Τα φώτα χαμηλώνουν, σε μια παλιά ντουλάπα ο Αρης περπατά στην Αθήνα του σήμερα. Μετά, εικόνες από την παράδοση των όπλων των ανταρτών του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Μια παιδική φωνή περιγράφει τον Αρη! Τον Άρη των παιδιών και των μεγάλων. Τον Άρη των βουνών. Τον Άρη της αντίστασης. Τον Άρη που εκπέμπει σιγουριά και ζεστασιά. Και ξαφνικά η ιστορία των παιδικών μου χρόνων ζωντανεύει. Ο Αρης μπαίνει στη σκηνή, κρατώντας ένα φανάρι. Και είναι όλα τόσο ζωντανά σαν να έχει βγει από τη φωτογραφία και να μιλάει. Να μιλάει για όλα, για τις φυλακές τις εξορίες, τη δήλωση, την ανατίναξη του Γοργοπόταμου, τη Βάρκιζα και πόσο δεν ήθελε να υπογράψει, την κομματική πειθαρχία, την ιδεολογία του, τους ειλικρινείς αλλά και άσπονδους τιμητές του, τον αγώνα για λευτεριά...
Δεν είμαι αντικειμενική. Και δεν θέλω να είμαι. Ωστόσο όποιος είδε τον «Αρη», την παράσταση της Σοφίας Αδαμίδου, με τον Τάσο Σωτηράκη στον ομώνυμο ρόλο, σε σκηνοθεσία Βασίλη Μπισμπίκη, βγαίνοντας από την παράσταση το λιγότερο που έχει να πει είναι ότι έχει προβληματιστεί. Το περισσότερο ότι πλησίασε όσο είναι δυνατό, εν έτει 2018, τον Άρη. Ότι ένιωσε έστω και για μια στιγμή ότι ήταν εκεί. Ανάμεσά μας. Και μας έλεγε την Ιστορία. Χωρίς δράκους και μάγισσες. Μόνο την Ιστορία. Και έδινε μια υπόσχεση: Οτι ο αγώνας συνεχίζεται... Η συγγραφέας της παράστασης, Σοφία Αδαμίδου και ο Τάσος Σωτηράκης, μιλούν στην «Ε» για την παράσταση και το πόσο δύσκολο είναι να ακουμπήσει κανείς τον Άρη.
Συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Φωτάκη
ΣΟΦΙΑ ΑΔΑΜΙΔΟΥ: ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΓΚΙΝΗΣΗ
* Σοφία, να αρχίσω από εσένα και να σε ρωτήσω πόσο δύσκολο είναι να «ακουμπήσει» κανείς τον Αρη; Να γίνει η φωνή του και να τον φέρει στο σήμερα, απέναντι στο κοινό;
- Πολύ δύσκολο. Γι’ αυτό και άργησα τέσσερα χρόνια να το αποφασίσω από τότε που ο Τάσος Σωτηράκης μού το πρότεινε. Το ήθελα κι εγώ πάρα πολύ, αλλά ομολογώ ότι δεν το αποφάσιζα, από δέος απέναντι στο «μπόι» αυτού του ανθρώπου. Ναι, χρειάστηκαν 4 χρόνια για να πω κάποια στιγμή στον Τάσο «Ναι τώρα νομίζω πως πρέπει να γίνει». Το δέος όμως παρέμενε και παραμένει. Γιατί το «μπόι» παραμένει αξεπέραστο. Γιατί το αποφάσισα; Γιατί η ανάγκη έγινε επιτακτική. Ποια είναι η ανάγκη αυτή; Οπως λέει και στο έργο ο Αρης: Νομίζω ότι μια ανάγκη τρέφει τη συνάντησή μας. Η ανάγκη του «εμείς». Η ανάγκη του «θέλω». Η ανάγκη του «μπορώ». Η ανάγκη μας. Η ανάγκη μας να ερμηνεύσουμε και να ερμηνευτούμε». Οσο για το πόσο δύσκολο είναι να γίνουμε η φωνή του και να τον φέρουμε στο σήμερα, από την ανταπόκριση του κόσμου, μπορώ να σας πω αυτό που ένιωσα όταν έγραφα, και συμπυκνώνεται στη φράση πάλι του Αρη: «Πολλές φορές γίνομαι η φωνή σας και πολλές φορές γίνεστε η φωνή μου. Αλλοι μας ακούνε κι άλλοι όχι. Κάποιοι επειδή δεν μπορούν, άλλοι επειδή δεν θέλουν... Την αλήθεια ο καθένας τη χρησιμοποιεί από τη δική του σκοπιά. Εκείνη όμως δεν αλλάζει θέση. Ο χρόνος τη δικαιώνει».
* Ο «Αρης», η ιστορία, η διαδρομή του, το τέλος του απαντά στο σήμερα και τι μήνυμα στέλνει μέσα από την παράσταση που υπογράφεις;
- Πιστεύω ότι τα μηνύματα είναι πολλά. Εγώ σαν θεατής μπορώ να σου πω ότι κατ’ αρχάς όλη του η δράση αλλά και η ομιλία του στη Λαμία είναι ένα δυνατό μήνυμα. Σε σχέση με το σήμερα είναι αυτό που λέει ο Αρης όταν οι Αγγλοι μετά τον Γοργοπόταμο πηγαίνουν να τους δώσουν λίρες και τους λέει: Για τις ανάγκες μας απευθυνόμαστε στον λαό μας... Δεν θέλουμε λεφτά. Να τα πάρουμε και μετά φεύγοντας από εδώ να βγάλετε τα τεφτέρια σας και να το γράψετε σε κάποιον λογαριασμό μας και να μας το γυρεύετε αύριο με αποκλεισμούς και πιέσεις και ελέγχους της οικονομίας μας; Οπως κάνατε με κάτι παλιότερα, που αν και σας τα ‘χουμε ξοφλήσει έξι φορές ως τώρα, σας τα χρωστάμε ακέραια... πάντοτε με τον δικό σας λογαριασμό». Από την άλλη, όμως, βλέπουμε ότι το μήνυμα «μεταφράζεται» με διαφορετικούς τρόπους από τον εκάστοτε αποδέκτη του. Για παράδειγμα θυμάμαι έναν αντάρτη που πολέμησε σε κάποια μάχη μαζί με τον Αρη και ήμασταν πολύ συγκινημένοι που ήρθε και τον ρωτήσαμε στο τέλος αν συγκινήθηκε και μας είπε. «Το μήνυμα της παράστασής σας δεν είναι η συγκίνηση, αλλά το ότι ο αγώνας συνεχίζεται»!
ΤΑΣΟΣ ΣΩΤΗΡΑΚΗΣ: Ο ΑΡΗΣ ΕΙΧΕ ΠΙΣΤΗ
* Τάσο, κατάφερες να ζωντανέψεις τη φωτογραφία. Να βγάλεις τον Άρη από το κάδρο. Να τον φέρεις επάνω στη σκηνή. Πόσο δύσκολο ήταν και τι είναι ο Άρης για σένα;
- Η φωτογραφία ήταν και είναι πάντα ζωντανή. Αυτό το κάδρο βρίσκεται σε τόσα σπίτια που δεν θα μπορούσε να σταματήσει να ζει ο Άρης. Από το κάδρο όμως στη σκηνή η διαδρομή ήταν πολύ μεγάλη και δύσκολη. Κανένας ρόλος δεν είναι εύκολος. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για μια τόσο ισχυρή προσωπικότητα όπως ο Άρης Βελουχιώτης.
Για μένα ο Άρης είναι μια εμβληματική προσωπικότητα. Ένας ρομαντικός άνθρωπος που αγαπούσε τον άνθρωπο, που πίστευε στον άνθρωπο, που πίστευε στη δύναμη του συνόλου. Που αγαπούσε την πατρίδα του και ήθελε το καλύτερο για τον λαό. Θεωρώ πως η μετάφραση που είχε στο μυαλό του πάνω στα κείμενα του Μαρξ ήταν η αλήθεια πάνω στην οποία μπορούσε να βασιστεί ένα αξιοκρατικό σύστημα διαχείρισης του πλούτου από τον λαό, έτσι ώστε όλοι να ζουν με αξιοπρέπεια σύμφωνα με το τι προσφέρουν στην κοινωνία. Θα μου πείτε ότι αυτό είναι ουτοπικό. Θα σας πω ότι τις θεωρίες τις κάνουν πράξη οι ίδιοι οι άνθρωποι. Ο Άρης πάλεψε για αυτά τα ιδανικά και για αυτές τις ιδέες. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι ο Άρης είχε πίστη. Πάλεψε για τις αξίες του και τα πιστεύω του. Αυτό είναι που λείπει και σήμερα. Η πίστη. Η πίστη για ζωή.
Η διαδικασία των δοκιμών λοιπόν βασίστηκε πολύ στη μελέτη των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών που υπήρχαν στην Ελλάδα από το 1900 μέχρι και το 1945 και φυσικά πώς ο Θανάσης Κλάρας και έπειτα Άρης Βελουχιώτης τις αντιμετώπισε. Θέλαμε να επικεντρωθούμε στο ανθρώπινο στοιχείο του ήρωα κι όχι να κάνουμε μάθημα ιστορίας μέσα από ατελείωτες αφηγήσεις. Το να προσπαθήσεις όμως να μπεις στην ψυχοσύνθεση αυτού του ανθρώπου σημαίνει ότι πρέπει να παλέψεις πολύ με τον ίδιο σου τον εαυτό. Ήταν ένας αγώνας μεταξύ Τάσου - Αρη και Τάσου - Τάσου. Έπρεπε να απαντήσουμε σε ερωτήματα όπως το «πώς» και το «γιατί» και σκάβαμε όλο και πιο βαθιά. Δύσκολη και επίπονη διαδικασία, αλλά παράλληλα λυτρωτική.
Το σημαντικότερο όμως είναι ότι αυτή η λύτρωση δεν ήρθε μόνο από προσωπικό αγώνα, αλλά και από την ομαδική δουλειά όλων των συντελεστών της παράστασης.
* Η τέχνη καλείται να παίξει τον ρόλο της διατήρησης της μνήμης και της ιστορικής αλήθειας;
- Αλίμονο αν δεν το έκανε. Η ιστορία δεν βρίσκεται μόνο μέσα στα βιβλία. Η τέχνη είναι ζωή και όσο η ζωή κυλάει, κυλάει και η τέχνη αποτυπώνοντας τις στιγμές της. Η τέχνη γράφει ιστορία. Η τέχνη διατηρεί την ιστορία καλύτερα από οτιδήποτε άλλο. Είναι ένας ζωντανός οργανισμός που αντιδράει στα ερεθίσματα της καθημερινότητας. Από την Γκουέρνικα μέχρι τον Παρθενώνα. Από την κραυγή του Μουνκ μέχρι τη φωτογραφία του γυμνού κοριτσιού στο Βιετνάμ. Από τον Πολίτη Κέιν μέχρι την Ηρωική του Μπετόβεν, πάντοτε η τέχνη διατηρούσε την ιστορική μνήμη και αλήθεια. Επιβάλλεται να το κάνει. Πιστεύω πως χωρίς τη δημιουργική, κοινωνική και πολιτική αξία της τέχνης στη ζωή δεν θα ήμασταν τίποτα περισσότερο από κτήνη.
Αύριο στην Αυλή του Μύλου
Ο «Αρης» έρχεται για μία παράσταση στην Αυλή του «Μύλου» αύριο Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου (Γεωργιάδου 53, Λάρισα), ενώ μεθαύριο Δευτέρα, 10 Σεπτεμβρίου, στις 9 μ.μ., θα ανέβει στο Ανοικτό Δημοτικό Θέατρο Πάρκου Κατερίνης. Εισιτήρια: 13 ευρώ (Κανονικό), Μειωμένο: 10 ευρώ (Φοιτητικό-συνταξιούχων, ΑμεΑ). Πληροφορίες: 2410 621209, 2410 621210. Προπώληση: Στα γραφεία του «ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ»- «Μύλος Παππά-Κεντρικό κτίριο: 2ος όροφος - Πρωί: 10 - 1 μ.μ.
