Ένα βιβλίο-μελέτη απαιτήσεων που κρύβει πίσω από τις σελίδες του σημαντική ερευνητική εργασία. Ο Θ. Νημάς μας συνηθίζει σε έργα σημαντικά και μας ξαφνιάζει με την εργατικότητα, την επιστημονική του μέθοδο και την αγάπη του για ό,τι συγκροτεί τον ελληνισμό. Κάθε μέρος και μια έκπληξη, ανάγνωση που σαγηνεύει, που πληροφορεί και ενισχύει την ελληνικότητά μας με όσα εμπεριέχει. Υπάρχουν εισαγωγικά στοιχεία, όροι, ορισμοί, πηγές και πλούσια βιβλιογραφία.
Διαιρείται σε οκτώ μέρη (κεφάλαια), δομημένα κατά εποχές, ώστε να έχει ο αναγνώστης τη συνέχεια. Ξεκινά από τους Ανατολικούς λαούς και τους προϊστορικούς χρόνους, όπως η γυμναστική και τα αθλήματα αποτυπώνονται στην ελληνική μυθολογία και τα ομηρικά έπη έως την πρόσληψή τους από τους Αρχαίους Έλληνες, που έβαλαν τη δική τους σφραγίδα στην εξέλιξη του αθλητισμού και της ιστορίας του έως σήμερα. Παρουσιάζονται λεπτομερώς το ελληνικό σύστημα φυσικής αγωγής, οι γυμναστικοί χώροι και τα αγωνίσματα κατά την αρχαϊκή, την κλασική, την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή εποχή σε όλες τις ελληνικές περιοχές - κράτη (Σπάρτη, Πελοπόννησο, Αθήνα, υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα, Θεσσαλία, Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη, Κρήτη, νησιά Αιγαίου και Ιονίου, Κύπρο, Μικρά Ασία, Κάτω Ιταλία, Σικελία κ.ά.).
Γίνεται εκτενής λόγος για τη θεραπευτική οπτική της γύμνασης, τους ειδικούς και την άθληση των παιδιών, των εφήβων και των νέων αθλητών (παιδοτρίβη, γυμναστή, γυμνασίαρχου κ.ά.), τους αθλητικούς χώρους (γυμνάσιο, παλαίστρα, στάδιο, ιππόδρομο), τις μεγάλες αθλητικές γιορτές (Ολυμπιακοί αγώνες, Πύθια, Ίσθμια και Νέμεα κ.ά.). Ακολουθεί η παρουσίαση των αγωνισμάτων δρόμου, πεντάθλου, πυγμαχίας, παγκρατίου, αρματοδρομίας, ιπποδρομιών και άλλων.
Εν συνεχεία εξετάζονται οι αθλητικές δραστηριότητες κατά τη βυζαντινή περίοδο και το πώς είδαν οι Βυζαντινοί το ανθρώπινο σώμα, οι αθλητικοί χώροι στην αρχική περίοδο, αλλά και τι έγινε αργότερα. Γίνεται μνεία και στις σχετικές αφηγήσεις, που αναφέρονται στα δημοτικά ακριτικά (κυρίως) τραγούδια (αγωνίσματα και έπαθλα νικητών). Δεν απουσιάζει η μελέτη των αθλητικών αγώνων και κατά την Τουρκοκρατία, όπου ο συγγραφέας εξετάζει τις αθλητικές δραστηριότητες των Ελλήνων, έτσι όπως αυτές παρουσιάζονται μέσα από το δημοτικό τραγούδι, το οποίο εμμέσως δίνει πολύτιμα στοιχεία για τις αθλητικές δραστηριότητες αυτής της περιόδου.
Ακολουθεί το τελευταίο μέρος, που αναφέρεται στην άθληση των Ελλήνων μετά την Απελευθέρωση (1830-2021), στην ανάπτυξη και την καλλιέργεια του αθλητισμού, γνωστού στα σχολικά προγράμματα ως γυμναστικής και αργότερα ως φυσικής αγωγής στο ελεύθερο νεοελληνικό κράτος από το 1830 έως το 2021. Γίνεται μνεία και στα λαϊκά αγωνίσματα, που γίνονταν στην ύπαιθρο έως περίπου τη δεκαετία του 1960. Δίνονται πληροφορίες για την οργάνωση της Γυμναστικής στο ελεύθερο ελληνικό κράτος (1830 κ.ε.), για την αναβίωση του Ολυμπιακού πνεύματος και τη διοργάνωση των Ζάππειων Ολυμπιάδων (1859-1888), των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων το 1896 στην Αθήνα, όλους τους Ολυμπιακούς αγώνες έως σήμερα, την άθληση στην Ελλάδα μετά από αυτούς τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες και του κοντινού παρελθόντος μας το 2004.
Επιπλέον, δίνονται πληροφορίες για σύγχρονα ολυμπιακά αθλήματα, για τη θεωρητική θεμελίωση του Αθλητισμού στην Ελλάδα, για όσους συνέβαλαν στους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες (1896-2021), στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες, στους Παραολυμπιακούς Αγώνες, στους Χειμερινούς Παραολυμπιακούς και στις ελληνικές συμμετοχές και διακρίσεις. Δίνονται και άλλες λεπτομέρειες, όπως για την Ολυμπιακή Φλόγα και την τιμητική είσοδο της Ελληνικής Ολυμπιακής Ομάδας κ.ά.
Τέλος, ο συγγραφέας παρουσιάζει τις σκέψεις του για τη σημερινή παγκόσμια αθλητική πραγματικότητα και για τις προοπτικές ή το όραμα για το μέλλον. Το οπτικό υλικό είναι πλουσιότατο (231 εικόνες, οι περισσότερες έγχρωμες) και συνομιλεί με την αφήγηση του συγγραφέα.
Χριστίνα Αργυροπούλου, επίτ. σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
