Ο κ. Σπανός με αφορμή την έκδοση προ ολίγων εβδομάδων του 77ου τεύχους του Θεσσαλικού Ημερολογίου μιλάει για το τι προσδοκεί για το… 100ό τεύχος, τις ευχάριστες και τις δυσάρεστες στιγμές που έχει ζήσει ως εκδότης του, για το τι τον έχει διδάξει η συστηματική ερευνητική ενασχόληση με τη θεσσαλική ιστορία, την ιστορία γενικά, αλλά και το τι θα συμβούλευε έναν νέο που αποφασίζει να ξενιτευτεί με το που πάρει το πτυχίο του. Ο κ. Σπανός μεταξύ άλλων θα τονίσει ότι «Η αυτογνωσία και η παραδοχή των κακών μας είναι ηρωισμός και οι ήρωες είναι λίγοι»
Συνέντευξη στον Θανάση Αραμπατζή
*Κύριε Σπανέ, πρόσφατα κυκλοφόρησε ο 77ος τόμος του «Θεσσαλικού Ημερολογίου». Τι προσδοκάτε για τον 100ό τόμο, τόσο για το περιοδικό όσο και για εσάς;
-Ελπίζω, συν Θεώ, να μπορέσουμε με τους συνεργάτες να εκδώσουμε και τον 100ό τόμο, εφόσον έχουμε υγεία και την υποστήριξη των συνδρομητών και φίλων μας. Με τη συμπλήρωση των 100 τόμων θα έχουμε δημοσιεύσει αρκετές σελίδες Θεσσαλικής Ιστορίας και η χαρά όλων μας θα είναι ανείπωτη.
*Ποια ήταν η πιο ευχάριστη στιγμή στη διάρκεια των 40 ετών που εκδίδετε το «Θεσσαλικό Ημερολόγιο», και ποια η πιο δυσάρεστη;
-Η πιο ευχάριστη στιγμή ήταν τον Δεκέμβριο του 2000, όταν με ειδοποίησαν από την Ακαδημία Αθηνών ότι περιλαμβάνομαι στον κατάλογο των υπό βράβευση ανθρώπων των Γραμμάτων, βράβευση η οποία έγινε στην πανηγυρική συνεδρίαση της 28ης Δεκεμβρίου 2000. Βρέθηκα στην ίδια θέση με τον σκιτσογράφο του «Βήματος» Κώστα Μητρόπουλο.
Η πιο δυσάρεστη στιγμή υπήρξε το 2001. Είχα παραδώσει τα χειρόγραφα όλων των άρθρων και των μελετών του 40ού τόμου, στον τυπογράφο, ο οποίος είχε εκδώσει τον 39ο τόμο. Αργούσε να μου στείλει τα πρώτα τυπογραφικά δοκίμια για διόρθωση και ανησύχησα. Με έκπληξή μου πληροφορήθηκα ότι είχε χρεοκοπήσει και εξαφανίστηκε, χωρίς να με ενημερώσει για το πού βρίσκονται τα χειρόγραφα του τόμου. Η στενοχώρια μου υπήρξε μεγάλη, διότι ήταν η πρώτη φορά που δεν είχε φωτοαντίγραφα των άρθρων. Μετά από πολλά τηλεφωνήματα έμαθα ότι κρυβόταν σε κάποιο νησί και ότι τα χειρόγραφά μου τα είχε αφήσει σε κάποιον Πολωνό ράφτη, σε μία μεγάλη οδό της Αθήνας. Ένας φίλος μου έψαξε μία εβδομάδα σε όλες τις πολυκατοικίες της οδού και εντόπισε τον Πολωνό ρωτώντας τους ενοίκους, διότι δεν είχε πουθενά μία επιγραφή για το ραφείο του. Όταν βρέθηκαν τα χειρόγραφά μου, ηρέμησα.
*Τι σας έχει διδάξει η τόσο συστηματική μελέτη της ιστορίας;
Από τη συστηματική μελέτη της Ιστορίας αντιλήφθηκα ότι η Θεσσαλία έχει πολύ μεγάλη Ιστορία, την οποία όμως δεν γνωρίζουμε όλοι. Στα σχολικά εγχειρίδια η αναφορά για τη Θεσσαλία είναι ελάχιστη. Η έκδοση των ποικίλων κωδίκων και εγγράφων μού άνοιξε νέους ορίζοντες και πλούτισα τις γνώσεις μου.
*Τι είναι αυτό που σας κάνει να μελετάτε και να ψάχνετε ακόμη;
-Είναι μεγάλη υπόθεση να διαβάζεις έγγραφα μιας εποχής με τις λεπτομέρειες των γεγονότων, τις οποίες μία γενική Ιστορία δεν μπορεί να τις παραθέσει. Δεν γνωρίζουμε π.χ. αν οι Θεσσαλοί συμμετείχαν στην Επανάσταση του 1821. Με τη δημοσίευση των εγγράφων, τα οποία φυλάσσονται στα Κεντρικά Αρχεία του Κράτους, διαβάζουμε, πληροφορούμαστε το χωριό του αγωνιστή, τις μάχες στις οποίες συμμετείχε και τον τόπο στον οποίο εγκαταστάθηκε μετά το 1830. Ψάχνοντας στους κώδικες των θεσσαλικών μονών έμαθα, κατά προσέγγιση, τον χρόνο ίδρυσής του, τον χρόνο εγκατάλειψης πολλών από αυτούς, την πραγματική μορφή των τοπωνυμίων, τα ονοματοδοτικά έθιμα των Θεσσαλών. Ψάχνω και μαζί μου και όλοι οι συνεργάτες μας, για να μάθουμε τα γεγονότα όπως τα κατέγραψαν π.χ. στις ενθυμήσεις μετά το 1404 ολιγογράμματοι πρόγονοί μας, που κατέγραψαν χωρίς εξωραϊσμό τα γεγονότα και με σκοπιμότητα τα γεγονότα. Η χαρά όταν μελετάς κάποιο άγνωστο τεκμήριο είναι μεγάλη.
*Η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν φάρσα, εμείς με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας σε ποιο στάδιο είμαστε;
-Έχουμε ζήσει και τραγωδίες και φάρσες. Η μεγαλύτερη τραγωδία κάλυψε τη δεκαετία 1941-1950 και η μεγαλύτερη φάρσα υπήρξε ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897. Ενώ δεν είχαμε καμία δυνατότητα για πόλεμο, παρασυρθήκαμε από επιπόλαιους «πατριώτες» και το πληρώσαμε πολύ ακριβά. Ο τρόπος υποχώρησης του στρατού μας ήταν η αυλαία μιας απερίγραπτης φάρσας.
*Γιατί οι Έλληνες διαχρονικά επιλέγουμε να κρύβουμε τα ελαττώματά μας; Μας λείπει η αυτογνωσία πιστεύετε;
-Κρύβουμε τα ελαττώματα από εγωισμό. Θέλουμε να φαινόμαστε πάντα πρώτοι. Η αυτογνωσία και η παραδοχή των κακών μας είναι ηρωισμός και οι ήρωες είναι λίγοι. Ο πρώτος, ίσως, ορισμός της εθνικής μας ταυτότητας είναι αυτό που ο είπε Δημάρατος, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, στον Ξέρξη για όσα ενώνουν τους Έλληνες: το ομόθρησκον, το ομότροπον, το ομόγλωσσον, το όμαιμον.
* Πώς θα περιγράφατε σήμερα την Ελληνοσύνη;
-Νομίζω πώς τα λόγια του Δημαράτου είναι πάντα επίκαιρα.
*Τι θα λέγατε σε έναν νέο που μόλις τέλειωσε τη σχολή του και επέλεξε να ξενιτευτεί;
-Να εργαστεί εκεί που θα πάει, να προκόψει και όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου να επιστρέψει στον τόπο του για να συμβάλει στην προκοπή του.
