TENET
Περιπέτεια Επιστημονικής Φαντασίας -Έγχρωμη-Διάρκεια: 150΄– Παραγωγή: Ηνωμένο Βασίλειο, Η.Π.Α., 2020- Σκηνοθεσία και Σενάριο: Κρίστοφερ Νόλαν- Πρωταγωνιστούν: Τζον Ντέιβιντ Γουάσινγκτον, Ρόμπερτ Πάτινσον, Ελίζαμπεθ Ντεμπίκι, Μάικλ Κέιν, Κένεθ Μπράνα, Άαρον Τέιλορ Τζόνσον, Κλεμάνς Ποεζί, Χιμές Πατέλ, Μάρτιν Ντόνοβαν-Κατάλληλη για άνω των 15 ετών.
Ο πρωταγωνιστής (Τζον Ντέιβιντ Γουάσινγκτον) επιλέγεται να αναλάβει μια δύσκολη αποστολή. Καλείται να εμποδίσει τα σχέδια του Ρώσου μεγιστάνα Αντρέι Σέιτορ (Κένεθ Μπράνα), ο οποίος απ’ ό,τι φαίνεται ελέγχει το χρόνο και σκοπεύει να προκαλέσει μεγάλη καταστροφή. Στην ομάδα του πρωταγωνιστή βρίσκεται ο Νιλ (Ρόμπερτ Πάτινσον), ένας μυστηριώδης, αλλά απαραίτητος σύμμαχος.
Περιμέναμε πολύ για αυτήν την ταινία. Αρκετοί την προσμένανε σαν έναν κινηματογραφικό «μεσσία» που θα έρθει και θα μας ενθουσιάσει, σώζοντας μια δύσκολη για τις αίθουσες, και γενικότερα για την έβδομη τέχνη, εποχή. Και το «Tenet» κάνει την εμφάνισή του και η πρώτη του σεκάνς είναι γεμάτη δράση και αγωνία. Σκέφτεσαι ότι ο «θεός» Νόλαν έκανε πάλι το θαύμα του. Η προηγούμενη ταινία του, η επική, συγκινητική και οπτικά καθηλωτική «Δουνκέρκη» του 2017, είχε ως βάση της το ιστορικό παρελθόν και αληθινά γεγονότα, και πραγματεύονταν ένα από τα αγαπημένα θέματα του Νόλαν, τον χρόνο. Έτσι, κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο οι σύμμαχοι πάλευαν με τον χρόνο στην προσπάθειά τους να εκκενώσουν τις ακτές της Δουνκέρκης και να σώσουν χιλιάδες στρατιώτες από τους Γερμανούς. Τώρα στο «Tenet» μπλέκει την επιστήμη με την επιστημονική φαντασία σε μια άλλη μάχη με τα δευτερόλεπτα και τα λεπτά που τρέχουν.
Ελπίζοντας, επομένως, στο πολυπόθητο θαύμα ο ταλαίπωρος θεατής έρχεται αντιμέτωπος με ένα τέρας που διαρκεί 150 λεπτά. Για να είμαι ειλικρινής μαζί σας, εγώ εκεί γύρω στη μία με μιάμιση ώρα άφησα το στυλό, γιατί κρατάω σημειώσεις όταν παρακολουθώ μια ταινία και άρχισα να κοιτάω το ρολόι μου. Ο Νόλαν με είχε χάσει από θεατή πριν η ταινία φτάσει στη μέση της. Μπορεί να συμβουλεύτηκε ειδικούς επιστήμονες, φυσικούς κ.λπ., αλλά για να «μπει» ο θεατής στην ταινία χρειάζεται ένα κέντρο βοήθειας, στο οποίο να απευθύνει τις ερωτήσεις του. Γιατί όσο προχωράει η πλοκή τα ερωτήματα πολλαπλασιάζονται και βαραίνουν τη διάθεσή του. Ακόμα και η χρήση του αριθμού εννέα, που για κάποιους έχει συμβολική σημασία, ενώ για άλλους θεωρείται ιερός, για να δώσει και μια μεταφυσική ερμηνεία στην ιστορία, δεν σώζει την κατάσταση.
Η μάχη με τον χρόνο και το σενάριο έχει χαθεί, αλλά σκηνοθετικά και σε επίπεδο μοντάζ η ταινία αγγίζει την τελειότητα. Οι σκηνές που έχουν περιλαμβάνουν σώμα με σώμα αντιπαραθέσεις, ανατινάξεις και καταδιώξεις με αυτοκίνητα είναι οι πιο μεστές σεναριακά και αυτό γιατί δεν μας μπερδεύουν με πληροφορίες που και ένας επιστήμονας θα βαριόταν. Ο Νόλαν επένδυσε υπερβολικά στην εικόνα, εις βάρος του σεναρίου, για να οπτικοποιήσει μια επιθυμία του ανθρώπου την οποία δεν έχει καταφέρει να ικανοποιήσει, τη δυνατότητα να εξουσιάζει τον χρόνο και τις διαστάσεις του.
Όταν, όμως, οι ηθοποιοί μάς εκπλήσσουν ευχάριστα με τις ερμηνείες τους, τότε παραβλέπουμε τις ρωγμές που προκάλεσε ο Νόλαν με το σενάριό του. Ο «πρωταγωνιστής» που υποδύεται ο Τζον Ντέιβιντ Γουάσινγκτον μάς υπενθυμίζει ότι ο γιος του σπουδαίου Ντένζελ Γουάσινγκτον έχει πάρει από το ταλέντο του πατέρα του, και ο Ρόμπερτ Πάτινσον στον ρόλο του Νιλ, αποδεικνύει το πόσο εξελίχθηκε ο ηθοποιός μέσα στα χρόνια. Πιο δυναμικές παρουσίες η Ελίζαμπεθ Ντεμπίκι και ο Κένεθ Μπράνα, ως ανδρόγυνο, λειτουργούν ο ένας μέσα από τον άλλο και αναγάγουν το ζευγάρι που υποδύονται στις δύο αντίθετες δυνάμεις της ταινίας, το καλό και το κακό.
Το «Tenet» δεν ρίχνει από την κορυφή τους τις παλαιότερες ταινίες του Νόλαν το «Memento» (2000) και το «Inception» (2010). Δανείζεται στοιχεία τους και πιθανόν να αποτελεί τη συνέχεια μιας τριλογίας. Αν ο σκηνοθέτης με το «Memento» ξεκίνησε το ταξίδι του στο περίπλοκο πεδίο του χρόνου, με το «Inception» το μελέτησε μέσω των ονείρων και με το «Tenet» το ολοκλήρωσε. Αν πάλι δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στο τέλος του «Tenet», τότε είμαστε σε θέση να ισχυριστούμε ότι ίσως ο Νόλαν να κινηματογράφησε το πρώτο μέρος μιας τριλογίας. Το μέλλον θα αποκαλύψει τις προθέσεις του, αλλά μέχρι τότε μη χάσετε το χρόνο σας με την ταινία, γιατί ούτε ο Νόλαν δεν μπορεί να τον κουμαντάρει!
*/5
Από τη Δέσποινα Τριανταφυλλίδου,
Δρ. Κινηματογράφου του Α.Π.Θ.,
μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας
Κινηματογράφου και της
Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών
Κινηματογράφου
