Ηταν λίγο μετά το 1881 λοιπόν όταν απελευθερώθηκε η Θεσσαλία, με την Ελλάδα και την Τουρκία σε μια ιδιότυπη διελκυστίνδα, η μεν για να αυξήσει τα εδάφη της, η δε για να διατηρήσει όσα και ό,τι μπορούσε, να επιδίδονται σε θωράκιση των συνόρων τους. Αντικριστά στα ψηλότερα σημεία της Μελούνας Έλληνες και Τούρκοι άρχισαν να χτίζουν φυλάκια επιτήρησης και προάσπισης του εθνικού τους χώρου. Το 1897, στον ατυχή πόλεμο, η μεγάλη επίθεση των Τούρκων άρχισε όταν έπεσε η Μελούνα, το 1912 όμως από τη Μελούνα άρχισε η πορεία για τον διπλασιασμό της χώρας.
Η «Ε» βρέθηκε στα πρώην… σύνορα και με τη βοήθεια του συντονιστή/προέδρου του Εξωραϊστικού Συλλόγου Τσαριτσάνης κ. Θάνου Βαθράκη περιηγήθηκε στα τόσο σημαντικά κάποτε, αλλά εγκαταλελειμμένα στη μοίρα τους σήμερα κτίσματα. Η φθορά των φυλακίων -ελληνικών και τούρκικων που είναι χτισμένα σε αντικριστούς λόφους- άρχισε με το τέλος του πολέμου το 1912, όταν οι κάτοικοι της περιοχής αναζητώντας υλικά για να κτίσουν τα σπίτια τους άρχισαν να παίρνουν τις πέτρες από τα φυλάκια, αφαιρώντας κατά προτίμηση αυτές από τις γωνίες που ήταν πιο όμορφες και πιο καλά πελεκημένες. Τα παρατηρητήρια και οι πολεμίστρες όμως στέκουν ακόμη αγέρωχα για να δείχνουν στις επόμενες γενιές ότι μόλις πριν από 100 χρόνια μια περιοχή λίγα χιλιόμετρα από τη Λάρισα ήταν θέατρο πολεμικών επιχειρήσεων και το ορμητήριο για τον διπλασιασμό των συνόρων του ελληνικού κράτους.
Η 1η Στρατιά σε συνεργασία με την Αντιδημαρχία Πολιτισμού και το Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας αντιλαμβανόμενη το ιστορικό μέγεθος και τη βαρύνουσας σημασίας στρατιωτική αξία για τον διπλασιασμό των φυλακίων θα υλοποιήσει έκθεση με τίτλο «Φυλάκια γραμμής Μελούνας. Λάρισα 1881-1912. 31 χρόνια μεθοριακή πόλη» στο Λαογραφικό Μουσείο. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν το Σάββατο 10 Νοεμβρίου στις 7 το βράδυ, ενώ θα εκτίθενται φωτογραφίες του Γιάννη Σκουλά που με φυλάκια της μεθοριακής γραμμής του 1912 που διάβηκαν τα ελληνικά στρατεύματα, και που ξεκινούσε από την περιοχή νοτίως του Πλαταμώνα και κατέληγε στον Αμβρακικό κόλπο. Οι φωτογραφίες του Γιάννη Σκουλά θα συνομιλούν με αντικείμενα και ιστορικά τεκμήρια από τις συλλογές του Μουσείου δίνοντας μια εικόνα για τη Λάρισα και την ευρύτερη περιοχή από το 1881 έως το 1912 με έμφαση στον τόπο, τον στρατιώτη, τον πολίτη. Αξιοσημείωτο ότι μεταξύ των εκθεμάτων θα υπάρχει -σε αντίτυπο- το συμβόλαιο που υπέγραψαν Ελλάδα και Τουρκία για την παραχώρηση της Θεσσαλίας το 1881, ενώ το Λαογραφικό Μουσείο οργανώνει πλήθος παράλληλων δράσεων με αφορμή την έκθεση όπως ημερίδα με θέμα τα φυλάκια γραμμής Μελούνας στις 12 Νοεμβρίου, θεματικές ξεναγήσεις για μαθητές Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας, σεμινάριο Δημιουργικής Γραφής για εκπαιδευτικούς σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Α’/βάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας και το «Εργαστήρι Ζωής» του Κέντρου Πρόληψης Λάρισας Π.Ε. Λάρισας - ΟΚΑΝΑ, την Τρίτη 13 Νοέμβρη από τις 2 μ.μ. έως τις 5 μ.μ., ενώ έχουν προγραμματιστεί ανοιχτές ξεναγήσεις για το κοινό.
Στις προθέσεις της 1ης Στρατιάς επίσης είναι η συντήρηση των φυλακίων και η ανάδειξή τους καθιστώντας την πρόσβαση προς αυτά εύκολη και τοποθετώντας ταμπέλες που να δείχνουν πού είναι και τον τρόπο που θα μπορεί κάποιος να τα επισκεφθεί. Κινήσεις που αν μη τι άλλο δείχνουν πως ο μείζων στρατιωτικός σχηματισμός του Στρατού Ξηράς της πόλης μας επενδύει στην ιστορική μνήμη και γνώση αναγνωρίζοντάς τες ως τα καλύτερα εφόδια και εχέγγυα για το μέλλον.
Θανάσης Αραμπατζής
Φωτ. Βασ. Ντάμπλης, Λεων. Τζέκας
