Στην Αθήνα το έργο «Κουκουβάγια» του Μπαλινέζου καλλιτέχνη WD σε ένα παλιό κτήριο στο κέντρο εκθειάζεται για την τεχνική του από ειδικούς και μέσα από όλον τον κόσμο. Ο Δήμος Αθηναίων καλεί καλλιτέχνες να παρέμβουν δημιουργικά σε 26 ΚΑΦΑΟ στο κέντρο της Αθήνας,να δώσουν χρώμα και ζωή στα άχαρα αυτά κουτιά του ΟΤΕ. Ομάδα Γερμανών κάνουν γκράφιτι σε έναν ολόκληρο συρμό του μετρό στο σταθμό της Δουκίσσης Πλακεντίας στην Αθήνα.
Τι σημαίνει το αυξανόμενο ενδιαφέρον από καλλιτέχνες και κοινό για την τέχνη του δρόμου παγκοσμίως και στη χώρα μας; Για την τέχνη που δεν εγκλωβίζεται σε μια έκθεση από καλλιτέχνες που εμπνέονται από τους δρόμους των πόλεων τους.
Είναι γνωστό ότι σε χαλεπούς καιρούς ένα από τα λίγα πράγματα που ευημερούν εκτός από την πολιτική είναι η τέχνη. Έτσι και στην Ελλάδα ειδικά με την αύξηση της ανεργίας της νεολαίας και την μείωση των καλλιτεχνικών χορηγιών η σκηνή της τέχνης του δρόμου έχει εκτοξευθεί. Οι τοίχοι των πόλεων έχουν μετατραπεί σε καμβάδες όχι μόνο για πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα, ορατοί στα μάτια όλων των πολιτών αλλά και σε μια νέα μορφή δημόσιας τέχνης.
Αλλά ποια είναι τα όρια μεταξύ της τέχνης του δρόμου και του βανδαλισμού;
Η τέχνη του δρόμου μπορεί να θεωρείται από ένα μεγάλο μέρος των πολιτών ως μια μορφή βανδαλισμού γιατί και τα δυο αντιμετωπίζουν παράνομα την ιδιωτική περιουσία και τον δημόσιο χώρο,όμως αυτή η διαφοροποίηση δεν είναι πάντα ξεκάθαρη.Η τέχνη του δρόμου τις περισσότερες φορές είτε προσθέτει κάτι αισθητικό είτε εννοιολογικό, μπορεί να εμπεριέχει χιούμορ η να είναι προκλητική, μπορεί να ευαισθητοποιεί η να επικοινωνεί μέσω συνθημάτων ή απλώς να προσθέτει αισθητικά στο δημόσιο περιβάλλον. Τις περισσότερες φορές είναι ένας συνδυασμός όλων των προαναφερθέντων.
Πότε όμως κάτι δεν θεωρείται τέχνη του δρόμου;
Οι μεγάλες τοιχογραφίες που έχουν «ντύσει» τους γκρίζους τοίχους των πόλεων μας και δημόσιων κτηρίων όπως δημοτικά σχολεία είναι τέχνη; Προσθέτουν αισθητικά και εννοιολογικά στο δημόσιο περιβάλλον; Ο διάσημος Bansky που δουλεύει παράνομα σε δημόσια περιουσία τις περισσότερες φορές δημιουργώντας έργα με ισχυρό πολιτικό χαρακτήρα υψηλής τεχνικής ικανότητας,παράγει τέχνη; Ειδικά ο Bansky είναι ένας από τους καλλιτέχνες που με τη δημοσιότητα του έργου του έκαναν πιο ευρέως γνωστό το κίνημα της τέχνης του δρόμου και μετέτρεψε το παράνομο στοιχείο του γκράφιτι σε νόμιμο. Μόλις δημιουργήθηκε σε καμβά και τοποθετήθηκε σε τοίχο σε μια γκαλερί η μουσείο, το γκράφιτι μετατράπηκε αυτομάτως σε αξιοσέβαστη μορφή τέχνης. Η τέχνη του δρόμου όμως αποκαλείται τέχνη του δρόμου για έναν λόγο και η δημόσια ύπαρξη της είναι σημαντική για την έννοια της υπόστασης της και του πνεύματος της.
Τα βαμμένα με γκράφιτι εγκαταλειμμένα βαγόνια στον Σιδηροδρομικό Σταθμό της Λάρισας και οι βαμμένοι με γκράφιτι τοίχοι των υπόγειων διαβάσεων της πόλης μας είναι τέχνη; Τέχνη που πηγάζει από την κουλτούρα των δρόμων της πόλης και που επικοινωνεί με τους περαστικούς πολίτες; Εάν θεωρούμε ότι προσθέτουν κάποια έστω αξία τότε είναι.
Τα οπαδικά και πολιτικά συνθήματα που βλέπουμε καθημερινά όχι μόνο στους τοίχους της πόλης μας αλλά και σε οποιοδήποτε άλλο σημείο είναι τέχνη; Η απάντηση είναι προφανής, ότι δεν προσθέτει κάποια αξία στο δημόσιο χώρο αλλά έχει καθαρά καταστρεπτικό χαρακτήρα δεν μπορεί να ενταχθεί σε αυτό το πλαίσιο.
Πλέον για να γνωρίσεις την τέχνη και να αφουγκραστείς την αισθητική, πολιτική και κοινωνική ταυτότητα μιας πόλης αρκεί να περπατήσεις και να χαθείς στους δρόμους της, ας χαθούμε λοιπόν.
Μαργαριτοπούλου Βαλεντίνη
Ιστορικός Τέχνης – Μουσειολόγος
