«Θέματα Εθνικής Αυτοσυνειδησίας» του Μιχαήλ Τρίτου

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Ο γνωστός Μετσοβίτης ομότιμος καθηγητής του Αριστοτέλειο Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κ. Μιχάλης Γ. Τρίτος, εξέδωσε προσφάτως ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο 472 σελίδων με τίτλο «Θέματα Εθνικής Αυτοσυνειδησίας».

Ο συγγραφέας, ο οποίος δίδαξε στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ το μάθημα «Ιστορία και σύγχρονος βίος των σλαβικών και λοιπών Ορθοδόξων Εκκλησιών» και έχοντας μεγάλη δράση ο ίδιος στα εθνικά μας θέματα, γνωρίζει καλά και από προσωπική εμπειρία τα θέματα που πραγματεύεται. Επομένως το εν λόγω βιβλίο είναι ένα εγκυρότατο πόνημα για τα θέματα του Βορείου Ελληνισμού (Βορειοηπειρωτικό, Μακεδονικό, Κουτσοβλαχικό).
Το βιβλίο προλογίζουν ο περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης (σελ. 9-10) και ο πρώην υπουργός Στυλιανός Παπαθεμελής (σελ. 11-14). Κατόπιν παρατίθεται πλουσιότατη σχετική βιβλιογραφία, ελληνική και ξενόγλωσση (σελ. 17-43).
Το κύριο μέρος του βιβλίου χωρίζεται στην Εισαγωγή και σε τρεις θεματικές ενότητες, περιλαμβάνει δε συνολικά είκοσι επτά μελέτες.
Στο παρόν σημείωμα παρουσιάζονται επιγραμματικά τα περιεχόμενα το βιβλίου, διότι από τους τίτλους των μελετών, που περιλαμβάνονται σ’ αυτό, φαίνεται η ευρύτητα και η σπουδαιότητα του περιεχομένου του.
Η Εισαγωγή φέρει τον τίτλο «Ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος και η εθνική μας ιδιοπροσωπία» (σελ. 45-60).
Η πρώτη ενότητα (σελ. 61-200) με τον τίτλο «Βορειοηπειρωτικά» αποτελείται από δέκα μελέτες:
1. Το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα (σελ. 63-79).
2. Η Μοσχόπολη του χθες και του σήμερα (σελ. 81-101).
3. Ο Βλαχόφωνος Ελληνισμός της Αλβανίας (σελ. 103-109)
4. Νεκτάριος Τέρπος. Ο Μοσχοπολίτης Διδάσκαλος του Γένους (σελ. 111-125)
5. Αντιστάσεις κατά των εξισλαμισμών στην Αλβανία. Η περίπτωση του Δρυϊνουπόλεως και Αργυροκάστρου Σοφιανού (σελ. 127-136).
6. Αλή πασάς και Κοσμάς ο Αιτωλός (σελ. 139-150).
7. Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος. Ο Ιεράρχης της αυτοθυσίας και της βαλκανικής συναδέλφωσης (σελ. 155-170).
8. Τσάμηδες: Επίμαχο πρόβλημα Ελλάδος και Ορθοδόξου Εκκλησίας της Αλβανίας (σελ. 173-187).
9. Παπα-Μιχάλης Ντάκος. Ο Θρυλικός βορειοηπειρώτης ιερεύς (σελ. 189-193).
10. Μητροπολίτης Σεβαστιανός, ο αγωνιστής του βορειοηπειρωτικού ζητήματος (σελ. 195-200).
Η δεύτερη ενότητα (σελ. 201-336) με τον τίτλο «Μακεδονικά» περιλαμβάνει επίσης δέκα μελέτες:
1. Το Μακεδονικό Ζήτημα (σελ. 203-215).
2. Ιστορικές παραχαράξεις των Σκοπιανών. Η περίπτωση της εθνικότητας των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου (σελ. 217-223).
3. Ο Βλαχόφωνος Ελληνισμός των Σκοπίων (σελ. 225-229).
4. Έθνος και Εκκλησία στον Μακεδονικό Αγώνα (σελ. 231-244).
5. Η Ρουμανική Προπαγάνδα στην περιοχή Πελαγονίας (σελ. 247-268)
6. Το Τάγμα των Λαζαριστών και η ρουμανική προπαγάνδα (σελ. 271-283).
7. Ο Γρεβενών Αιμιλιανός Μάρτυς της Ορθοδοξίας και του Γένους (σελ. 285-294).
8. Το μαρτύριο και η μαρτυρία του Αρχιεπισκόπου Αχριδών Ιωάννου (σελ. 297-304).
9. Νεότερες εξελίξεις στη σχισματική Εκκλησία των Σκοπίων (σελ. 307-324).
10. Η Αρχιεπισκοπή Αχρίδος και ο σφετερισμός του ονόματός της από τη σχισματική Εκκλησία των Σκοπίων (σελ. 327-335).
Η τρίτη ενότητα (σελ. 337-458) με τον τίτλο «Κουτσοβλαχικά» περιλαμβάνει επτά μελέτες:
1. Το Κουτσοβλαχικό Ζήτημα (σελ. 341-358).
2. Βλάχοι. Μαρτυρία Ορθοδοξίας, Ελληνισμού και Πολιτισμού (σελ. 361-384).
3. Η συμβολή των Βλαχοφώνων στην Επανάσταση του 1821 και την ανέλιξη του νέου Ελληνικού Κράτους. Περίπτωση Γεωργίου Αβέρωφ (σελ. 387-403).
4. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωακείμ ο Γ΄ και το Κουτσοβλαχικό Ζήτημα (σελ. 405-421). Εδώ γίνεται αναφορά στην εξέλιξη και δράση της ρουμανικής προπαγάνδας εις βάρος των βλαχοφώνων Ελλήνων και την αποτελεσματική αντιμετώπισή της από τον σπουδαίο Βλάχο οικουμενικό πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄ (1878-1883, 1901-1912), ο οποίος καταγόταν από το Κρούσοβο της Βόρειας Μακεδονίας.
5. Η προσφορά του Αχιλλέως Γ. Λαζάρου στον βλαχόφωνο Ελληνισμό (σελ. 423-431).
6. Βλαχόφωνοι Νεομάρτυρες (σελ. 433-439). Αναφέρονται: ο νεομάρτυς Νικόλαος εκ Μετσόβου († 1617), ο νεομάρτυς Δημήτριος εκ Σαμαρίνης (†1808) και ο οσιομάρτυς Νικόδημος από το βλαχόφωνο Βυθικούκι Κορυτσάς (†1722)
7. Βλαχόφωνοι Βορειοηπειρώτες Εθνικοί Ευεργέτες (σελ. 441-458). Εδώ παρουσιάζεται η ζωή και η δράση των: Αποστόλου Αρσάκη (Χοταχόβα Πρεμετής 1792 - Βουκουρέστι 1874), Ευαγγέλου Ζάππα (Λάμποβο Β. Ηπείρου 1800 - Μπροστένι Ρουμανίας 1865), Κων/νου Ζάππα (Λάμποβο Β. Ηπείρου 1814 - Μεντών Γαλλίας 1892), Χριστάκη Ζωγράφου (Κεστοράτι Β. Ηπείρου 1820 - Παρίσι 1896), Ιωάννη Μπάγκα (Κορυτσά Β. Ηπείρου 1814 - Αθήνα 1895), Σίμωνος Σίνα (Μοσχόπολη Β. Ηπείρου 1753 - Βιέννη 1822), Γεωργίου Σίνα (Νις Σερβίας 1783 - Βιέννη 1856), Σίμωνος Γ. Σίνα (Βιέννη 1810 - 1877).
Το βιβλίο κλείνει με τα «Συμπεράσματα» (σελ. 459-462), την αγγλική περίληψη (Summary) και το Ευρετήριο Ονομάτων.
Ενδιάμεσα στις μελέτες και τις ενότητες παρατίθενται πολλές φωτογραφίες (οι περισσότερες έγχρωμες), οι οποίες φανερώνουν την εγκυρότητα των γραφομένων και δείχνουν την παρουσία του συγγραφέα στους αναφερόμενους τόπους της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας, αλλά και τις συναντήσεις - συνεργασίες του με τα πρόσωπα για τα οποία γίνεται λόγος στο βιβλίο.
Κλείνοντας τη σύντομη τούτη παρουσίαση, αβίαστα μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα σπουδαίο σύγγραμμα, το οποίο φωτίζει σύγχρονα εθνικά μας θέματα με άγνωστες πολλές πτυχές τους στο ευρύ κοινό, και όχι μόνον. Αξίζει να διαβαστεί από κάθε σκεπτόμενο πολίτη και κυρίως από αυτούς που κατέχουν καίριες θέσεις στον δημόσιο βίο.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ Α. ΝΗΜΑΣ