όχι μόνον των Μικρασιατών που ξεριζώθηκαν από τη γενέθλια γη τους, αλλά και όλων των Ελλήνων. Ίσως για αυτόν τον λόγο δεν απαιτείται μόνο η μνήμη, αλλά και η γνώση. Και γι’ αυτό πιστεύω ότι είναι ευτυχής συγκυρία το γεγονός ότι έχουμε μαζί μας τον κ. Βλάση Αγτζίδη» τόνισε ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Πάνος Σάπκας χαιρετίζοντας την εκδήλωση του Πολιτιστικού Συλλόγου Μικρασιατών Ν. Λάρισας και της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων με τίτλο «Αναζητώντας τις αιτίες της Μικρασιατικής Καταστροφής» που πραγματοποιήθηκε χθες στο Δημοτικό Ωδείο Λάρισας. Καλεσμένος ο διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Βλάσης Αγτζίδης, που με ένα «μάθημα ιστορίας» προσπάθησε να ρίξει φως σε ένα τραγικό για τον ελληνισμό γεγονός, αυτό της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Η εκδήλωση ξεκίνησε με προβολή ανέκδοτων φωτογραφιών από το προσωπικό αρχείο του αρχιστράτηγου του Μικρασιατικού Μετώπου, Λεωνίδα Παρασκευόπουλου, από την περίοδο της διοίκησής του έως τον Νοέμβριο του 1920. Οι πρωτότυπες φωτογραφίες παρουσιάζονται στο Μουσείο Μπενάκη. Ακολούθησε η διάλεξη του κ. Βλάση Αγζτίδη, που ανάμεσα σε τόνισε ότι: «Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, με την Ελλάδα στο στρατόπεδο των νικητών, χάρη στην επιμονή του Ελευθερίου Βενιζέλου και το κίνημα της Εθνικής Αμύνης, φαινόταν να δίνει μια μοναδική ιστορική ευκαιρία να πραγματοποιηθεί το σύνολο σχεδόν των εθνικών διεκδικήσεων. Ο μικρασιατικός ελληνισμός που γνώριζε ήδη από το 1914 (όταν η Ελλάδα ήταν ακόμη ουδέτερη) την πολιτική γενοκτονίας των Νεότουρκων μπορούσε να ελπίζει.
Κι όμως. Μέσα σε τρία χρόνια, τον θρίαμβο διαδέχθηκε η Καταστροφή. Μια Καταστροφή στην οποία οδήγησαν γεγονότα καθόλου αναπότρεπτα. Τα γεγονότα αυτά συσκοτίζονται σκόπιμα, διότι η περίοδος 1914-1922 είναι κλειδί για την κατανόηση της σύγχρονης ιστορίας μας, αλλά και για τη φύση των ελλαδικών ελίτ. Η επαναστατική στρατηγική του Κεμάλ απέκτησε την υπεροχή μόνον απέναντι στη μετανοεμβριανή ελλαδική ηγεσία». Ενώ σε άλλο σημείο της διάλεξής του ο κ. Αγτζίδης σημείωσε ότι: «...Το Νεοτουρκικό κίνημα του 1908 επιτάχυνε τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Το στρατιωτικό κίνημα του 1909 (Γουδί) ευνόησε την άνοδο στην εξουσία των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων, αναθέτοντας στον Ελ. Βενιζέλο τη διακυβέρνηση της χώρας. Ο Βενιζέλος, προερχόμενος από την επαναστατημένη λίγο καιρό πριν Κρήτη, αντιλαμβάνεται με μεγαλύτερη σαφήνεια την ιστορική καμπή που διάβαινε ο χώρος της Εγγύς Ανατολής με τη νίκη των ακραίων Τούρκων εθνικιστών και την ήττα των μεταρρυθμιστικών οθωμανικών δυνάμεων. Δυστυχώς την ίδια περίοδο, ο ελλαδικός ελληνισμός θα βρεθεί στη δίνη του μοιραίου Διχασμού. ...Το τελευταίο στάδιο αυτού του μετασχηματισμού θα ταυτιστεί με τον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1919-1922. Το στάδιο αυτό θα χαρακτηριστεί από τη ραγδαία αλλαγή του διεθνούς περιβάλλοντος, την επικράτηση των απομονωτιστικών απόψεων στο μπολσεβικικό κίνημα, τα αποκλίνοντα συμφέροντα των Ιταλών και των Γάλλων, την αποστασιοποίηση των ΗΠΑ και την ουδετεροποίηση της Μεγάλης Βρετανίας. Αυτά, συνδυασμένα με τον ελληνικό Διχασμό (δηλαδή τον πρώτο Εμφύλιο πόλεμο), την αντίδραση και τη φιλομοναρχική παράταξη, μαζί με την ασυνέπεια του βενιζελισμού (κυρίως όταν η Μικρασιατική Άμυνα ζήτησε την παρέμβασή του την άνοιξη του 1922) και τη διαμόρφωση μιας παλαιοελλαδικής ντεφετιστικής Αριστεράς (ΣΕΚΕ), που συνεργάστηκε με τους μοναρχικούς σε μια αντιπολεμική, αντιμικρασιατική πλατφόρμα στις παραμονές των μοιραίων εκλογών του 1920, οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή και την κυριαρχία του τουρκικού εθνικισμού στο σύνολο των παλιών οθωμανικών πολυεθνικών εδαφών» σημείωσε, μεταξύ άλλων, ο Βλάσης Αγτζίδης. Στην εκδήλωση που συντόνιζε η δημοσιογράφος και πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Λάρισας, κ. Δέσποινα Θεοδώρου, το «παρών» έδωσαν ο π. Άνθιμος Ρατς, η πρόεδρος του Περιφερειακού Συμβουλίου Θεσσαλίας κ. Τάνια Δόκου, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Λάρισας Δημήτρης Τάχος, ο αντιδήμαρχος Δ. Λάρισας Παναγιώτης Νταής, ο αντιδήμαρχος Δ. Ελασσόνας Γιάννης Καρυπίδης, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λάρισας Σταυρούλα Σδρόλια και αρκετός κόσμος.
Θανάσης Αραμπατζής
