ενώ στις 49, σταδιακά, επικράτησε η τουρκική γλώσσα. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι στη Λοζάνη βασικό κριτήριο προσδιορισμού της εθνικής συνείδησης για την ανταλλαγή των πληθυσμών δεν ελήφθη η γλώσσα, αλλά η θρησκεία. Και στη διατήρηση της εθνικής συνείδησης των Ρωμιών της Καππαδοκίας που τουρκοφώνησαν καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε η ορθόδοξη εκκλησία με την καθιέρωση της λεγόμενης καραμανλίδικης γραφής. Με τα καραμανλίδικα -τη γραφή της ομιλούμενης τουρκικής με ελληνικά γράμματα- δόθηκε η δυνατότητα πρόσβασης των Καππαδοκών στα εκκλησιαστικά κείμενα αλλά και σε βιβλία εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Τα καραμανλήδικα αποτέλεσαν την πρώτη θαρραλέα προσπάθεια εισαγωγής των ελληνικών στους τουρκόφωνους Έλληνες».
Ο αναπληρωτής δήμαρχος Κιλελέρ και αντιδήμαρχος Πολιτισμού Αχιλλέας Χατζούλης υπερθεμάτισε για την εκδήλωση «Μνήμες και Αλησμόνητες Πατρίδες» γιατί, όπως τόνισε, συμβάλλει στη διατήρηση της συλλογικής μνήμης, στη διατήρηση της παράδοσης που είναι η κληροδότηση πολιτισμικών στοιχείων από τη μια γενιά στην άλλη.
«Ένας λαός που έχει χάσει την παράδοσή του είναι σαν τον άνθρωπο που έχει χάσει το μνημονικό του που έχει πάθει αμνησία. Το σήμερα θρέφεται από τα περασμένα και τα μελλούμενα από το σήμερα. Η παράδοση, αυτή η συσσωρευμένη βιούμενη ιστορική εμπειρία ενός λαού, καταγράφει την εθνική του πορεία αφυπνίζει την ιστορική του μνήμη και συνείδηση, προδιαγράφει και προκαθορίζει -ως έναν βαθμό- το μέλλον. Καθίσταται δε αναγκαίος παράγοντας για τη διατήρηση και προβολή της εθνικής ταυτότητας που απειλείται σήμερα από τον βίαιο πολιτιστικό ιμπεριαλισμό. Η σωστή και δημιουργική αξιοποίηση της παράδοσης προϋποθέτει την κριτική της αντιμετώπιση χωρίς τους παραμορφωτικούς φακούς που επιβάλλουν οι ακρότητες και οι υπερβολές. Το ζητούμενο είναι η ενσωμάτωση εκείνων των πολιτισμικών και ιδεολογικών στοιχείων που ανταποκρίνονται στις εθνικές ιδιαιτερότητες της χώρας μας. Σήμερα, μπροστά στον κίνδυνο της πολιτιστικής εξάρτησης, η παράδοση αποτελεί αναγκαίο και απαραβίαστο όρο της εθνικής μας υπόστασης» σημείωσε χαρακτηριστικά.
Η ΕΚΘΕΣΗ
Την έκθεση, η οποία θα περιλαμβάνει εικόνες, ιερά σκεύη και χρυσοκεντήματα από το Ομορφοχώρι Λάρισας, καθώς και βιβλία, έγγραφα και άλλα προσωπικά αντικείμενα προσφύγων προερχόμενα από ιδιωτικές συλλογές, συνδιοργανώνουν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας και η Ιερά Μητρόπολη Λαρίσης και Τυρνάβου, με τη συνεργασία της Κοινότητας Ομορφοχωρίου και της Ιστορικής-Λαογραφικής Ένωσης Λάρισας «Αλησμόνητες Πατρίδες». Την εκδήλωση πλαισίωσε η χορωδία της Ένωσης «Αλησμόνητες Πατρίδες» και μουσικά ακούσματα από τους: Αλέξη Κωνσταντίνου (κανονάκι) και Χρήστο Καλαμπούκα (λαούτο).
