Τζίνο Πολέζε: Μεταφράζοντας τη Θεσσαλική Ιστορία…

ΜΙΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΝΩΣΤΟ ΚΑΘΗΓΗΤΗ - ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ

Στη διάθεση του κοινού, δύο τόμοι με πληθώρα μεταφρασμένων κειμένων για τη Λάρισα και τη Θεσσαλία

Η Λάρισα και η Θεσσαλία ευρύτερα απέκτησαν εδώ και λίγες μέρες μια σημαντική έκδοση που θα φωτίσει ακόμα περισσότερο την ιστορία τους.

Ο γνωστός σε όλους μας καθηγητής Γαλλικής και Ελληνικής Φιλολογίας, Τζίνο Πολέζε, επί σειρά ετών διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Λάρισας και μεταφραστής, συγκέντρωσε και εξέδωσε σε ένα δίτομο έργο μια πληθώρα κειμένων Γάλλων, αλλά και άλλων ερευνητών, αρχαιολόγων και ιστορικών που έχει μεταφράσει κατά καιρούς ο ίδιος.
Τα κείμενα που έχουν πρωτοδημοσιευτεί στο «Θεσσαλικό Ημερολόγιο» του Κώστα Σπανού, αναφέρονται στη Λάρισα και τη Θεσσαλία και καλύπτουν μια εκτενέστατη ιστορική περίοδο, ήτοι από τον 5ο αιώνα π.Χ έως τα τέλη του 19ου αιώνα.
Η έκδοση φέρει τον τίτλο «Θεσσαλική Ιστορία. Μεταφράσεις» και την έχει επιμεληθεί η δρ Συγκριτικής Γραμματολογίας κ. Χριστίνα Πολέζε.
Δεν πρόκειται για μια εμπορική Έκδοση την οποία μπορεί να βρει κανείς στα Βιβλιοπωλεία. Αλλά για μια έκδοση που θα διατίθεται μέσα από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Λάρισας, τη Δημοτική και τη Βιβλιοθήκη των ΓΑΚ Λάρισας, όπου μπορούν να προστρέχουν οι ενδιαφερόμενοι μελετητές της Θεσσαλικής -και όχι μόνο- ιστορίας. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια προσφορά του ακούραστου ζεύγους των Πολέζε που εργάζεται νυχθημερόν και παραδίδει κάθε τόσο στο κοινό πολύτιμα για την ιστοριογραφία του τόπου μας κείμενα. Πιο συγκεκριμένα, ο Α’ Τόμος του έργου περιλαμβάνει κείμενα της χρονικής περιόδου από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως και τον 2ο αιώνα μ.Χ. και ο Β’ Τόμος από τον 3ο αιώνα μ.Χ. έως τα τέλη του 19ου αιώνα.
Για να καταλάβει ο αναγνώστης για τι είδους δουλειά μιλάμε σημειώνουμε ότι πρόκειται για έναν σημαντικά μεγάλο αριθμό κειμένων και πηγών που εκτείνονται σε 750 σχεδόν σελίδες και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της Θεσσαλικής Ιστορίας.
Στον Α’ Τόμο ξεχωρίζουν ιδιαίτερα οι μεταφράσεις του έργου του Bruno Helly με τίτλο «Το Θεσσαλικό Κράτος». Ο Bruno Helly είναι Γάλλος ερευνητής, ο οποίος αφιέρωσε περισσότερα από 50 χρόνια στη μελέτη της επιγραφικής, της ιστορίας και της τοπογραφίας της αρχαίας Θεσσαλίας και έχει δημοσιεύσει πλήθος σχετικών εργασιών. Είναι αδιαμφισβήτητα ο πλέον έγκυρος μελετητής της Αρχαίας Θεσσαλίας και το γεγονός ότι ο Τζίνο Πολέζε μετέφρασε τα κείμενά του είναι πραγματικά μια πολύ σημαντική συνάντηση που ανοίγει δρόμους. Είναι η πρώτη φορά ίσως που το ελληνικό κοινό έχει άμεση πρόσβαση σε ένα υλικό που περιγράφει την ιστορία, την οργάνωση του Κράτους των Θεσσαλών, τα ιστορικά τοπωνύμια κ.λπ.
Στον ίδιο τόμο ο Τζίνο Πολέζε φιλοξενεί μεταφρασμένα κείμενα του καθηγητή ελληνικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Nice Jean Ducat για τους «Πενέστες» (δηλαδή τους δούλους) της Θεσσαλίας, μέσα από τα οποία εξετάζεται η θεσσαλική κοινωνία, η ιεραρχία της και οι ομάδες που την αποτελούσαν με πληθώρα αναφορών σε αρχαίους συγγραφείς (Αριστοτέλης, Δημοσθένης, Αριστοφάνης κ.ά.) που έχουν γράψει ή εκφραστεί για την τάξη αυτή.
Ο Α’ Τόμος συμπληρώνεται με κείμενα από τη διατριβή του καθηγητή του Πανεπιστημίου της Λυών Gerard Lucas με «Αρχαίες μαρτυρίες για τις πόλεις της Άνω Κοιλάδας του Τιταρήσιου» και του επίσης καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Λυών Richard Bouchon, ο οποίος κάνει ένα χρονικό άλμα και παρουσιάζει τη «Θεσσαλία υπό τον Αύγουστο», σύμφωνα με ιστορικές, επιγραφικές και νομισματικές πηγές.
Ο Β’ Τόμος ξεκινά με αποσπάσματα από την εξαιρετική μελέτη των François Mottas και Jean-Claude Decourt «Δρόμοι και ρωμαϊκοί οδοδείκτες στη Θεσσαλία» που κατέδειξε πώς διαμορφώθηκε το οδικό δίκτυο του θεσσαλικού διαμερίσματος από τα χρόνια της ρωμαϊκής κατάκτησης ακόμη. Ακολουθεί ένα σημαντικό κείμενο του Bruno Helly με τίτλο «Η οδός Λάρισας – Γυρτώνης – Τεμπών στην αναζήτηση του τάφου του Ιπποκράτη», που αποτελεί σημείο αναφοράς για τη σχέση Λάρισας και Ιπποκράτη και ένα δεύτερο για τις μαρτυρίες που αντλούμε από το Victoriatus, το νόμισμα που κυριαρχούσε στη Θεσσαλία στα χρόνια της ρωμαϊκής κατάκτησης.
Για τη βυζαντινή περίοδο της Θεσσαλίας μεταφράζονται κείμενα των Jean Claude Decourt («Η Κοιλάδα του Ενιπέα στη Βυζαντινή Εποχή»), του γνωστού Γάλλου αρχαιολόγου και ιστορικού Leon Hezey (Για τη Μονή της Παναγίας των Μεγάλων Πυλών Τρικάλων).
Για την Τουρκοκρατία βρίσκουμε το κείμενο του Edward Brawn («Η Λάρισα του 1669» - εποχή που η πόλη γίνεται έδρα του Σουλτάνου) και για τον 19ο αιώνα κείμενα του Leon Hezey με τίτλο «Στο Μετεωρίτικο Μοναστήρι Άγιος Στέφανος» (1858) και «Τα χωριά του Θεσσαλικού Ολύμπου στα 1860». Επίσης κείμενα της Ρουμάνας ερευνήτριας Ariadna Camariano Cioran για τους Θεσσαλούς δάσκαλους στην Ακαδημία Βουκουρεστίου κατά τον 18ο αιώνα με αναφορά στους Τυρναβίτες Αλέξανδρο, Θεόδωρο και Πανταζή Τουρναβίτη, στον Αμπελακιώτη Γ. Ιωάννου και στον Στεφ. Κομμητά στο πέρασμα του Ρήγα Βελεστινλή του Ν. Μοσχοβάκη και του Γρηγόριου Κωνσταντά ως δασκάλων από την Ακαδημία Βουκουρεστίου, καθώς και του Ραψανιώτη Δημήτριου Παν. Γοβδελά στην Ακαδημία του Ιασίου.
Τέλος, μεταφράζεται ένα «Άγνωστο Γαλλικό Γράμμα του 1874 για το Λιμάνι του Βόλου» και ένα κείμενο του Jean De Montcloux με τίτλο «Στα σύνορα της Θεσσαλίας το 1897».
Η αναφορά και μόνο των πιο πάνω κειμένων -που είναι καρπός πολυετούς ενασχόλησης του Τζίνο Πολέζε με τη μετάφραση- δείχνει πραγματικά το τεράστιο και κοπιώδες έργο που επιτεύχθηκε. Μιλάμε εδώ για μια δουλειά 40 ετών, άρα ο χαρακτηρισμός «έργο ζωής» απονέμεται δικαίως.
Για τη δουλειά του Τζίνο ως μεταφραστή κειμένων - πηγών γράφει η επιμελήτρια της έκδοσης Χριστίνα Πολέζε:
«Σύμφωνα με τις σύγχρονες τάσεις της μετάφρασης, ο Τζίνο Πολέζε προσπάθησε, απέδωσε και χάρισε νέα ζωή σε ιστορικά κείμενα με ποικίλο περιεχόμενο. Είχε τη χαρά να αναστήσει στην ελληνική γλώσσα κείμενα που μέχρι εκείνη τη στιγμή βρίσκονταν κρυμμένα πίσω από κλειστές πόρτες γνώσης. Αγωνίστηκε και απέδωσε στην ελληνική και αποκάλυψε αλήθειες και πραγματικότητες γραμμένες στη γαλλική ή την ιταλική γλώσσα που αφορούσαν την τοπική ιστορία. Έτσι, ξαναζωντάνεψαν αξίες και άνθισαν σπόροι άγνωστοι στο ευρύ κοινό της Θεσσαλίας μέχρι σήμερα...».
ΑΛΕΞΗΣ ΚΑΛΕΣΗΣ