Απολαμβάνοντας το διάβασμα, τη μουσική, την καθημερινότητα στη φύση, αλλά και τις ώρες που περνά στο εργαστήρι του, στη συνέντευξη που ακολουθεί μιλά για τις αναμνήσεις του από την παλιά Λάρισα, τα χρόνια του Εικαστικού Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης, αλλά και τη συμβολή του Χρόνου στην, ερωτική κατά βάση, εσωτερική διεργασία της δημιουργίας.
Τι αναπολείτε από τα παιδικά σας χρόνια;
Γεννήθηκα στη Λάρισα τον Σεπτέμβρη του 1953. Σε μια δύσκολη μετεμφυλιακή εποχή της πατρίδας μας, εποχή μιας μάλλον ζοφερής οικονομικής κατάστασης, ανέχειας και ανεπάρκειας, όπου αμερικανικά κεφάλαια επιχειρούν την τόνωση και ανάκαμψη της οικονομίας μας. Καθοριστικά συμμέτοχες στην εξελικτική πορεία και ζωή μου οι καταβολές μου, η καταγωγή του παππού μου και της μητέρας μου από τη Σμύρνη της Μ. Ασίας, του πατέρα μου από το Μεσολόγγι, του προπάππου μου από την Κεφαλονιά.
Δύσκολα τα παιδικά μας χρόνια της φτώχειας, της αθωότητας και της ανεμελιάς που σε πείσμα των καιρών ωστόσο μας θωράκισαν με περισσή προσμονή, λαχτάρα και ορμή, θέληση και ζωντάνια για ζωή. Με νοσταλγία αναπολώ την εικόνα της παιδικής γειτονιάς, ένα ζωντανό «διαδραστικό» συμμετοχικό χώρο καθημερινής συνεύρεσης, έντονης κίνησης, ακουσμάτων και δράσης, όπου φυσικά στην «πλοκή» του μετείχαμε όλοι. Νοσταλγικά θυμάμαι την αυλή του σπιτιού μου επί της οδού Νικηταρά που στα μάτια της παρέας φάνταζε ως «αυλή των θαυμάτων», με το πηγάδι, την πασχαλιά, τον βασιλικό, τα κατοικίδια, χώρο χαλάρωσης, αναψυχής, ατέλειωτων αφηγήσεων και ανείπωτης χαράς. Σε όλα αυτά προσθετικά, εικόνες και αντικείμενα που αγάπησα πολύ και κουβαλώ για πάντα στη μνήμη μου, οι χωμάτινοι βώλοι, η πολύχρωμη σβούρα και η χάρτινη ανεμοδούρα. Η εικόνα του ψαρά, του παγοπώλη και του γαλατά, τα «καλά» μοναδικά παπούτσια της Κυριακής με τη μυρουδιά του κάμελ, το τρανζίστορ της καρδιάς μας, τα τρισαγαπημένα κλασικά εικονογραφημένα που στην έλλειψη χρημάτων δανείζαμε ο ένας στον άλλο, το «Μαύρο Βέλος», το πατίνι με τα ρουλεμάν και ο χειροποίητος από καλάμι, αλεύρι και χρωματιστά χαρτιά χαρταετός. Τέλος η μεγάλη μου λαχτάρα, αγάπη και νοσταλγία η «Διάπλασης των Παίδων» ευφάνταστο περιοδικό πλούσιας ύλης όπου δημοσίευσα και τα πρώτα μου σχέδια.
Τι ρόλο παίζει στα έργα σας ο χρόνος;
Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση για τον χρόνο, ένα μέγεθος νομοτελειακό που με απασχόλησε έντονα εδώ και αρκετό καιρό. Ο γνωστός χρόνος ως σημαντικό αρχέτυπο ιδίωμα υπερβαίνει τον άνθρωπο. Ο Αριστοτέλης, όπως και η αρχαία Ελλάδα, αντιλαμβάνονται την ύπαρξη του χρόνου στη βάση της κίνησης των αστέρων και πλανητών. Ο χρόνος ωστόσο δοκιμάζει μεν ό,τι κινείται, αλλά και ό,τι αλλάζει, φθείρεται και γερνάει, την ποιότητα και υφή της ύλης. Δοκιμάζει προσθετικά τη φυσική πορεία και εξέλιξη των πάντων. Ο αδυσώπητος χρόνος που ελέγχει τον βαθμό αντίστασή μας στον θάνατο, τη δύναμη, το πείσμα, το πάθος, τη θέληση, τη ζωτικότητα της καρδιάς μας.
Το οποιοδήποτε δημιουργικό έργο είναι πόνημα μιας ενδοσκοπικής διαδικασίας και πράξης, μιας βαθύτατα εσωτερικής διεργασίας, ερωτικής κατά βάση, όπου ο γνωστός συμβατικά μετρούμενος χρόνος κυλά αργά και μακράν αυτής. Η απόλυτη μακαριότητα, η αφοσίωση, προσήλωση και επιμονή κατά την πράξη, η φλόγα της δημιουργίας, η ένταση που ζει ο δημιουργός και το πάθος του, αντιδιαστέλλουν όποιο άλλο συναίσθημα συνέχειας και διαδοχής της κίνησης και των γεγονότων. Εδώ «σταματά» λοιπόν ο συμβατικός χρόνος και βιώνεται ένα ιδιαίτερο μέγεθος «χρόνου» διάφορου του συμβατικού νομοτελειακού, που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «Βιωματικό χρόνο». Μια καινούρια διάσταση που στην προκειμένη περίπτωση μετρά συγκεκριμένα τη διάρκεια, πορεία και εξελικτική της ενέργειας και δημιουργίας ως μονάδα χωροχρόνου και αποτελεί το άθροισμα των συμβατικών ωρών εργασίας που διένυσε η πράξη. Μέγεθος που καθορίζει και δοκιμάζει επίσης την ενότητα και ολοκλήρωση του έργου.
Τι ήταν το Εικαστικό Κέντρο για εσάς;
Είχα την τύχη και την ικανοποίηση να αποδεχτώ την πρόταση- πρόκληση που μου έγινε από τον τότε δήμαρχο της πόλης μας Χριστόδουλο Καφφέ και με τη σύμφωνη γνώμη του Υπουργού κ. Βενιζέλου, να αναλάβω τη διεύθυνση και ευθύνη λειτουργίας του Κέντρου, νιώθοντας ιδιαίτερα ευτυχής παρά το δύσκολο του έργου και των προϋπαρχόντων γνωστών αντιξοοτήτων αυτής της αποστολής. Θεωρώντας την επιλογή μου διακριτή, υποστήριξα όπως και υλοποίησα κατά τον καλύτερο τρόπο, το συγκεκριμένο πρόγραμμα δράσης που απόρρεε από τις δεσμεύσεις της προγραμματικής σύμβασης, την οποία υπέγραψα.
Το αγαπημένο μου Εικαστικό αποτελεί φωτεινή διαδρομή, πολύτιμο βίωμα και σταθμό της ζωής και πορείας μου. Η διακριτά επιτυχής, αν όχι θαυμάσια, πορεία του και λειτουργία αποτέλεσε για μένα προσωπικά το μεγάλο στοίχημα της ζωής μου που κέρδισα. Ιδιαίτερα πολυδιάστατη η προσφορά και εμπειρία του σε επίπεδο γνώσεων, βιωμάτων και έμπνευσης, οραματισμού και φαντασίας, συνεργασιών και φιλίας. Με θλίβει και με λυπεί η «σιωπή» και ανυπαρξία του.
Τι σας πληγώνει;
Ό,τι ενθαρρύνει τη φαυλότητα, την αναλγησία και ευτέλεια του βίου, την προχειρότητα και τον βερμπαλισμό. Το παιχνίδι της προσποίησης, του δήθεν, του αυτάρεσκου και φτιασιδωμένου. Η ανοχή της τερατογέννεσης και ο εκμαυλισμός του ήθους. Αυτό που απειλεί και καταπίνει τον άνθρωπο. Οποιαδήποτε πρόταση ακροβατεί μεταξύ του εγώ και του πρέπει. Η ξιπασιά και μετριότητα συνοδευόμενη από την απύθμενο βλακεία. Τα απογευματινά «τσάγια» της ανίας και επίδειξης. Ό,τι πουλάει από ιδιοτέλεια η φιλία. Η αφόρητος κολακεία και ανικανοποίητος απληστία. Το θανάσιμο «σπορ» της έρπουσας και γλοιώδους αναρρίχησης. Το άγχος για εξουσία. Οι στομφώδεις κουραστικές αερολογίες. Το μέτριο που ξεπερνά το μέτρο. Το κέρδος και ό,τι άλλο κάνει τον άνθρωπο αναλώσιμο. Την αισθητική που αποτιμάται με ή σε χρήμα. Ό,τι διασπείρεται, διαδίδεται και καλλιεργείται για να χρησιμοποιηθεί εναντίον μου.
Τι σας κάνει χαρούμενο;
Όταν η μέρα ξεκινάει ηλιόλουστη. Το κυνήγι με πάθος του απρόσμενα καινούριου, μια ειλικρινής χειραψία αγάπης, το αγαπημένο μου άκουσμα. Ο απολογισμός μιας δημιουργικής ημέρας, η ελπίδα μιας νέας μέρας και ζωής, το γλυκό χαμόγελο της εγγονής μου. Μια νοσταλγική επιστροφή στον εαυτό μου. Η ειλικρινής και ανιδιοτελής αγάπη για την τέχνη. Ό,τι συνεπάγεται την αυταπάρνηση, αλλά και ό,τι κινείται στον αστερισμό της τέχνης. Η χρωματική κλίμακα και κίνηση από το μπλε στο πράσινο του ουράνιου τόξου. Αυτό που οδηγεί στη επιτυχή έκβαση ενός συμβάντος.
Για τι πράγμα μετανιώνετε;
Για ό,τι αγαπώ και από λάθος χειρισμούς το προδίδω. Για πράξεις που οδηγούν στον οίκτο. Όταν αφήνομαι στις εμμονές και αυταπάτες μου, αρνούμενος να ακούσω το ένστικτό μου. Μετανιώνω σχεδόν πάντα για το μέτριο που από αδυναμία το ονομάζω καλό. Για ό,τι ανατρέπει την ευταξία, την πειθαρχεία και προσήλωση στους στόχους μου.
Τι εκφράζετε μέσα από τα έργα σας;
Την ανάγκη μου για ένα συναρπαστικό ταξίδι αυτογνωσίας και αναζήτησης, καταγραφής και εξιστόρησης σύγχρονων συμβάντων, των ωσμώσεων και εμμονών μου. Ό,τι διαπιστώνεται μέσα από εκείνες τις μύχιες σχέσεις αλληλουχίας και ενδοσκοπικής ενασχόλησης, ιδεών και νοημάτων, που ίσως «απαντούν» στο αιώνιο και ανεξήγητο τούτο μέγα «αίνιγμα ζωής» που υπερβαίνει τον άνθρωπο.
Τι λέτε στους μαθητές σας;
Να συμμετέχουν προσηλωμένοι σε αυτό που τους απασχολεί και επιλέγουν να κάνουν. Το γούστο και η καλαισθησία, η γνώση και εμπειρία δεν κερδίζονται χωρίς κόπο από κάποιο πλούσιο συσσίτιο απόρων, χρειάζεται κόπος να κατακτηθούν.
Να πιστεύουν πάντα στη δύναμη της ψυχής τους και στο ένστικτό τους, που υπάρχει σε όλους μας και είναι ενισχυμένο. Να θυμούνται ότι μεγαλύτερος εχθρός του καλού είναι το καλύτερο, που μας βελτιώνει.
Να αποφεύγουν τη μονομέρεια. Μόνο εξετάζοντας επιμελώς, σφαιρικά και σε βάθος τα πράγματα, προσεγγίζεις την αλήθεια.
Σε τι πιστεύετε;
Στη σημερινή δύναμη και ταχύτητα της εικόνας και γνώσης. Στην ωριμότητα, ευπλασία και επικοινωνία των συναισθημάτων. Στην αισθητική απόλαυση, εκλεκτικότητα και ανθρώπινη συγκίνηση.
Συνέντευξη: Χαρίκλεια Βλαχάκη
