Ο Αριστείδης Λαμπρούλης θα κλείσει την εισήγησή του προς το Δημοτικό Συμβούλιο της Λάρισας λέγοντας ότι: «Ο Μίκης Θεοδωράκης είναι με λίγα λόγια αυτό που είπε ο Γιάννης Ρίτσος για τον μεγάλο μας καλλιτέχνη: «Μίκης Θεοδωράκης: ο πολυτάλαντος, ο πολυδιάστατος, ο πολυσύνθετος, ο πολυδύναμος. Όλα σ’ αυτόν είναι μεγάλα: ανάστημα, χέρια, πόδια, φωνή, γέλιο, κίνηση, όλα στον υπερθετικό βαθμό. Είναι απ’ αυτούς που όταν χορεύουν στην πλατεία, μέσα στα σπίτια τρέμουν τα ταβάνια και κουδουνίζουν τα γυαλικά στα ράφια». Η ανακήρυξή του ως επίτιμου δημότη έγινε στη διάρκεια συναυλίας του στο Εθνικό Στάδιο του Αλκαζάρ την Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου, με τον Αριστείδη Λαμπρούλη να σημειώνει στην προσφώνησή του για τον Μίκη: «Ολη του η ζωή ήταν ένας Γολγοθάς, μια συνεχής δημιουργία».
ΔΕΣΜΟΙ ΑΙΜΑΤΟΣ
Τον Μίκη Θεοδωράκη τον ενώνουν με τη Λάρισα στενοί δεσμοί. Δεσμοί αίματος. Η δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίτσα Λουλέ, ήταν παντρεμένη με τον αδερφό του Μίκη Θεοδωράκη, Γιάννη. Ο ποιητής και δημοσιογράφος Γιάννης Θεοδωράκης πέθανε το 1996, με τον μεγάλο Μίκη να παίρνει, κρυφά πολλές φορές ποιήματά του, και να τα μελοποιεί, καθώς ο ίδιος δεν νοιαζόταν ιδιαίτερα γι’ αυτό. Ετσι δημιουργήθηκαν μερικά από τα πιο διαχρονικά και σημαντικά τραγούδια της ελληνικής δισκογραφίας. Η κ. Λουλέ με φωνή τρεμάμενη από τη συγκίνηση θα πει στην «Ε» ότι: «Ο Μίκης για μένα ήταν σαν μεγάλος αδερφός. Παρών σε όλες τις στιγμές χαράς και λύπης, δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάτι απ’ όσα έχουμε ζήσει. Θα σταθώ όμως σε τρεις εικόνες που με σημάδεψαν: Η πρώτη είναι τα επισκεπτήρια που κάναμε στις φυλακές του Ωρωπού μαζί με τον πατέρα του και τον Γιάννη για να τον δούμε. Πολλές φορές αν και ήταν μέρα επισκεπτηρίου οι φύλακες δεν μας άφηναν να τον δούμε. Τότε αυτός ξεπρόβαλλε στο παράθυρο του κελιού του και με ένα φωτεινό χαμόγελο από μακριά μας χαιρετούσε.
Χαραγμένη στη μνήμη μου είναι και η στιγμή που πήγαμε να τον υποδεχτούμε στο αεροδρόμιο τη μέρα της Μεταπολίτευσης, την ημέρα που επέστρεψε στην Ελλάδα. Θα κλείσω αυτόν τον κύκλο των αναμνήσεων ενθυμούμενη τη συναυλία στο γήπεδο Καραϊσκάκης τον Οκτώβρη του ’74. Χιλιάδες κόσμου από νωρίς περίμεναν να ανοίξουν οι θύρες για να μπούνε στο γήπεδο. Κι όταν άνοιξαν πλημμύρισαν το στάδιο, κόσμος βρισκόταν παντού: στις κερκίδες, στους διαδρόμους, κρεμασμένοι σε στύλους φωτισμού. Και φυσικά στο γρασίδι όπου ήμασταν κι εμείς. Θυμάμαι ήταν τόσος ο κόσμος που δεν διακρινόταν ούτε μια πράσινη σπιθαμή, και πάνω στη σκηνή ο Μίκης έχοντας στο πλάι του σπουδαίους καλλιτέχνες, αλλά και πολιτικούς. Θυμάμαι σαν τώρα τον Αντώνη Καλογιάννη να ερμηνεύει το «Ένα το χελιδόνι» ανοίγοντας τη συναυλία… Πράγματα που δεν είχαν ξαναγίνει κι ίσως να μην ξαναγίνουν ποτέ».
Τον Μίκη Θεοδωράκη ενώνουν με τη Λάρισα και άνθρωποι του πολιτισμού. Ο Δημήτρης Καρβούνης, μαέστρος του Δημοτικού Ωδείου Λάρισας και στενός φίλος του. «Δεν μπορώ να σας μιλήσω, έχασα έναν άνθρωπο δικό μου» θα πει στην «Ε» ο κ. Καρβούνης με τη φωνή σπασμένη από συγκίνηση. «Ο Μίκης με τίμησε με τη φιλία του για πάρα πολλά έτη. Τον γνώρισα μέσω ενός κοινού μας φίλου, του Αντώνη Κοντογεωργίου» θα πει ξετυλίγοντας το κουβάρι της γνωριμίας του με τον Μίκη. «Θυμάμαι ήταν τέλη του ’84 όταν κατεβαίνοντας στην Αθήνα για το τακτικό μάθημα διεύθυνσης χορωδίας πήγα στο σπίτι του αγαπημένου μου δασκάλου, φίλου κι αδερφού Αντώνη Κοντογεωργίου. Χτυπάω την πόρτα και μου ανοίγει η κόρη του, «πού είναι ο μπαμπάς» και μου λέει μέσα, μελετά. Τον βρήκα, σκυμμένο, απορροφημένο, σ’ έναν όγκο χειρογράφων, καθώς μελετούσε το καινούριο έργο του Μίκη Θεοδωράκη «Requiem – Ακολουθία εις κεκοιμημένους». Άρχισε να μου μιλάει με ενθουσιασμό για το πόσο σπουδαίο και συναρπαστικό ήταν το καινούριο έργο του μεγάλου μας συνθέτη, γραμμένο a cappella για Μικτή Χορωδία, Παιδική Χορωδία και σολίστ και, προς μεγάλη μου έκπληξη, μα και ανείπωτη χαρά, μου είπε ότι με επέλεξε να συμμετέχω στην παρουσίαση του έργου με την Παιδική Χορωδία του ΔΩΛ. Έτσι, μ’ αυτό το έργο, γνώρισα τον Μίκη Θεοδωράκη, τον μεγάλο συνθέτη μα και υπέροχο άνθρωπο, που στα μάτια μου, ως τότε, φάνταζε σαν πρόσωπο μυθικό. Ο Μίκης Θεοδωράκης εκτίμησε την εργασία μου, μ’ αγκάλιασε, με πήρε κοντά του και μου έκανε τη μεγάλη τιμή να με έχει συνεργάτη του για πάνω από 30 χρόνια. Τίτλος τιμής για μένα είναι ότι παρευρέθηκε ως απλός θεατής σε τρεις συναυλίες που διηύθυνα εδώ στη Λάρισα».
Ο Λαρισαίος σπουδαίος θεατράνθρωπος Κώστας Τσιάνος συνεργάστηκε αρκετές φορές με τον Μίκη Θεοδωράκη. «Σήμερα έφυγε ένας γίγαντας της ζωής, όχι μόνο της μουσικής» θα πει στην «Ε». «Τον δοξάζουμε παρά τον πενθούμε, πενθούμε που γίναμε φτωχότεροι. Είχαμε συνεργαστεί αρκετές φορές και έχω βρεθεί πολλές φορές στο σπίτι του. Θυμάμαι είχα απαγγείλει το «Πνευματικό Εμβατήριο» και όταν άκουσε την απαγγελία μου ο Μίκης δήλωσε ότι κανένας απ’ όσους μέχρι τώρα είχε συνεργαστεί δεν απήγγειλε το «Πνευματικό Εμβατήριο» σαν τον Τσιάνο. Τεράστια τιμή. Αλλά έτσι ήταν, άνθρωπος ανιδιοτελής και της προσφοράς. Ηταν από τους πρώτους που ήρθε να βοηθήσει το Θεσσαλικό Θέατρο. Κι όχι μόνο αυτό, θυμάμαι μια φορά που είχε έρθει του είχαμε κλείσει ένα πολύ καλό δωμάτιο ενός πολύ καλού ξενοδοχείου. Αρνήθηκε να μείνει και στο δωμάτιο και στο ξενοδοχείο και απαίτησε να μείνει στο ξενοδοχείο που θα έμεναν οι άνθρωποι της ορχήστρας και οι τεχνικοί και σε δωμάτιο σαν το δικό τους. Στεναχωριέμαι γιατί η τελευταία μας συνεργασία δεν πήρε σάρκα και οστά. Ηταν να ανεβάσουμε την παράσταση «Του Νεκρού αδερφού» στο Εθνικό Θέατρο, αλλά δεν τα καταφέραμε λόγω του θανάτου ενός άλλου μεγάλου, του Νίκου Κούρκουλου. Ταξίδεψε την Ελλάδα σε όλο τον κόσμο. Οι απανταχού Ελληνες τον λάτρεψαν και τραγουδάνε και θα τραγουδάνε ες αεί τα τραγούδια του. Πέντε γράμματα τα λένε όλα: Μίκης».
ΜΟΥ ΣΗΜΑΔΕΨΕ ΤΗ ΖΩΗ
Γνωστή η πολύ στενή σχέση της βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Λάρισας κ. Αννας Βαγενά με τον Μίκη Θεοδωράκη. Σε επικοινωνία της «Ε» με την ίδια αρκέστηκε να πει ότι «Μου σημάδεψε τη ζωή». Στο συλλυπητήριο μήνυμά της δε αναφέρεται σε στιγμές της γνωριμίας τους αλλά και στις οικογενειακές σχέσεις, το συνοδεύει δε με μια φωτογραφία με τον Μίκη να ανάβει τσιγάρο που της είχε χαρίσει ο ίδιος. Το μήνυμα της κ. Βαγενά φέρει τον τίτλο «Καληνύχτα, Μίκη» και αναφέρει χαρακτηριστικά ότι: «Αυτές τις μέρες σε είχα συνέχεια στο μυαλό μου. Προσπάθησα μερικές φορές να σου τηλεφωνήσω, αλλά δεν απαντούσε το τηλέφωνο. Κρατάω βαθιά στην ψυχή μου τη βραδιά, καλοκαίρι του 1966, σε συναυλία σου που είχαμε διοργανώσει η Νεολαία Λαμπράκη Λάρισας στο παλιό Αλκαζάρ και μετά τη βόλτα με τη Citroen σου. Τη βραδιά που σε συνάντησα στη Δικτατορία, ενώ κρυβόσουν στο διαμέρισμα του Γιάννη Λελούδα στον Λυκαβηττό. Τα απογεύματα που ήρθαμε με τον Λουκιανό στο σπίτι σου λίγο πριν φύγει εκείνος και μιλούσαμε επί ώρες και γελούσαμε με τις ιστορίες σου και το αστείρευτο χιούμορ σου. Κρατάω για πάντα το φλογερό σου βλέμμα, που δεν θάμπωσε ποτέ, το βλέμμα που έκλεινε μέσα του την Ελλάδα ολόκληρη. Καληνύχτα, καλέ μου, καλή ξεκούραση».
ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ
Ο Μίκης Θεοδωράκης είχε επισκεφτεί πολλές φορές τη Λάρισα. Τόσο για να δώσει συναυλίες όσο και για να επισκεφτεί αγαπημένα του πρόσωπα. Όπως θυμάται ο Βαγγέλης Κολώνας: «Σε συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη το 1963 στη Λάρισα κάνει την εμφάνισή του ο Δημήτρης Μητροπάνος, μαζί τους ήταν και η Λαρισαία Ελένη Ροδά. Είχε προηγηθεί το 1962 η συναυλία του Μίκη στα «Διονύσια» όπου ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης και η Σούλη Σαμπάχ ερμήνευσαν τον «Επιτάφιο», το εμβληματικό έργο του Γιάννη Ρίτσου που είχε μελοποιήσει μόλις λίγα χρόνια νωρίτερα ο Μίκης». Ο Βαγγέλης Κολώνας είχε συνεργαστεί με τον Μίκη Θεοδωράκη στη θεατρική παράσταση «Βασίλισσα Αμαλία» του Γιώργου Ρούσσου με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, και θα πει ότι «ο Μίκης ήταν όπως όλοι οι μεγάλοι: προσιτός και οικείος με τους συνεργάτες του, και υπομονετικός και τελειομανής με τη δουλειά του».
*Ο Μίκης Θεοδωράκης θα επισκεφτεί τη Λάρισα τη δεκαετία του ’90 και για δύο συναυλίες. Μία συναυλία στο Κλειστό Γυμναστήριο του Αλκαζάρ προς ενίσχυση της διάσωσης του αρχείου του ΚΚΕ όταν είχε πλημμυρίσει ο Περισσός και για μια συναυλία κατά των ναρκωτικών.ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΤΑ ΒΟΥΝΑ;
Ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού κ. Πάνος Σάπκας θα σημειώσει σε μήνυμά του για την απώλεια του Μίκη Θεοδωράκη: «Πεθαίνουν τα βουνά; Γιατί αυτό ήταν ο Μίκης! Ένα βουνό προσφοράς, δημιουργίας, αλληλεγγύης. Έτσι αγέρωχος, δυνατός και τρανός, θα στέκει στη ζωή μας. Με τα λόγια και τα έργα του. Τεράστια απώλεια για τον ελληνικό και τον παγκόσμιο πολιτισμό, ο χαμός του. Όμως, θα ζει για πάντα στις καρδιές μας.
Κι η μουσική του θα αντηχεί στα πέρατα του κόσμου και πότε θα παρηγορεί, πότε θα ξεσηκώνει. Η σχέση του με τη Λάρισα στενή, το ξέρουν όλοι. Ήταν άλλωστε επίτιμος δημότης της. Η Αντιδημαρχία Πολιτισμού και Επιστημών του Δήμου Λαρισαίων στο πλαίσιο του τριήμερου πένθους για τον θάνατό του, πριν από την έναρξη των εκδηλώσεών της, θα τηρεί ενός λεπτού σιγή προς τιμήν του.
Το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να συνεχίσουμε να μεγαλώνουμε τα παιδιά μας με τα τραγούδια του.
Τη ρωμιοσύνη μην την κλαις/ εκεί που πάει να σκύψει/ με το σουγιά στο κόκκαλο/ με το λουρί στο σβέρκο/ Νάτη πετιέται από ξαρχής/ κι αντριεύει και θεριεύει/ και καμακώνει το θεριό/ με το καμάκι του ήλιου. Αθάνατος!»
*Κι όπως σημειώνει ο επίτιμος δικηγόρος Γιάννης Διαμαντής:
Κανένας πριν από αυτόν και κανένας μετά απ’ αυτόν μέχρι σήμερα τόσο μεγάλος.
