Είχε πει ο μεγάλος σκηνοθέτης λοιπόν πως «Δεν χρειάζεται να πάτε μακριά ή να φύγετε από όπου και αν βρίσκεστε, δεν χρειάζεται να τρέξετε ή να μετακινηθείτε. Το κοινό είναι οπουδήποτε υπάρχετε. […] Επομένως, δεν κινούμαι, θα παραμείνω στο σπίτι, ανάμεσα στους πιο κοντινούς μου ανθρώπους, σε φαινομενική ακινησία, μέρα και νύχτα να εργάζομαι, επειδή κατέχω το μυστικό της ταχύτητας». Σήμερα μιλάνε στην «Ε» τέσσερις άνθρωποι του θεάτρου, τέσσερις προσωπικότητες της σύγχρονης θεατρικής δημιουργίας, άλλοι ερασιτέχνες κι άλλοι επαγγελματίες, τι σημασία έχει άλλωστε; Στη γιορτή του Θεάτρου είναι όλοι καλεσμένοι.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΑΜΠΡΟΥΛΗΣ
Ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Λαμπρούλης θα τονίσει ότι: «Οι κακοί καιροί είναι καλοί καιροί για το θέατρο» γράφει ο θεατρικός συγγραφέας Shahid Nadeem στο μήνυμά του για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2020. Κι έτσι θα είναι μάλλον. Το θέατρο χρειάζεται μύθους κι οι μύθοι εμπνέονται από τα γεγονότα. Η ιστορία είναι η μάνα και τροφός της φαντασίας. Αυτή πλάθει τους μυθικούς ήρωες, αυτή και τα δεινά τους. Το θέατρο είναι ο άνθρωπος απέναντι στα πάθη και στη μοίρα του, απέναντι στο θείο και στη φύση. Απέναντι στον άνθρωπο και τον ίδιο του τον εαυτό.
Οι καιροί μας, είτε καλοί είτε κακοί (ας το κρίνει ο καθένας κι η καθεμιά ελεύθερα), είναι σίγουρα καιροί δοκιμασίας και κρίσης. Δοκιμάζονται τα αντανακλαστικά μας, οι αντοχές μας, οι σχέσεις μας, τα συστήματα υγείας μας, οι δημοκρατίες μας, ο πολιτισμός μας. Κρίνεται η ατομική μας ευθύνη και η κοινωνική μας συνοχή. Κρίνονται οι επιλογές μας, οι πράξεις μας, οι αξίες μας. Κρινόμαστε εμείς. Κριτές; Και πάλι εμείς.
Από το 1961, που θεσπίστηκε η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, για πρώτη φορά σήμερα, γιορτάζεται με κλειστά και άδεια θέατρα, σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Κι όμως, το θέατρο δεν υπήρξε ποτέ τόσο προσβάσιμο! Αντιδρώντας απλόχερα, έχει κατακλύσει τις διαδικτυακές πλατφόρμες και χιλιάδες παραστάσεις προβάλλονται δωρεάν σε αμέτρητες οθόνες. Επιβεβαιώνοντας τον ρόλο του ως παιδαγωγού και διασκεδαστή, το θέατρο είναι εδώ να μας εμπνεύσει!
Αφού λοιπόν οι καιροί μας θα εμπνεύσουν το θέατρο μιας νέας εποχής, ας εμπνευστούμε εμείς από αυτό! Απλόχερα!
ΜΑΡΣΕΛΑ ΛΕΝΑ
Η ηθοποιός του «Θεσσαλικού Θεάτρου» Μαρσέλα Λένα θα μας πει: «Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου και τις δύσκολες ημέρες που διανύουμε αποφάσισα να κάνω μία «δήλωση αγάπης» για το Θέατρο.
Είχα την τύχη από παιδί να ανακαλύψω το μυστήριο του θεάτρου, να έρθω σε επαφή με τη μυρωδιά της σκηνής, ξύλο που ζει στον χρόνο, βελούδινα καθίσματα, άνθρωποι που τρέχουν πίσω από τη σκηνή και πέφτοντας το φως επάνω τους μεταμορφώνονται σε άλλα πλάσματα... ένα παιχνίδι που μεταφέρει έντονα συναισθήματα, μια γιορτή που μοιάζει με τελετουργία, ένα φεστιβάλ, μία μάζωξη ανθρώπων που ήρθαν για να θυμηθούν, να αναπολήσουν, να κρίνουν, να γελάσουν, να συγκινηθούν...
Είτε είσαι ηθοποιός είτε θεατής το θέατρο είναι μαγικό σαν ένα ταξίδι με συντροφιά το φεγγάρι. Ο δάσκαλός μου έλεγε ότι «ο χώρος του θεάτρου θέλει υπομονή και προπάντων δουλειά, θα πέσεις πολλές φορές και θα ξανασηκωθείς, θα ματώσεις, θα κλάψεις, αλλά πάλι θα είσαι όρθιος, δίνεις πολλά, αλλά το χειροκρότημα είναι η ανταμοιβή που γλυκαίνει την καρδιά σου».
Μετά από πολλά χρόνια αναζήτησης, παίζοντας στη σκήνη σαν ηθοποιός, θεωρώ πως το θέατρο είναι η πατρίδα μου, χωρίς καμία καταγωγή, χωρίς καμία διάκριση ή προκατάληψη, εκεί που οι ανασφάλειές μου μηδενίζονται, εκεί που η ζωή μου πολλαπλασιάζεται από χαρακτήρες, εκεί που ξεδιπλώνεται ένα σεντούκι από συναισθήματα και επουλώνονται οι πληγές μου, αφού το θέατρο λειτουργεί και θεραπευτικά. Έχοντας παίξει σε σκηνές στην Ελλάδα, στην Αλβανία, στην Αγγλία, στο Βιετνάμ και σε διαφορετική γλώσσα κατάλαβα ότι το θέατρο έχει τους δικούς του νόμους και τη δική του γλώσσα και πως οι άνθρωποι ενστερνίζονται το καλό παντού. Θυμάμαι στο Βιετνάμ μου έσφιγγαν το χέρι για να μου δείξουν πόσο τους άρεσε το “Χώμα βάφτηκε κόκκινο”, όσο περίεργο και αν ήταν αυτό έβρισκαν κοινό τόπο ως προς την ιστορία και τα βιώματα των απλών ανθρώπων. Όπως επίσης ανεξίτηλο στη μνήμη μου θα μείνει πόσο καλά απέδωσαν ένα αρχαίο ελληνικό δράμα Ρώσοι ηθοποιοί ένα καλοκαίρι στο Ηρώδειο, αυτό δείχνει ότι το θέατρο ενώνει και με αφορμή τα όσα ζούμε καλό θα ήταν να εστιάσουμε στην τέχνη και τον πολιτισμό για την επόμενη μέρα ως ένα εργαλείο για να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος».
ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΒΡΑΚΑ
Η δικηγόρος και ηθοποιός Χριστίνα Βράκα θα μας πει:
«27 Μαρτίου 2020- 14η ημέρα καραντίνας εν μέσω πανδημίας.
27 Μαρτίου- Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου.
Όταν φοβόμαστε μπορούμε να γιορτάζουμε; Αναρωτιέμαι..
Ο φόβος τις τελευταίες μέρες είναι κοινός για μεγάλο μέρος του πλανήτη. Και φυσικά δεν είναι η πρώτη φορά. Ωστόσο, ο άνθρωπος αναζητούσε πάντα τρόπους να ξορκίζει τον φόβο, που όταν γίνεται κυρίαρχο συναίσθημα, μας καθηλώνει. Φόβος για την ίδια τη ζωή και για άλλα βαθιά κρυμμένα συναισθήματα που ορίζουν τις πράξεις μας... τη ζωή μας, αλλά δυσκολευόμαστε να εκφράσουμε. Και εκεί ενεργοποιείται το ένστικτο της επιβίωσης. Γεννιέται στον άνθρωπο η ανάγκη να τα εξωτερικεύσει. Αναζητά τρόπους έκφρασης αυτών. Κάπως έτσι οδηγείται στο θέατρο... Βέβαια, οι ρίζες του θεάτρου φτάνουν βαθιά στο παρελθόν, στις θρησκευτικές τελετουργίες των πρώτων κοινωνιών, σε τελετές μαγικού και λατρευτικού χαρακτήρα. Σ’ αυτήν την πρωτόγονη μορφή αναπαράστασης εντοπίζονται οι απαρχές του δράματος. Αργότερα, το δράμα συνδέεται με τη λατρεία του Διονύσου. Στο πέρασμα των χρόνων το θέατρο αλλάζει μορφή, αναλόγως την εποχή αποθεώνεται, πολεμάται, αλλά αντέχει και παραμένει στις μέρες μας μια μορφή τέχνης που θεραπεύει, αγαλλιάζει, εξυψώνει τον νου και την ψυχή, αγαπιέται. Αγαπιέται με πολλούς τρόπους. Από ανθρώπους που το υπηρετούν και βάζουν το λιθαράκι τους για την συνέχεια αυτού –ευτυχώς η χώρα μας βρίθει τέτοιων ανθρώπων- και ανθρώπους που δοκιμάζουν να εισέλθουν στους κόλπους του, να γευτούν τους καρπούς του, ή το μελετούν και το παρακολουθούν ως θεατές, γιατί το θέατρο – αναπαράσταση της ίδιας της ζωής- δίνει την ευκαιρία να βιώσεις εκείνα τα... κρυμμένα συναισθήματα, συμπάσχοντας με τους ήρωες που τα βιώνουν, γίνεται η φωνή που διστάζεις να υψώσεις, σου δίνει εισιτήριο για ένα ταξίδι στον χωροχρόνο, όπου συναντάς ανθρώπους και εποχές περασμένες, και φέρνει μέσα από όλα αυτά, και όχι μόνο, την κάθαρση.
Έτσι και τώρα ας το γιορτάσουμε, έστω σιωπηλά από τα σπίτια μας, στην καραντίνα μας, για να εκφράσουμε όσα θέλουμε να φωνάξουμε αλλά οι συνθήκες δεν επιτρέπουν, να γελάσουμε, να κλάψουμε, να ονειρευτούμε, να ξορκίσουμε τον φόβο που μας κυριεύει. Χάρη στην τεχνολογία το θέατρο μπήκε στα σπίτια μας, θέατρα ανεβάζουν καθημερινά αξιόλογες παραστάσεις στο διαδίκτυο, κίνηση σπουδαία για τις μέρες που ζούμε, και μπορούμε σήμερα, την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, την 14η ημέρα καραντίνας, να παρακολουθήσουμε κάποια από αυτές. Ας κλείσουμε τα μάτια και ας φανταστούμε ότι είμαστε στο θέατρο, οι ταξιθέτες μάς οδηγούν στη θέση μας, καθόμαστε, χτυπά το τρίτο κουδούνι και... σιωπή. Τώρα παρακολουθούμε!
(Λίγα μπορώ να πω εγώ για το θέατρο, εφόσον λόγω του νεαρού της ηλικίας μου και της ελάχιστης εμπειρίας μου, λίγα γνωρίζω και έχω να μάθω πολλά... Μεγάλοι άνθρωποι του θεάτρου και άνθρωποι για τους οποίους το θέατρο υπήρξε όλη τους η ζωή έχουνε πει και γράψει πολλά, που χαράχτηκαν στις καρδιές μας, γιατί κατάφεραν να τις αγγίξουν και να αλλάξουν, έτσι, τον μέσα μας κόσμο. Ας τους αναζητήσουμε...).
ΣΤΕΛΙΟΣ ΝΤΙΚΟΥΛΗΣ
Ο ηθοποιός Στέλιος Ντικούλης θα σημειώσει ότι: «Αναμφίβολα ζούμε πρωτοφανείς καταστάσεις. Η τραγικότητα της τρέχουσας υγειονομικής συνθήκης και των στοιχείων πρόβλεψης συγκλονίζουν. Μένουμε σπίτι. Ακοινωνησία για ιερό σκοπό. Παγκόσμια ανησυχία για τη διάσωση του υπέρτατου δώρου του Θεού προς τον άνθρωπο. Του δώρου της ζωής. Ο λόγος για ένα ιό, που για να τον αντιμετωπίσουμε πρέπει να χρησιμοποιούμε καθημερινά συγκεκριμένα τετραγωνικά. «Γεωμετρήσαι βούλομαι τον αέρα υμίν διελείν τε κατά γύας.» Μτφ.: Θα χωρομετρήσω τον αέρα και θα σας τον μοιράσω για χωράφια. Όρνιθες του Αριστοφάνη.
Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου σήμερα. Η τέχνη και ο πολιτισμός δεν σιωπούν. Είναι στη σκέψη όλων εκείνων που τον υπηρετούν. Στην εποχή τού μένουμε σπίτι, «επωάζονται» νέες απόψεις, και νέες καταγραφές. Το θέατρο ανέκαθεν κατέγραφε, απαντούσε και «αποκωδικοποιούσε» τη ζωή. Πάντα μιλάει για την ομορφιά της αγάπης και του έρωτα, αλλά και για τον εγωισμό, την απανθρωπιά και τα δεινά του ανθρώπου.
Το μέλλον δεν θα είναι το ίδιο, σε οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο. Η τέχνη περιμένει να σημάνει το τέλος της πανδημίας για να δώσει την έναρξη μιας νέας κατεύθυνσης στην ανθρώπινη ιστορία. Άλλωστε ο πολιτισμός προσφέρει παρηγοριά, κατευνασμό των παθών, διαπαιδαγώγηση, ψυχαγωγία, διασκέδαση… ελπίδα.
Ελπίδα, που δεν επιβάλλεται, αλλά εμπνέεται, όπως ο σεβασμός, η αγάπη, ο έρωτας. Ο πλανήτης άλλαξε. Σε λίγο καιρό, που θα τελειώσει η πανδημία, θα σατιρίζονται τα λευκά γάντια (που παραπέμπουν σε ζύμωμα), οι μάσκες όλων των σχημάτων και των χρωμάτων (π.χ. μάσκες ελαιοχρωματισμών, μάσκες ασορτί με το ταγέρ της κυρίας, μάσκες για καταδύσεις, μάσκες αστροναυτών κ.ο.κ.), το καλάθι του κυρίου τάδε με μισό ράφι αντισηπτικό, το άγχος της κυρίας που αντί για αντισηπτικό αγόρασε αντιψυκτικό, αντηλιακό, αντισυλληπτικό, αντικαταθλιπτικό και οτιδήποτε αντί…, αρκεί να καλυφθεί η δικαιολογημένη ανασφάλειά της, η κολόνια για την αντιμετώπιση του ιού, η απαγόρευση της κυκλοφορίας, τους μεγάλους οίκους μόδας της Ευρώπης που «ράβουν» μάσκες και ιατρικές ποδιές κ.ο.κ.. Η σάτιρα καταγράφει τις αντιδράσεις των πελατών σε κατάστημα όταν ένας φταρνιστεί. Το τρόμαγμα του κόσμου στο άκουσμα πως κάποιος ανάμεσά τους επέστρεψε από την πολύπαθη Ιταλία. Τη ζωή χωρίς κομμωτήριο, χωρίς καλλυντικά από γνωστό κατάστημα και χωρίς μανικιούρ. Είναι αρκετά παρήγορο που η ελλαδική κοινωνία συμμορφώθηκε στις ιατρικές οδηγίες. Δεν χρειάζονται υστερίες, καβγάδες και ξεσπάσματα. Μένοντας σπίτι, μπορούμε να «ταξιδέψουμε» με ποικίλους τρόπους και να προετοιμαστούμε για ένα ελπιδοφόρο μέλλον στη ζωή μας, στο θέατρο και τον πολιτισμό. Ο Οδυσσέας Ελύτης ήταν ξεκάθαρος: “Την Άνοιξη αν δεν τη βρεις, τη φτιάχνεις”».
Του Θανάση Αραμπατζή
