«Πόθεν άρχεται η Ελλάς;»

Κυκλοφορία νέας μελέτης για την Επανάσταση από τον Βασίλη Πλατή

Τα περισσότερα από τα έργα Ελλήνων, αλλά και ξένων επιφανών ιστορικών, που δημοσιεύτηκαν στη διάρκεια του επετειακού έτους 2021, με αφορμή τη συμπλήρωση διακοσίων χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, επικεντρώθηκαν στα πολεμικά γεγονότα (μάχες, πρωταγωνιστές κ.ά.) και τις διεθνείς εξελίξεις κατά τη διάρκεια της δεύτερης δεκαετίας του 19ου αιώνα, οι οποίες οδήγησαν τελικά στη δημιουργία του πρώτου ανεξάρτητου ελληνικού κράτους (Πρωτόκολλο του Λονδίνου, Φεβρουάριος 1830).

Παραπλεύρως, διερευνήθηκαν, μεταξύ άλλων, θέματα που σχετίζονται με το ισχυρό φιλελληνικό κίνημα που διαμορφώθηκε στην Ευρώπη, αλλά και την Αμερική από τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης, τις εσωτερικές διαμάχες/έριδες που ξέσπασαν μεταξύ των αγωνιστών και παρ’ ολίγον να αφανίσουν το επαναστατικό εγχείρημα, τα οικονομικά του Αγώνα (εξ αφορμής της σύναψης δανείων με το εξωτερικό), τα πρώτα Συντάγματα, καθώς και τον διεθνή αντίκτυπο του Αγώνα για την Ελληνική Ανεξαρτησία μέσω του φιλελληνικού κινήματος, παράμετρος του Αγώνα που «φωτίστηκε» ιδιαίτερα, ως άρμοζε.
Η μελέτη του Βασίλη Πλατή με τίτλο «Πόθεν άρχεται η Ελλάς; Ιστορική γεωγραφία και γεωγραφικές αναζητήσεις της «Ελλάδας τον 19ο αιώνα» φιλοδοξεί -αξιοποιώντας κυρίως δευτερογενείς πηγές- να αναδείξει το ζήτημα του γεωγραφικού προσδιορισμού, των ορίων δηλαδή εντός των οποίων θα διαβιούσαν και θα ανέπνεαν ελεύθερα οι Έλληνες μετά από τετρακόσια χρόνια δουλείας, εφόσον η επαναστατική τους δράση τελεσφορούσε και επικυρωνόταν με τη διπλωματική αναγνώριση ανεξάρτητου κράτους. Ο ελληνικός χώρος βρέθηκε στο επίκεντρο των πνευματικών ενασχολήσεων των Ευρωπαίων λογίων στα τέλη του 18ου αιώνα χάρη στο θερμό αρχαιογνωστικό ενδιαφέρον που τους είχε καλλιεργήσει το κίνημα του κλασικισμού. Η τάση αυτή ανταποκρινόταν την εποχή εκείνη και στις ιεραρχήσεις της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής που διέβλεπε σταδιακή κατάρρευση της οθωμανικής κυριαρχίας.
Παράλληλα, την ίδια περίοδο άρχισε να αναθερμαίνεται ο πατριωτισμός των Ελλήνων λογίων μέσα από την προοπτική συγκρότησης ανεξάρτητου κράτους ως επιστέγασμα του ελληνικού επαναστατικού κινήματος. Οι γεωγραφικές αναδιφήσεις των λογίων ανδρών και η απόπειρα ορισμού ενός μελλοντικού εθνικού χώρου βασίστηκαν στην ιστορική γεωγραφία της περιοχής: κυρίως στους αρχαίους δόκιμους συγγραφείς (Έλληνες και Ρωμαίους), καθώς και στους γεωγράφους, αλλά και σε «άγραπτα μνημεία» και τεκμήρια του παρελθόντος.
Το πόνημα του Βασίλη Πλατή επιχειρεί να δώσει το ερέθισμα για μια πληρέστερη και εμβριθέστερη διερεύνηση του εθνικού χώρου και μετά τη συγκρότηση του νέου ελληνικού κράτους, υπό το πρίσμα της Μεγάλης Ιδέας.
Ο Βασίλης Πλατής είναι διδάκτορας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στη «Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία» και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης στην «Αρχαία Ελληνική και Ρωμαϊκή Ιστορία». Έχει σπουδάσει Κλασική Φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.